2.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoe komt de verspreiding van het Christendom tot stand?

• Bekering tot het christendom = kerstening

• kloosters als centra en netwerk: strakke organisatie
• bekeren regionale machthebbers: kerk en politiek werken samen
• inzet van missionarissen
• syncretisme

De organisatie van de kerk

• Aan het hoofd de paus 
• Daaronder de kardinalen
  
• Bisdommen: bisschoppen aan het hoofd van kerkelijke bestuursgebieden, soort  provincie
• Parochies: lokale geestelijken in dorpen

Het ontstaan van de islam

• Stichter: Mohammed, 'boodschapper van Allah', Koran
• ontstaan in 7e eeuw, Mekka
• leefregels in 5 'zuilen' omschreven: 
• 1. belijdenis: 'Er is geen ander God dan Allah en zijn profeet is Mohammed'
• 2. vijfmaal per dag bidden  
• 3. aalmoezen geven  
• 4. ramadan  
• 5. pelgrimstocht naar Mekka

Leerdoelen

Na het bestuderen van de paragraaf kan je:

• een aantal oorzaken noemen voor de opleving van de handel en de geldeconomie;
  
• uitleggen welk belang stadsbewoners en landsheren hadden bij stadsrechten; 
• beschrijven dat er in steden groepen mensen met verschillende politieke en economische rechten waren.

Programma vandaag

* Aantekeningen 2.3 afmaken

* check op leerdoelen 2.3

* oefenen met toetsvragen

Oorzaken opbrengsten in de landbouw door:

• het drieslagstelsel 
• Woeste gronden werden in gebruik genomen (bossen en moerassen) als akkers
• Gebruik van een ijzeren ploeg in plaats van hout en gebruik van paarden i.p.v. ossen

Gevolgen van de toenemende opbrengsten

• Bevolkingsgroei 
• Toename handel (overschotten op lokale markten bij waterwegen en kruispunten van landwegen)
• Ontstaan van jaarmarkten (lange-afstandshandel) 

Gevolgen van meer handel (1)

• Oude handelscentra groeiden uit tot steden en er ontstonden nieuwe steden
• Steden gingen nauw met elkaar samenwerken (12e eeuw: de Hanze)
• Binnen de Hanze golden handelsvoordelen en bescherming van reizende kooplieden 

Economische en politieke rechten

• Bewoners onderhandelden met de heer voor speciale stadsrechten (privileges) zoals het recht om: jaarmarkten, rechtspraak, tolvrijheid, verdedigingsmuur.
• Heren (graven/hertogen/bisschoppen) gaven stadsrechten in ruil voor belastingen en militaire steun.

Stadsbewoners

• Mensen met burgerrecht vormden de burgerij. Zij hadden voorrechten zoals betere rechtspraak en bestuursfuncties
• Rijke families met bestuursfuncties werden patriciers genoemd
• Mensen zonder burgerrecht: armen, ongeschoolde arbeiders (sjouwers). Door huwelijk of een geldsom konden ze wel burgerrecht krijgen/kopen.

Uitchecken

Bestudeer je aantekeningen nog 3 min.

Maak de vragen en lever ze in

Na het jaar 1000 stegen de landbouwopbrengsten. Geef hiervoor 3 oorzaken.

Er kwam steeds meer voedsel. Hoe leidde dit tot de groei van steden?

Welk belang hadden landsheren bij stadsrechten?

Noem de 2 verschillende bevolkingsgroepen in een middeleeuwse stad.