Les 4: De Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Renaissance en Opstand

Les 4: De Nederlandse Opstand

(80-jarige oorlog)

De leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten.

2. Je kunt beschrijven hoe Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst.

3. Je kunt beschrijven waardoor de Nederlanden verdeeld raakten.

4. Je kunt beschrijven hoe een onafhankelijke Nederlandse staat ontstond.

We gaan terug naar de 80 jarige oorlog ....

Wat weet je al van de
80-jarige oorlog?

De Nederlanden

In de 16e eeuw bestond Nederland als

land nog niet. De Nederlanden waren

17 verschillende staatjes (gewesten) 

met elk hun eigen regels, wetten en

bestuur (de Staten). Tussen 1515 en 

1543 kwamen al deze staatjes onder 

heerschappij van keizer Karel V.

Landvoogd en stadhouders

Karel V bestuurde de Nederlanden vanuit Brussel. Als keizer van Duitsland en koning van Spanje was hij vaak onderweg. De landvoogd was zijn vervanger, ondersteund door stadhouders.

Centralisatie en belastingen

Karel V wilde overal dezelfde wetten en hogere belastingen om bv. oorlogen te betalen. Vanaf 1555 ging Filips II hiermee door. Ook de wrede vervolging van protestanten zorgde voor onvrede!

Willem van Oranje

In 1559 verliet Filips II voorgoed 

de Nederlanden. Hierna namen 

de protesten tegen zijn bewind toe.

Stadhouder Willem van Oranje viel 

hem af en wilde het protestantisme

(godsdienstvrijheid) toestaan.

De Beeldenstorm

In 1566 vroegen lage edelen aan Margaretha 

van Parma de vervolgingen te stoppen. Dit

gebeurde ook. Na een protestantse hagenpreek

werden katholieke heiligenbeelden vernield.

Hertog van Alva

De Spaanse koning Filips II was woest en liet Margaretha vervangen door de hertog van Alva. Alva was meedogenloos en liet honderden ter dood veroordelen onder zijn schrikbewind.

               -->

              De Raad 

               van Beroerten

               (Bloedraad)

Begin Tachtigjarige-oorlog

Vele protestanten (ook Willem van Oranje) 

vluchtten voor het geweld van de 

Spanjaarden naar andere landen, zoals 

Duitsland. Vandaaruit viel hij in 1568 de 

Nederlanden binnen en begon de

tachtigjarige oorlog. In eerste instantie

bleken de Spanjaarden veel sterker.

Geuzen

De opstandelingen gebruikten geus (bedelaar) als erenaam. De watergeuzen veroverden op 1 april 1572 Den Briel en kregen de steun van stadsbesturen. Willem van Oranje kwam naar Delft.

Belegeringen van steden

De legers van Alva trokken vanuit het zuiden en oosten op en gingen vreselijk tekeer. In Naarden werd bv. iedereen afgeslacht.  Dit leidde ertoe dat steden zich niet overgaven!

         1573

            Beleg van Alkmaar: 

          de Victorie!

Unie van Atrecht

De opstandelingen kregen steeds meer 

grip op de noordelijke gewesten. Drie 

zuidelijke gewesten namen in 1579 

echter afstand van de Nederlandse 

Opstand en sloten een verbond 

met de nieuwe landvoogd van Spanje.

Unie van Utrecht

Dit verbond was voor de noordelijke

gewesten de reden om ook in 1579 een

verbond te sluiten om zich samen te 

verdedigen tegen de Spanjaarden en 

eventuele bondgenoten van Spanje. Dit 

leidde jaren later tot de Republiek der 

Zeven Verenigde Nederlanden.

Acte van Verlatinghe

In 1580 werd Willem van Oranje vogelvrij verklaard door Filips II. Door hem te vermoorden zou je een hoge beloning krijgen. In reactie hierop verklaarden de Nederlanden zich onafhankelijk.

Balthasar Gerards

In de jaren na de Acte van Verlatinghe werden toch weer veel zuidelijke gebieden door de Spanjaarden heroverd. Op 10 juli 1584 werd Willem van Oranje doodgeschoten in Delft.

De Republiek

De noordelijke gewesten hielden stand tegen de Spanjaarden. In 1588 werd door hen de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden gesticht met Maurits van Oranje als stadhouder.

1568-1648

De stadhouder was voortaan geen plaatsvervanger meer van de Spaanse koning in de Nederlanden, maar militair leider van de Republiek. De Tachtigjarige Oorlog zou nog tot 1648 duren...

-->

Vrede van Münster

(1648)