Rantsoen berekenen

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

rantsoen bepalen

Inhoud les:

In deze les ga je oefenen met het maken van een rantsoenberekening. Dit heeft betrekking op paragraaf 4 van hoofdstuk 9 uit het boek B.

Doelen

• Je kunt het percentage koolhydraten berekenen.
  
• Je kunt aan het einde van de les een rantsoenberekening maken voor een kat.
  
• Je kunt aan het einde van de les een rantsoenberekening maken voor een hond. 

Rantsoen bepalen

Twee manieren:

• aflezen van de verpakking;
• voerberekening maken

Aflezen verpakking

Van belang is dat je kijkt naar de voedingstoestand (conditiescore) van de hond. 

Je kunt op de verpakking aflezen hoeveel een hond nodig heeft, afhankelijk van het gewist. Beslis het gewicht niet aan de hand van wat het dier nu weegt, maar naar het ideale gewicht dat de hond zou moeten hebben.

Rantsoen berekenen

Hiervoor moet je bepalen:

• Hoeveel energie er in het voer zit
• wat de energiebehoefte van het dier is
• hoeveel van een bepaald voer een dier dagelijks nodig heeft

Energie

Bereken met behulp van het de gegevens van het voerpak uit hoeveel energie het voer bevat. 

Voer bevat koolhydraten, vetten en eiwitten en deze leveren energie op. 

De hoeveelheid energie die het dier uit de voeding kan halen wordt de hoeveel Metaboliseerbare Energie (M.E.) genoemd. 

Weende analyse

De fabrikant van het voedsel bepaalt met de Weende Analyse de hoeveelheden in het voer en geeft dit op de verpakking weer in percentages. Dit zegt alleen iets over de hoeveelheden voedingsstoffen in het voer en niet over de kwaliteit. 

Energiewaarde van het voer

Hiervoor heb je nodig:

• eiwitten
• koolhydraten
• vetten

Deze hebben verschillende hoeveelheden metaboliseerbare energie (hoeveelheid energie die het dier uit het voer in het lichaam kan gebruiken):

• 1 gram eiwit levert 4 kcal M.E.
• 1 gram koolhydraat levert 4 kcal M.E.
• 1 gram vet levert 9 kcal M.E.

'Ruw'

Met het woord 'ruw' wordt de totale inhoud aan een bepaalde grondstof bedoeld. Je zou het anders kunnen omschrijven: eiwit-achtig of vet-achtig.

Koolhydraten wordt wel aangeduid met de term 'overige koolhydraten' (O.K.) Dit vind je meestal niet terug op de verpakking en moet je zelf berekenen.

Koolhydraten

Je kunt het percentage koolhydraten van een etiket uitrekenen. Dit doe je door het het maximale percentage (100%) te verminderen met de overige bestandsdelen (in%). Dus minus Ruw vet, ruw eiwit, ruwe as, ruwe celstof en vocht. Het percentage dat overblijft is het percentage aan koolhydraten

Van percentage naar grammen

Zodra je de percentages van eiwit, vet en koolhydraten hebt, kun je de hoeveelheid in grammen berekenen. Vaak wordt hierbij 100 gram voeding als uitgangspunt genomen.

Berekenen

Hiernaast zie je een afbeelding van een diervoeder voor katten. Hier kun je aflezen hoeveel eiwitten en vetten erin zitten. 

Hoeveel eiwitten in percentages zitten in deze diervoeding?

Hoeveel vetten in percentages zitten in deze diervoeding?

Koolhydraten

Bereken nu de koolhydraten.

r.e.: 30%

r.v.: 10%

r.a.: 6,2 %

r.c.: 3,0%

Water: 0%

Percentage koolhydraten is:

Energie

Percentages:

• Eiwit: 30%
• Vet: 10 %
• Koolhydraten:  100 - 30-10-6,2-3 =50,8% (niet de calcium en fosfor mee rekenen)

Hoeveel gram is dit dan?

• Eiwit: 30% van 100 = 30 gram
• Vet: 10% van 100 gram = 10 gram
• Koolhydraten: 50,8% van 100 gram = 50,8 gram

Hoeveel koolhydraten zit er in dit kattenvoer?
Vocht 82%, eiwit 6,5%, vetgehalte 3,5%, ruwe as 2,0% en ruwe celstof 0,05%

Percentages:

Vocht: 82%

Eiwit: 6,5%

Vet: 3,5 %

Ruwe as: 2%

Ruwe celstof: 0,05%

Koolhydraten: 100 - 82-6,5-3,5-2-0,05 =5,95% (niet de calcium en fosfor mee rekenen)

Hoeveel gram is dit dan?

• Eiwit: 6,5% van 100 = 6,5 gram
• Vet: 3,5% van 100 gram = 3,5 gram
• Koolhydraten: 5,95% van 100 gram = 5,95 gram

Hoeveel energie is dit dan?

Je weet nu hoeveel er per 100 gram aan

energie in zit. Bereken met behulp

van de afbeelding hoeveel M.E. er in zit 

aan eiwit, koolhydraten en vetten.

Hoeveel energie is dit dan?

Per 100 gram:

Eiwit: 30 gram x 4 = 120 kCal M.E. 

Vet: 10 gram x 9 = 90 kCal M.E.

Koolhydraten: 50,8 gram x 4 = 203,2 kCal M.E.

Totaal: 413,2 kCal M.E. per 100 gram voer (energie per 100 gram)

Energiebehoefte

Energiebehoefte

Om voerhoeveelheden te berekenen, is niet alleen de hoeveelheid beschikbare energie in de voeding nodig. Je moet ook bepalen hoeveel energie een dier nodig heeft. Deze energie behoefte is voor ieder dier anders. 

Basaalmetabolisme

Bij het vaststellen van de energiebehoefte van een hond of kat wordt gekeken naar het basaalmetabolisme, ofwel de ruststofwisseling. Dit is de hoeveelheid energie die een dier nodig heeft als het in een normale toestand, bij een voldoende temperatuur, in vokomen rust is.

Dit wordt ook wel de onderhoudsbehoefte genoemd.

Onderhoudsbehoefte hond

Dit verschilt nogal door het verschil in grootte. Hiervoor heb je dus het gewicht van het dier nodig, en dan  eigenlijk het ideale gewicht van het dier. Je zou de dierenarts kunnen vragen naar het ideaal gewicht.

Het ideale gewicht heb je nodig om de energiebehoefte te berekenen. 

Berekenen energiebehoefte

Om de energiebehoefte van de hond te berekenen gebruik je de volgende formule:

• G staat voor het (ideale) gewicht in kg.
• G(0,75) staat voor het metabole gewicht van de hond

Berekenen energiebehoefte

Om de energiebehoefte van de kat te berekenen gebruik je de volgende formule:

• G staat voor het (ideale) gewicht in kg.
• G(0,75) staat voor het metabole gewicht van de kat
• Een gecastreerde kater/poes heeft 30% minder nodig. Hij/zij heeft dus 70% van die hoeveelheid nodig.

Rantsoen uitrekenen

Zodra je weet hoeveel het dier nodig heeft aan energie (kCal M.E.) in combinatie met hoeveel energie er in het voer zit, weet je hoeveel je moet voeren van deze voeding.

De formulie hiervoor is:

• (Onderhoudsbehoefte/energiewaarde per 100 gram) x 100
• Dan krijg je het aantal grammen dat het dier nodig heeft van dit voer.

Hoeveelheid voer berekenen

Gewicht: 5 kg

Gecastreerd kat

Kat 

Gewicht: 5 kg

Gecastreerd

Voer: zie afbeelding (= per 100 gram)

Hoeveel gram van dit voer heeft deze kat nodig per dag? (geen decimalen)

Toelichting berekening

Totaal aan M.E. (energie) per 100 gram van deze voeding = 413 kcal M.E. (zie Slide 35) 

Wat heeft de kat nodig:

Gewicht is 5 kg en is gecastreerd, dus 70% van de normale behoefte van een kat. 

Berekening:

77,6 x (5^0,711) = 244

70% daarvan is= (244/100) x 70 = 171 kcal  ME

De dagelijkse behoefte is dus (onderhoudsbehoefte/energiewaarde per 100 gram) x 100 

= (171/413) x 100 = 41,4 gram = afronden 41 gram

De kat heeft dus 41 gram van dit voer per dag nodig als onderhoudsbehoefte. 

Rantsoen

Rantsoen is ook nog afhankelijk van andere factoren. Een dagrantsoen (dus niet de onderhoudsbehoefte) is afhankelijk van de volgende factoren:

• Ras, gewicht en leeftijd
• conditiescore
• activiteit of productie
• vochtbalans
• medische achtergrond en eventueel dieet 

Doelen bespreken

• Je kunt het percentage koolhydraten berekenen.
  
• Je kunt aan het einde van de les een rantsoenberekening maken voor een kat.
  
• Je kunt aan het einde van de les een rantsoenberekening maken voor een hond. 

Huiswerk

Maak nu de bijbehorende opdracht, die vind je op de ELO. Deze gaan we volgende week bespreken.

Evaluatie en tips

Wat heb je geleerd vandaag?