H5 Voeding en energie: Stofwisseling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag

• Herhaling vorige les
• Stofwisseling uitleg
• Rekenen met biologische gegevens
• Huiswerk

 Welke van de 6 voedingsstoffen geven je energie?

geeft energie

geeft geen energie

vetten

koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

Leg in je eigen woorden uit wat essentiële voedingsstoffen zijn

Botontkalking en X-benen/O-benen

Zenuw-uitval en spierzwakte

Scheurbuik (bindweefsel lost op)

Nachtblindheid

Vitamine A

Vitamine C

Vitamine B1

Vitamine D

Leg het verschil uit tussen de ADH en ADI waarde

Stofwisseling (metabolisme)

H5 Voeding en energie

Deze les leer je

• Met welke eenheden energie wordt uitgedrukt
• Hoeveel energie de verschillende brandstoffen ons leveren;
• Over onze energiebehoefte en waar deze van afhangt;
• Waar in ons lichaam reservestoffen opgeslagen zijn

Aanduiding energie op voeding

Energie kan worden uitgedrukt in
kilocalorieën (kcal) of in kilojoule (kJ).

1 kcal = 4,2 kJ

Zet voedingsmiddel op volgorde van minste naar meeste energie

1413 kJ

0 kJ

357 kJ

848 kJ

100 gram slagroom

100 gram water

100 gram aardappel

100 gram mager rundergehakt

Welke brandstof levert ons per gram de meeste energie?

1. Vet
2. Koolhydraat
3. Eiwit

Hoeveelheid energie

Eén gram koolhydraat levert gemiddeld 4 kcal (=17 kJ) 

Eén gram eiwit levert gemiddeld 4 kcal (=17 kJ) 

Eén gram vet levert gemiddeld 9 kcal (=37 kJ)

Eén gram alcohol levert gemiddeld 7 kcal (=29 kJ)

Vet is de meest efficiënte energiedrager, dus minder van nodig om mee te dragen in je lichaam!

Waarom heb je in de pubertijd meer energie nodig dan als volwassene?

Energiebehoefte

Hoeveelheid energie die een persoon per dag nodig heeft. Energiebehoefte per dag hangt af van veel factoren:

1.  Geslacht

2. Leeftijd
3. Lichaamsgrootte
4. Lichamelijke inspanning

Als er veel energie binnenkomt en minder wordt verbruikt, dan wordt het omgezet in reservestoffen en zo opgeslagen als vet.

Gebruik je ook energie als je slaapt?

1. ja
2. nee

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust: ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren. etc.

• 1 uur stilzitten = 4 kJ/min en 1 uur hardlopen = 34 kJ/min.

Hoge ruststofwisseling

Je verbrand veel calorieën per kg lichaamsgewicht per uur

Veel energierijke stoffen nodig, anders val je af!

Sportieve levenswijze

Lage ruststofwisseling

Je verbrand weinig calorieën per kg lichaamsgewicht per uur 

Weinig energierijke stoffen nodig, anders kom je aan!

Weinig actieve levenswijze

Opslag van energie

• Koolhydraat: glycogeen

       > spieren, lever

• Vet
  

       > in beenmerg, rond organen en onder de huid

• Eiwitten + koolhydraten

      > bij teveel opgeslagen als vet

Aan de slag

Vervolg begrippenlijst

Maak opdrachten 3 - 6, 10, 12

Nakijken en verbeteren

Stel vragen!