Grammatica §2

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Grammatica §2 

Klopt deze zin?

Naast vroeger een brede heeft rivier gelopen de grote speeltuin.

En deze dan?

Vroeger heeft een brede naast rivier de grote speeltuin gelopen.

Of deze?

Vroeger een rivier brede heeft naast grote de speeltuin gelopen.

Wat wél kan:

 
Naast de grote speeltuin heeft vroeger een brede rivier gelopen.

Naast de grote speeltuin heeft een brede rivier gelopen vroeger.

Vroeger heeft naast de grote speeltuin een brede rivier gelopen.

Vroeger heeft een brede rivier naast de grote speeltuin gelopen.

Een brede rivier heeft vroeger naast de grote speeltuin gelopen.
Een brede rivier heeft naast de grote speeltuin gelopen vroeger.

Schrijf op welke woorden uit deze zin NIET uit elkaar gehaald kunnen worden. 

 
Naast de grote speeltuin heeft vroeger een brede rivier gelopen.

Naast de grote speeltuin heeft een brede rivier gelopen vroeger.

Vroeger heeft naast de grote speeltuin een brede rivier gelopen.

Vroeger heeft een brede rivier naast de grote speeltuin gelopen.

Een brede rivier heeft vroeger naast de grote speeltuin gelopen.

Een brede rivier heeft naast de grote speeltuin gelopen vroeger.

Alle woorden uit een zin die bij elkaar horen en NIET uit elkaar gehaald kunnen worden, noemen we: 

zinsdelen

Je kunt de zinsdelen aangeven door er
streepjes tussen te zetten: 

Naast de grote speeltuin  |  heeft   |  vroeger  |  een brede rivier  |  gelopen.

Naast de grote speeltuin  |  heeft  |  een brede rivier  |  gelopen  |  vroeger.

Vroeger  |  heeft  |  naast de grote speeltuin  |  een brede rivier  |  gelopen.

Vroeger  |  heeft  |  een brede rivier  |  naast de grote speeltuin  |  gelopen.

Een brede rivier  |  heeft  |  vroeger  |  naast de grote speeltuin  |  gelopen.

Een brede rivier  |  heeft  |  naast de grote speeltuin  |  gelopen  |  vroeger.

Wat valt jullie op aan deze zinsdelen? 

Tijdens de vorige les hadden we het over woordsoorten en nu over zinsdelen.

Wat is het verschil tussen een woordsoort en een zinsdeel? 

Naast de grote speeltuin | heeft | een brede rivier | gelopen | vroeger.

Zinsdelen en woordsoorten

Zinsdelen kunnen bestaan uit één of meerdere woorden. 

Ieder individueel woord behoort tot een bepaalde woordsoort. 

Ieder zinsdeel benoemen we naar de FUNCTIE die het heeft in de zin. 

Bijvoorbeeld: persoonsvorm - onderwerp - lijdend voorwerp - etc. 

Welke overeenkomsten hebben
de onderstreepte woorden?

Jantje speelt elke middag met de buurjongen. 

De lerares geeft nooit huiswerk op. 

Trixie heeft blokfluit leren spelen. 

Zal Lara later advocaat worden?

Mijn oom is jarig, dus ik geef hem een hand. 

De persoonsvorm is altijd een...

1. lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. werkwoord
4. voorzetsel

Welke twee manieren heb je geleerd om de persoonsvorm te vinden?

Wat is de pv?
Ik vind wiskunde een moeilijk vak.

Wat is de pv?
Wij willen een ijsje halen.

De persoonsvorm

De persoonsvorm is altijd een werkwoord. 

Soms staan er meerdere werkwoorden in één zin. 

Je kunt bepalen wélk werkwoord de persoonsvorm is door: 

1. de tijdproef

2. de vraagproef

Wat is de pv?
Wij hebben een verhaal geschreven.

Wat is de pv?
Gaan we vanavond naar de bioscoop?

Wat is de pv?
Leo en Ine zijn aan het fietsen.

Wat is de pv?
Ik zou nu graag een ijsje willen.

Zinsdelen

Naast de grote speeltuin | heeft | vroeger | een brede rivier | gelopen.

Naast de grote speeltuin | heeft | een brede rivier | gelopen | vroeger.

Vroeger | heeft | naast de grote speeltuin | een brede rivier | gelopen.

Vroeger | heeft | een brede rivier | naast de grote speeltuin | gelopen.

Een brede rivier | heeft | vroeger | naast de grote speeltuin | gelopen.

Een brede rivier | heeft | naast de  |  grote speeltuin | gelopen | vroeger.

Hoe weet ik nu of deze streepjes kloppen? 

De zinsdeelproef

Je kunt een zin in stukjes verdelen. Dit zijn zinsdelen.

Een zinsdeel kan bestaan uit één woord of uit een groepje woorden.

Om te bepalen welke woorden samen één zinsdeel vormen, doe je de zinsdeelproef. Bij de zinsdeelproef kijk je welke woorden je samen vóór de persoonsvorm kunt zetten. 

Let op! Vóór de pv kan maar één zinsdeel staan!

Je geeft de zinsdelen aan door er streepjes tussen te zetten.

Jan / koopt / een boek.

Zet streepjes tussen de zinsdelen:
Mijn oma bakt vanavond een biefstuk.

Zet streepjes tussen de zinsdelen:
In Frankrijk hebben we de hele dag gewandeld.

Zet streepjes tussen de zinsdelen:
Gaan we volgende week samen naar de Efteling?

Leerdoelen

- Ik weet wat een persoonsvorm is en hoe ik deze kan vinden

- Ik kan de zinsdeelproef doen en met behulp van streepjes alle zinsdelen in een zin aangeven 

Wat wist je al?

Wat heb je geleerd?

Huiswerk