Les 1 thema 6 basisstof 1 eten en gegeten worden

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

thema 6 basisstof 1 eten en gegeten worden.

leerdoelen

6.1.1 Je kunt beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.

6.1.2 Je kunt de voedselrelaties tussen organismen beschrijven.

organismen

Alle organismen kun je verdelen in drie groepen 

• producenten

• consumenten

• reducenten

Producenten

Planten zijn producenten. 

Door fotosynthese kunnen zij zelf glucose maken. Uit glucose kunnen planten andere energierijke stoffen maken, zoals koolhydraten, eiwitten en vetten. 

Planten maken deze energierijke stoffen voor zichzelf, maar ook voor dieren.

Fotosynthese

Energierijke stoffen

Energierijke stoffen zijn afkomstig van organismen. 

Een plant maakt glucose door fotosynthese.

 Glucose is een energierijke stof. Andere voorbeelden van energierijke stoffen zijn koolhydraten, eiwitten en vetten. 

In energierijke stoffen zit energie.

Energiearme stoffen

Energiearme stoffen komen ook voor in de levenloze natuur. 

Water is een voorbeeld van een energiearme stof. Ook gassen, zoals zuurstof en koolstofdioxide, zijn energiearme stoffen. Mineralen, zoals ijzer en zouten, zijn ook voorbeelden van stoffen uit de levenloze natuur. 

In energiearme stoffen zit geen energie.

consumenten

Dieren zijn consumenten. 

Dieren kunnen zelf geen energierijke stoffen maken. Zij moeten deze stoffen binnenkrijgen via hun voedsel. 

Zij eten planten of andere dieren. 

Dieren gebruiken de opgegeten energierijke stoffen voor verbranding en de opbouw van hun eigen lichaam.

verbranding

fotosynthese

verbranding

stofwisseling

De brandstof in cellen is altijd een energierijke stof. 

De verbrandingsproducten zijn altijd energiearme stoffen. 

Bij verbranding en fotosynthese worden stoffen omgezet in andere stoffen. 

Het geheel van deze reacties noem je stofwisseling.

reducenten

Schimmels en bacteriën breken dode resten van organismen af. 

Dit zijn energierijke stoffen uit planten en dieren. 

Hierbij ontstaan energiearme stoffen: koolstofdioxide, water en mineralen. 

Een ander woord voor afbreken is reduceren. Bacteriën en schimmels zijn daarom reducenten.

Planten nemen de energiearme stoffen weer op.

voedselketen

In een bepaalde sloot leven de volgende organismen: alg, watervlo, baars en de snoek. 

Als we weten wie wie eet kunnen we een voedselketen maken.

voedselketen

De alg is een plant dit is dus de producent en de eerste schakel in de keten.

De watervlo is een planteneter die alg eet dit is de comsument 1e orde en de tweede schakel.

De baars is een vleeseter die de watervlo opeet dit is de consument 2e orde en de derde schakel.

De snoek eet de baars op en is daarmee de 4de schakel en consument 3e orde

voedselweb

planteneters

Planteneters zijn dieren die alleen maar planten eten.

 In een voedselketen zijn ze altijd de tweede schakel (nooit de derde of hoger).

vleeseters

Vleeseters zijn dieren die andere dieren eten en vormen altijd de derde schakel of hoger.

alleseters

Alleseters zijn dieren die planten en dieren eten.

 Alleseters kunnen de tweede schakel zijn, of hoger.

afvaleters

Er zijn ook planten en dieren die sterven zonder te worden opgegeten. 

Allerlei afvaleters eten van deze dode organismen.

kringloop

Huiswerk