10.5 Bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

10.5 Bloedvaten

Na vandaag weet je:

• Hoe de verschillende bloedvaten opgebouwd zijn
• Hoe de bloedstolling verloopt
• Hoe weefselvloeistof ontstaat
• Hoe lymfevaten werken en hoe het lymfevatenstelsel is opgebouwd

Slagaders

- van het hart af

- bijna altijd zuurstofrijk

- dikke stevige wand

- bloed stroomt door bloeddruk

- opgebouwd uit drie lagen (van buiten naar binnen):

Bindweefsel, elastisch bindweefsel en glad spierweefsel, basaal membraan ter versterking van dekweefsel (een cellaag dik)

Haarvaten

- liggen in een orgaan/weefsel

- hebben gezamenlijk een grote diameter

- trage stroomsnelheid

- wand van een cellaag dik (dekweefsel en basaal membraan)

- door openingen in het dekweefsel kan bloedplasma met opgeloste stoffen naar weefsel 

- drie soorten met verschillende doorlaatbaarheid

Aders

- naar het hart toe

- bijna altijd zuurstofarm

- kleppen

- bloed voortgeduwd door omliggende spieren

- opgebouwd uit drie lagen (van buiten naar binnen):

Bindweefsel, elastisch bindweefsel en glad spierweefsel, basaal membraan ter versterking van dekweefsel (een cellaag dik)

slagader en ader

haarvat

Atherosclerose

Bloedstolling

Bloedstolling

Trombine zet op zijn beurt weer fibrinogeen om in fibrine.

Fibrinedraden vormen met plaatjes en rode bloedcellen een bloedstolsel.

Bloedstolling

De bloedplaatjes uit de plaatjesprop geven de plaatjesfactor (een eiwit) af. Samen met tromboplastine uit beschadigde weefselcellen en Ca²⁺, stollingsfactoren en vitamine K, komt een cascade (reeks watervallen) op gang die uiteindelijk zorgt voor de omzetting van protrombine in trombine. 

Weefselvloeistof

Bij de haarvaten vindt de uitwisseling van 

stoffen plaats tussen bloed en weefsel.

De bloeddruk perst een deel van het 

bloedplasma (met zuurstof, aminozuren, 

glucose) tussen de endotheelcellen en door de poriën (indien aanwezig) het weefsel in (tussen de weefselcellen).

Bloedplasma buiten bloedvaten heet weefselvloeistof.

Weefselvloeistof

De bloeddruk neemt af van 4,6 kPa naar 2,3 kPa tussen begin en eind haarvat.

Weefselvloeistof

In het bloed achtergebleven eiwitten (te groot om het bloedvat te verlaten) zorgen voor een colloïd osmotische druk.

Weefselvloeistof

Het verschil tussen de bloeddruk (BD) en de Colloïd Osmotische Druk (COD) levert de netto filtratiedruk (NFD).

Weefselvloeistof

Deze NFD zorgt er voor dat veel weefselvloeistof aan het einde van een haarvat weer terugstroomt het haarvat in (met afvalstoffen, CO2).

Weefselvloeistof

Dagelijks ongeveer 20L van 

bloedplasma -> weefselvloeistof. 

Ongeveer 10% blijft achter in de 

weefsels.

Het lymfesysteem zorgt er voor 

dat deze weefselvloeistof weer 

terug komt in de bloedbaan. Als het weefselvloeistof in de lymfevaten komt heet het lymfe.

Lymfesysteem

Lymfevaten hebben kleppen om te zorgen dat de lymfe de goede kant op stroomt.

Lymfesysteem

Via de borstbuis komt de lymfe bij de sleutelbeenader weer het bloed in.

Bloedplasma=weefsel-vloeistof=lymfe.