GR les 7: lidwoorden, zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Grammatica 

H1A P1 2029-2020

Les 7:

lidwoorden

zelfstandige naamwoorden

bijvoeglijke naamwoorden

werkwoorden

Terugblik vorige lessen ...

Je kunt nu de volgende zinsdelen in een zin benoemen:

• het werkwoordelijk gezegde
• het onderwerp
• het lijdend voorwerp 
• het meewerkend voorwerp

Ook kun je een zin in zinsdelen verdelen door strepen te zetten.

Komende lessen ga je aan de slag met ...

... de woordsoorten:

• werkwoorden
• lidwoorden
• zelfstandige naamwoorden
• bijvoeglijke naamwoorden
• voorzetsels
• persoonlijke voornaamwoorden
• bezittelijke voornaamwoorden

Aan het einde van deze les ...

Aan het einde van deze les weet je wat ... zijn en kun je deze herkennen in een zin:

... lidwoorden

... zelfstandige naamwoorden

... bijvoeglijke naamwoorden

... werkwoorden

Uitleg

Op de volgende slides volgt de uitleg over:

de lidwoorden

de zelfstandige naamwoorden

de bijvoeglijke naamwoorden

de werkwoorden

Lees deze voordat je aan de opdrachten begint!

Lidwoorden

De lidwoorden zijn: de, het, een 

Behalve als: ‘een’ het cijfer ‘1’ betekent

Ik heb maar een (1) keer gespijbeld op de middelbare school.

en als: ‘het’ naar iets verwijst en je het daardoor kunt vervangen

Het regent al het hele weekend.

Ik vind het beter als zijn ouders het aan hem vertellen.

(De 2e 'het' in de zin kun je bv. vervangen door: het slechte nieuws.)

Als 'het' naar iets verwijst is het onderwerp of lijdend voorwerp.

Zelfstandige naamwoorden

Zelfstandige naamwoorden zijn: mensen, dieren, dingen

 Henk, Nederland, (de) Rijn (= een rivier), Albert Heijn, aap, kaas, mus, tulp, Brabant, Hilversum, spin, maaltijd 

 Ik ga naar het Alberdingk Thijm College.

 

Let op! Ik = geen znw! (net als: hij, zij, hem, ons, mijn)

Zelfstandig naamwoorden

Voor een znw kun je altijd een lidwoord zetten.

de Albert Heijn, de aap, de kaas, een vogel, de bloem, de mus, een tulp, het kind, de Henk, het Nederland, de Rijn

Bij eigennamen en aardrijkskundige namen klinkt dit een beetje raar.

Soms is een infinitief (het hele werkwoord) een zelfstandig naamwoord. 

Je kunt er dan een lidwoord voor zetten.

(het) Skiën vind ik de leukste sport die er is.

Bijvoeglijke naamwoorden

Bijvoeglijke naamwoorden zeggen iets over een zelfstandig naamwoord. Ze voegen informatie bij!

De verliefde jongen gaf rode rozen aan het lieve meisje. 

Een bijvoeglijk naamwoord staat meestal voor een zelfstandig naamwoord, maar dat hoeft niet! Ze kunnen er ook achter staan.

 De jongen is verliefd. De rozen zijn rood. Het meisje is lief.

Zelfstandige naamwoorden

Let op! Zegt het woord iets over ...

... een zelfstandig naamwoord? Dan is het een bijvoeglijk naamwoord. 

... een werkwoord of een ander bijvoeglijk naamwoord? Dan is het geen bijvoeglijk naamwoord.

De hardwerkende leerling heeft hard gestudeerd.

• 'hardwerkende' zegt iets over het zelfstandig naamwoord leerling en is dus bijvoeglijk     naamwoord
• 'hard' zegt iets over het werkwoord 'gestudeerd' en is dus geen bijvoeglijk naamwoord

Werkwoorden

Werkwoorden vertellen wat er gebeurt in de zin.

De jongens voetballen op het plein. 

Werkwoorden vertellen wat het onderwerp doet of is.

De docent legt de stof uit.

De jongen is een held. 

Werkwoorden komen voor in verschillende tijden en getallen (enkelvoud/meervoud0: 

• tegenwoordige tijd (loop, loopt, lopen)
• verleden tijd (liep, liepen)
• voltooid deelwoord (gelopen)

Aan de slag!

Op de volgende slides volgende opdrachten.

Benoem in iedere zin:

de lidwoorden

de zelfstandige naamwoorden

de bijvoeglijke naamwoorden

de werkwoorden

1. 'Het lelijke eendje' is een sprookje van Andersen

Neem over en benoem: het, lelijke, eendje, is, een, sprookje, Anderson

2. Deze uilen nestelen in hoge torens.

Neem over en benoem: uilen, nestelen, hoge, torens

3. De gehele nacht lag hij wakker.

Neem over en benoem: de, gehele, nacht, lag

4. Dat was een zwarte bladzijde uit onze vaderlandse geschiedenis.
Neem over en benoem: was, een, zwarte, bladzijde

5. Christina, mijn zusje, zat in een luie stoel te lezen.

Neem over en benoem: Christina, zusje, zat, een, luie, stoel

6. Onze gevlekte kater is deze nacht weggelopen.

Neem over en benoem: gevlekte, kater, is, nacht, weggelopen

7. Zijn vader is een 'warme bakker'.

Neem over en benoem: vader, is, een, warme, bakker

8. Kaviaar is een dure lekkernij.

Neem over en benoem: kaviaar, is, een, dure, lekkernij

9. Deze is dus niet in de kantine verkrijgbaar.

Neem over en benoem: is, de, kantine

10. Er zijn bijvoeglijke en zelfstandige naamwoorden.

Neem over en benoem: zijn, bijvoeglijke, zelfstandige, naamwoorden

Einde van de les!

Goed gedaan!

Volgende les komt er nog een aantal woordsoorten bij!