GR les 5: lidwoorden, zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Grammatica 

H1 P1 2021-2022

Les 5:

lidwoorden

zelfstandige naamwoorden bijvoeglijke naamwoorden werkwoorden

Vorige lessen ...

... hebben we gewerkt aan de zinsdelen.

Je kunt nu ...

• het werkwoordelijk gezegde
• het onderwerp
• het lijdend voorwerp 
• en het meewerkend voorwerp in een zin benoemen.

Ook kun je een zin in zinsdelen verdelen door strepen te zetten en zelf zinnen maken met een (x-aantal) genoemde zinsdelen.

Komende lessen ...

... gaan we aan de slag met de woordsoorten.

De woordsoorten...

... die we gaan leren:

• werkwoorden (ww)
• lidwoorden (lw)
• zelfstandige naamwoorden (zn)
• bijvoeglijke naamwoorden (bn)
• voorzetsels (vz)
• persoonlijke voornaamwoorden (pvnw)
• bezittelijke voornaamwoorden (bvnw)

Aan het einde van deze les ...

Aan het einde van deze les weet je wat ... 

... lidwoorden

... zelfstandige naamwoorden

... bijvoeglijke naamwoorden

... en werkwoorden zijn

... en kun je deze herkennen in een zin.

Uitleg

Op de volgende slides volgt de uitleg over:

de lidwoorden

de zelfstandige naamwoorden

de bijvoeglijke naamwoorden

de werkwoorden

Lidwoorden (lw): de, het, een

Als ‘een’ het cijfer ‘1’ betekent = het geen lidwoord

Ik heb maar een keer gespijbeld op de middelbare school.

Als ‘het’ naar iets verwijst en je het daardoor kunt vervangen = het geen lw

Het regent al het hele weekend.

Ik vind het beter als zijn ouders het (het slechte nieuws) aan hem vertellen.

Als 'het' naar iets verwijst is = het onderwerp of lijdend voorwerp.

Zelfstandige naamwoorden (zn)

Zelfstandige naamwoorden zijn: mensen, dieren, dingen, eigennamen en aardrijkskundige namen

Henk, Nederland, (de) Rijn (= een rivier), Albert Heijn, aap, kaas, mus, tulp, Brabant, Hilversum, spin, maaltijd 

 Ik ga naar het Alberdingk Thijm College.

 

Zelfstandige naamwoorden (zn)

Voor een zn kun je altijd een lidwoord zetten.

de Albert Heijn, de aap, de kaas, een vogel, de bloem, de mus, een tulp, het kind, de Henk, het Nederland, de Rijn

Bij eigennamen en aardrijkskundige namen klinkt dit een beetje raar.

Soms is een infinitief (het hele werkwoord) een zelfstandig naamwoord. 

Je kunt er dan een lidwoord voor zetten.

(het) Skiën vind ik de leukste sport die er is.

Bijvoeglijke naamwoorden (bn)

Bijvoeglijke naamwoorden zeggen iets over een zn. Ze voegen informatie bij!

De verliefde jongen gaf rode rozen aan het lieve meisje. 

Een bn kan voor een zn, maar ook achter een zn staan.

De jongen is verliefd. De rozen zijn rood. Het meisje is lief.

Zelfstandige naamwoorden (zn)

Let op! Zegt het woord iets over ...

... een zelfstandig naamwoord? Dan is het een bijvoeglijk naamwoord. 

... een werkwoord of een ander bijvoeglijk naamwoord? Dan is het geen bn.

De hardwerkende leerling heeft hard gestudeerd.

• 'hardwerkende' zegt iets over het zn leerling en is dus bn
• 'hard' zegt iets over het werkwoord 'gestudeerd' en is dus geen bn

Werkwoorden (ww)

Werkwoorden vertellen wat er gebeurt in de zin: wat het ond doet of is:

De jongens voetballen op het plein. 

De docent legt de stof uit. De jongen is een held. 

Werkwoorden komen voor in verschillende tijden en getallen: 

• tegenwoordige tijd (loop, loopt, lopen)
• verleden tijd (liep, liepen)
• voltooid deelwoord (gelopen)

Aan de slag! Les 5, slide 15

Op de volgende slides volgende opdrachten.

Benoem in iedere zin:

de lidwoorden

de zelfstandige naamwoorden

de bijvoeglijke naamwoorden

de werkwoorden

1. 'Het lelijke eendje' is een sprookje van Andersen

Neem over en benoem: het, lelijke, eendje, is, een, sprookje, Anderson

2. Deze uilen nestelen in hoge torens.

Neem over en benoem: uilen, nestelen, hoge, torens

3. De gehele nacht lag hij wakker.

Neem over en benoem: de, gehele, nacht, lag

4. Dat was een zwarte bladzijde uit onze vaderlandse geschiedenis.
Neem over en benoem: was, een, zwarte, bladzijde

5. Christina, mijn zusje, zat in een luie stoel te lezen.

Neem over en benoem: Christina, zusje, zat, een, luie, stoel

6. Onze gevlekte kater is deze nacht weggelopen.

Neem over en benoem: gevlekte, kater, is, nacht, weggelopen

7. Zijn vader is een 'warme bakker'.

Neem over en benoem: vader, is, een, warme, bakker

8. Kaviaar is een dure lekkernij.

Neem over en benoem: kaviaar, is, een, dure, lekkernij

9. Deze is dus niet in de kantine verkrijgbaar.

Neem over en benoem: is, de, kantine

10. Er zijn bijvoeglijke en zelfstandige naamwoorden.

Neem over en benoem: zijn, bijvoeglijke, zelfstandige, naamwoorden

Einde van de les!

Goed gedaan!

Volgende les komt er nog een aantal woordsoorten bij!