Moderne Nederlandse literatuur Poep/ oordeel vormen/ LLA 6.3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Oordelen over literatuur (LLA 6.3)

recensie

Lesdoelen

• Je weet dat wanneer je recenseert bezig bent met het geven van literaire kritiek.
• Je weet dat een recensie aan aantal vaste onderdelen bevat.
• Je kan zelf duidelijk de kwaliteit of het belang van een boek verwoorden.
• Je weet wat het verschil is tussen literatuur en lectuur.

Benodigdheden

1. Laagland boek A paragraaf 6.3 en p. 204
2. Het verhaal 'Poep' van Manon Uphoff (https://www.dbnl.org/tekst/_twe007199401_01/_twe007199401_01_0087.php/ Google- Poep Manon Uphoff  DBNL)

Nog even over literatuur...

Literatuur wordt gezien als waardevoller en betekenisvoller dan lectuur door beroepslezers. Literatuur heeft meer diepgang, is minder voorspelbaar, is meerduidig, complexer en minder maatschappijbevestigend. 

De recensie

www.vandale.nl: 

"re·cen·sie (de; v; meervoud: recensies)

beoordeling, kritische beschouwing van een boek, voorstelling, film enz. in een dagblad of tijdschrift."

Voorkennis ophalen.

Eventuele vragen: 

Lees je weleens een recensie voordat je bijvoorbeeld naar een film gaat? 

Heb je weleens bedacht dat je een bepaalde film wilde zien, maar dat je er vanaf zag nadat je een recensie erover gelezen had? 

Of ging je juist naar die film, omdat de recensie zo positief was?

De inhoud van een recensie

Een recensie is de bespreking van een boek, film of andere uitvoering. In een recensie kan een schrijver positieve en/of negatieve commentaren leveren, maar hij doet dit altijd goed onderbouwd. 

Het is altijd meer dan alleen een beoordeling, er wordt ook inhoudelijk over het werk verteld en geanalyseerd.

Onderdelen van een recensie

Een recensie bestaat uit (LL boek A theorie paragraaf 6.3 p. 193-184)):

1. Informatie over het boek (informatie over de inhoud en de belangrijkste personages).
2. Een analyse van het verhaal, wat wil de schrijver er eigenlijk mee vertellen, heeft het een boodschap, diepere betekenis.
3. Een waardeoordeel: de recensent geeft aan wat volgens hem de kwaliteit of het belang van het boek is.

Je oordeel en ondersteunende argumenten.

Het klinkt misschien gek: je schrijft een objectieve tekst, maar toch moet je in een recensie je eigen mening geven én argumenten die het standpunt ondersteunen. Het komt er dus op neer dat je je eigen mening weergeeft alsof het feitelijke informatie is. Dus niet: "Ik vind dat ...", maar: "Het is zo dat ..." 

Zorg dat je zinnen in begrijpelijk taal geformuleerd zijn. Doe je dat niet, dan wordt het voor de lezer tamelijk onduidelijk wat je bedoelt. 

Soorten argumenten (1)

• (1)Realistische argumenten: over de personages en gebeurtenissen in relatie tot de werkelijkheid. Is het verhaal geloofwaardig, komen de personages levensecht over, zijn de gebeurtenissen voorstelbaar
• (2)Emotieve argumenten: over de gevoelens die de tekst bij de lezer oproept. Raakt het verhaal je? Hoe komt de sfeer van het verhaal over? Je gebruikt in je argumentatie bijvoorbeeld woorden als beklemmend, meeslepend, fascinerend, aangrijpend, verrassend, ontroerend. 

Soorten argumenten (2)

• (3)Morele argumenten: over normen en waarden. Wat is je oordeel over het standpunt dat of de houding die personages innemen? Hoe reageren personages op gebeurtenissen? Handelen zij goed/slecht? Keur je hun handelen goed of af, en waarom? Word je geïnspireerd na te denken over de normen en waarden van het verhaal?
• (4)Structurele argumenten: over de opbouw van het verhaal. Wat vind je van de vorm/opbouw van het verhaal? Je gebruikt in je argumentatie woorden als: samenhangend, eenheid, uitgebalanceerd, complex.
  

Soorten argumenten (3)

• (5)Stilistische of esthetische argumenten: over de stijl en formulering. Vind je het verhaal mooi, origineel, slap, of clichématig? Wat vind je van het literair taalgebruik: beeldspraak, stijlmiddelen, woordgebruik?

• In LaagLand boek A vind je nog andere vragen die je bij de soorten argumenten in je tekst kunt gebruiken(blz. 204)

Tot slot

Het taalgebruik van je recensie is belangrijk. Hoe enthousiaster je over het boek kunt vertellen, hoe prettiger het voor de lezer is.

Hierna volgen een paar voorbeelden van recensies o.a. in de Wereld Draait Door, steeds met een paar vragen erbij. Dit kan je helpen een beter beeld te krijgen van wat een recensie is.

Daarna wordt de opdracht verder uitgewerkt.

Ter introductie een korte recensie over 'One upon a time in Hollywood'. 

Duur: 2.26 minuten.

Eventuele extra vragen die gesteld kunnen worden:

Je hebt een recensie over een film gezien/je gaat een recensie van een film zien.

Bespreek met een klasgenoot wat jij vindt van deze recensie:

Geeft hij een duidelijk beeld van de film? Op wat voor een manier doet hij dat?

Hoor je een duidelijke mening van de recensent? Wat zegt hij? 

Kijk het filmpje eventueel nog een keer.

Once upon a time in Hollywood

Je hebt net een filmpje gezien van Marco Weijers. Hij is recensent bij De Telegraaf.

Bedenk de antwoorden op de volgende twee vragen: 

1. Geeft hij een duidelijk beeld van de film? Hoe doet hij dat?

2. Hoor je een duidelijke mening van de recensent? Wat zegt hij?

Wat zegt de spreker in de samenvatting over
'Alleen de bergen zijn mijn vrienden'?

(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Achtergrondinformatie schrijver
2. Hoe het boek tot stand is gekomen
3. Waar het boek over gaat
4. De schrijfstijl van de auteur.

Wat bedoelt de spreker met 'Eigenlijk is het een simpel verhaal..... maar de zinnen zijn gebeeldhouwd'?

1. Simpel verhaal met stijve zinnen
2. Simpel verhaal, maar prachtig geschreven
3. Een simpel verhaal, prachtig geschreven, het is een pareltje.
4. Simpel verhaal, maar moeilijk te volgen.

Er is sprake van een tegenstelling: een simpel verhaal - metaforen om van te smullen. Waarom wordt deze tegenstelling gebruikt?

1. Een simpel verhaal moet ingewikkeld zijn.
2. Een simpel verhaal is nooit zomaar simpel, er zit meer achter de taal.
3. Een simpel verhaal is eigenlijk heel moeilijk te schrijven.
4. Een simpel verhaal krijgt diepgang door het taalgebruik.

Geeft de spreker een spoiler weg als haar gevraagd wordt een voorbeeld te geven van een gebeeldhouwde zin?

1. Ja
2. Nee

In 20 seconden weet de spreker zijn enthousiasme over te brengen.
Wat zegt hij over het boek?

Zelf aan de slag

Lees het verhaal 'Poep' van Manon Uphoff via de volgende link:

https://www.dbnl.org/tekst/_twe007199401_01/_twe007199401_01_0087.php

Als je het verhaal uit hebt, ga je met je leesgroep aan de slag met een  gesprek over het verhaal (8 minuten).  Zorg dat naast een korte analyse  van het verhaal, de argumenten aan de orde komen zoals vermeld in deze LessonUp en die normaliter in een recensie worden gebruikt. Formuleer als groep ook een eindoordeel. Kijk voor meer inspiratie naar  https://www.bnnvara.nl/dewerelddraaitdoor/rubrieken/boeken

Kijk bij deze analyse vooral naar:

• vertelinstantie (verschil in vertelinstantie aan het begin van het verhaal en verderop in het verhaal)
• de start van het verhaal (hoe begint het verhaal...?)
• personages
• tijd (chronologisch/ vertelde tijd en verteltijd/  motieven)
• ruimte

Opdracht

Elke leesgroep heeft 8 minuten om met elkaar een oordeel te vormen over het verhaal Poep. Vorm dit oordeel op basis van de analyse, de gegeven argumenten in deze LessonUp en LLA p. 204.

Formuleer een vraag

Formuleer met je groep een vraag voor de leeskring.