examentraining modernisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Accenten Havo/ VWO

 avantgardistische stromingen;

 expressie en abstractie;

 architectuur: functionalisme;

 ontwikkelingen in de kunsten in Rusland (bijvoorbeeld constructivisme);

 psychologisch realisme (Konstantin Stanislavski) en episch theater (Bertolt Brecht);

 vernieuwing van de academische dans (bijvoorbeeld Les Ballets Russes) en ontstaan moderne theaterdans (bijvoorbeeld Isadora Duncan, Martha Graham); dansrages; twist

 expressionisme en atonaliteit in de muziek;

 ontstaan nieuwe muzieksoorten: blues en jazz;

 ontwikkelingen en experimenten binnen film (bijvoorbeeld Sergei Eisenstein, Duits

expressionisme, Hollywoodgenres en animaties).

Toets voorbereiding

De twee belangrijkste dingen voor je toets voorbereiding
LEER: 50%
- De accenten (overzicht examenblad en PowerPoints, schema's)
- kunstbeschouwelijke middelen/ aspecten

OEFENEN: 50%
- Met antwoord geven via kop-romp-staart  
- Met de analyse begrippen toepassen 

- Maak oude examens + kijk ze na! Dan leer je de type vragen begrijpen.

Wat moet je dan sowieso leren?

1. LEER de kenmerken letterlijk! 
2. Zorg dat je het kernconcept van de periode snapt (geschiedenis van de periode)

3. Kijk naar het kopje van het accent, de meeste kopjes komen terug in je SE en CE -> is het kopje bv. Jazz, leer dan sowieso de kenmerken! 

4. haal zo veel mogelijk info uit de PowerPoints

Wat voor soort vraag?

1. onthouden
2. begrijpen
3. toepassen
4. analyseren

Wat voor soort vraag?

1. onthouden
2. begrijpen
3. toepassen
4. analyseren

Wat voor soort vraag?

1. onthouden
2. begrijpen
3. toepassen
4. analyseren

Stukje herhaling....

Wat weet je nog van de ACCENTEN?

waarom zijn juist kunstenaars in het modernisme in de kunst van primitieve culturen geïnteresseerd?

1. Deze kunst konden ze makkelijk namaken
2. Deze kunst is nog puur/zuiver
3. Deze kunst vonden ze mooi
4. In deze kunst zat geen emotie

Uit welke stroming komt dit kunstwerk?

1. Futurisme
2. Kubisme
3. Surrealisme
4. Expressionisme

Uit welke stroming komt dit kunstwerk?

1. Futurisme
2. Dadaïsme
3. Surrealisme
4. Expressionisme

Welke vernieuwing heeft Diaghilev NIET als directeur van Les ballets Russes doorgevoerd?

1. Er mogen alleen nog maar vrouwelijke dansers mee dansen
2. Korte balletten (i.p.v. avondvullend) om de kosten te drukken
3. Publiciteit zoeken door bijvoorbeeld bewust een schandaal te creëren.
4. Hij bracht verschillende kunstenaars samen om aan één stuk te werken.

Wat is GEEN kenmerk van de jazz muziek

1. syncopische ritme
2. gebruik van blue note
3. korte solo’s door verschillende instrumenten
4. geen gebruik van blaasinstrumenten

Waarom kleeft er aan jazz (dans en/of muziek) een negatief karakter (meerdere antwoorden mogelijk)

1. De opzwepende muziek zou dierlijke driften in de mens losmaken.
2. Jazzmuziek was muziek van negers, die destijds beschouwd werden als tweederangsburgers.
3. Jazz ontstonden in de achterbuurten van grote steden en werd vooral gespeeld in bordelen en kroegen.
4. De manier waarop op jazz werd gedanst was veel te strak en hierdoor kon je niet goed samen dansen.

Wat is GEEN kenmerk van de Speelfilm?

1. er wordt gebruik gemaakt van meerdere locaties
2. er komen dialogen in voor
3. er zitten dansscènes in
4. er zit een verhaallijn in

Wat valt er NIET onder filmtechnische vormgeving?

1. Cameravoering
2. mise-en-scène
3. Geluidseffecten
4. Montage

Wat valt er NIET onder theatervormgeving?

1. decor
2. rekwisieten
3. tekst
4. muziek

Oefenen examenvragen

examen 2012

Dit blok gaat over expressionisme in beeldende kunst en over expressionisme

en serialiteit in de muziek.

Vraag 1

afbeelding 1

In München ontstond in 1911 een kunstenaarsgroep rond de Rus Wassily

Kandinsky (1866-1944). De groep organiseerde exposities en bracht in mei 1912

een almanak (jaarboek) uit met als titel Der Blaue Reiter. De door Kandinsky

vormgegeven omslag van dit boek is illustratief voor de nieuwe kunstopvatting

van deze groep kunstenaars.

2p 9 Noem twee aspecten van het omslagontwerp die vernieuwend waren.

Antwoord

twee van de volgende:

− De voorstelling is geabstraheerd/gedeformeerd weergegeven.

− De afbeelding (en de letters) ogen geïmproviseerd / als een schets of

voorstudie (en niet als een af/doorwerkt eindproduct).

− De afbeelding is geïnspireerd op (thema's uit) 'primitieve' kunsten

(volkskunst, middeleeuwse kunst).

− Er wordt teruggegrepen op een middeleeuwse techniek (het is een

ingekleurde houtsnede).

− Het beeld oogt plat / er wordt geen (lineair) perspectief toegepast.

per juist antwoord 1 

Vraag 2

Voor de almanak werkten beeldend kunstenaars (zoals Franz Marc en Wassily

Kandinsky) samen met musici (onder wie Arnold Schönberg en Alban Berg). In

de almanak namen zij schilderijen en partituren van composities op. Ook

publiceerden zij essays waarin zij hun opvattingen over kunst uiteenzetten.

De kunstenaars van Der Blaue Reiter werkten samen vanuit diverse gedeelde

idealen.

2p 10 Benoem twee van deze idealen.

Antwoord

twee van de volgende:

− Zij streefden naar het uitdrukken van een spirituele waarheid / eenheid. 

(of zij wilden uitdrukking geven van hun eigen onderbewuste)

− Zij geloofden dat hun kunst de maatschappij kon veranderen / in de

heilzame werking van hun kunst.

− Zij streefden naar een discipline-overstijgende kunst.

− Zij streefden naar een nieuwe kunst voor een nieuwe tijd / wilden

breken met de traditie.

− Zij streefden naar vergelijkbare ontwikkeling in en van de verschillende

kunstdisciplines.

Vraag 3

In de almanak werden eveneens voorbeelden van niet-westerse kunst,

volkskunst en kunst van kinderen en amateurs opgenomen. De kunstenaars die deze almanak samenstelden waren bijzonder geïnteresseerd in al deze vormen van 'primitieve' kunst.

1p 11 Geef een verklaring voor deze interesse.

Antwoord

Het antwoord dient de volgende strekking te hebben:

Deze kunstenaars waren op zoek naar oorspronkelijkheid / zuiverheid /

eenvoud / een spirituele eenheid / een innerlijke werkelijkheid (dit

meenden zij aan te treffen in 'primitieve' culturen en in deze 'primitieve'

kunst).

Vraag 4

afbeelding 2

Op afbeelding 2 zie je het schilderij Improvisatie IV dat Kandinsky in 1914

maakte. Kandinsky zag de muziek als een leermeester voor de (schilder)kunst.

Kandinsky probeerde in zijn schilderkunst op directe wijze uitdrukking te geven aan emotie, zoals dat (volgens hem) ook in de muziek het geval is.

1p 12 Geef aan hoe deze opvatting tot uitdrukking komt in Improvisatie IV.

Antwoord

 maximumscore 1

een van de volgende:

− Hij probeert in Improvisatie IV door middel van vorm en kleur direct zijn gevoel uit te drukken (in plaats van een representatie van de zichtbare werkelijkheid te geven).

− Door zijn schilderij aan te duiden met 'improvisatie' / met een aan de muziek ontleend begrip (improvisatie) geeft Kandinsky aan dat de muziek voor hem een voorbeeld is.

− Met deze titel (Improvisatie IV) geeft Kandinsky aan dat zijn werk, net als muziek, improviserend / spontaan / op een directe wijze uitdrukking geeft aan emotie. 

vraag 5

Een van de in de almanak opgenomen muzikale composities was Herzgewächse (Gebladerte van het hart) van Arnold Schönberg, een werk voor sopraan en drie instrumenten. Net als Kandinsky's omslagontwerp was deze muzikale compositie vernieuwend.

1p  Geef aan waarom deze muzikale compositie vernieuwend was.

antwoord

maximumscore 1

Deze compositie was vernieuwend omdat (een van de volgende):

− de traditionele harmonieleer werd losgelaten en/of er gebruik werd

gemaakt van atonaliteit en/of van dissonanten en/of de melodie geen

logisch verloop kent / de melodie veel grote sprongen kent (van hoog

naar laag en omgekeerd).

− er sprake is van een bijzondere combinatie van instrumenten.

Vraag 6

Schönberg ontwikkelde rond 1920 de 12-toonstechniek. Hij vatte deze techniek

in een 12-toons draaischijf en een 12-toons liniaal. 

Deze instrumenten dienden als (hulp)middel bij het componeren.

Zelf zegt Schönberg over het principe van de 12-toonstechniek: "Door dit

systeem kan ik gewoon onbekommerd en fantastisch componeren, zoals men

dat alleen in zijn jeugd kan, …." Het is opvallend dat Schönberg aangeeft door

een 'strikt' systeem juist vrijheid te ervaren.

1p Geef aan in welk opzicht dit systeem Schönberg hielp om onbekommerd (vrij) te

kunnen werken.

antwoord

maximumscore 1

Door het werken met dit systeem (een van de volgende):

− kon Schönberg muziek schrijven zonder rekening te houden met de op

harmonie gebaseerde muzikale traditie / muzikale 'wetten van

harmonie' (die buiten zijn systeem bestaan).

− werd vanwege de 'vastgelegde' structuur het experimenteren

vrijer/eenvoudiger. 

Vraag 7

In het volgende fragment hoor je Arnold Schönbergs Opus 26 uit 1924. 

De toepassing van

de 12-toonstechniek heeft gevolgen voor de relatie tussen de partijen.

1p Beschrijf aan de hand van het fragment de relatie tussen de partijen.

antwoord

maximumscore 1

De partijen zijn gelijkwaardig / onafhankelijk / zelfstandig (wat betreftmelodie) en/of er is geen sprake van een hiërarchie tussen de partijen.

Vraag 8

geluidsfragment 2

Schönberg vroeg zich af of de musici Opus 26 wel konden uitvoeren en vroeg zich af of het publiek zijn stuk wel kon waarderen.

2p Geef zowel een verklaring voor Schönbergs twijfel over de uitvoering door de musici als een verklaring voor zijn twijfel over de waardering van het publiek.

antwoord

maximumscore 2

• Voor musici twijfelde Schönberg aan de haalbaarheid van de uitvoering, omdat :

− ze niet geoefend waren in het (samen) uitvoeren van dergelijke stukken.

− ze weinig houvast hadden aan de andere partijen.

− extra (nieuwe) technische vaardigheden werden verlangd (het spelen van grote intervallen, sprongen en toonafstanden).

• Voor het publiek (een van de volgende): 1

− week deze muziek teveel af van de traditionele harmonie(leer) waarop het ingesteld was.

− werd deze muziek te theoretisch.

− vroeg het beluisteren veel voorkennis om ervan te kunnen genieten. 

havo examen 2012-1

https://www.alleexamens.nl/examens/HAVO/Kunst/

Modernisme wordt in elk oud examen gevraagd,

meestal blok 2. Ga zelf oefenen!

Wat heb jij nog nodig?