H3 Geld over en te kort

• Economie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Geld over en tekort H3

Nationaal inkomen

Bezit	Arbeid
- Rente	- Loon
- Dividend	- Vakantietoeslag
- huur	- Loon in natura
- Pacht	- Prestatieloon

verschil in beloning

• opleiding
• ervaring 
• functie
• aanwezigheid van bijzondere kwaliteiten

Loonschaal

Door een hoger inkomen stijgt de koopkracht.

1. waar
2. niet waar

Door een hoger inkomen veranderen je prioriteiten niet.

1. waar
2. niet waar

OverdrachtsinkoOmens (worden verdiend in het productieproces)

Overdrachtsinkomens

Krijg je zonder dat je een tegenprestatie levert op dat moment. Werkenden betalen belasting en premies. Daaruit komen uitkeringen en toeslagen voor mensen die dat nodig hebben 

Bijvoorbeeld:

uitkeringen

kinderbijslag

zakgeld

huurtoeslag (toeslag= subsidie)

tegemoetkoming

• Hoe meer je verdient, hoe lager je toeslag
• Hoe minder je verdient, hoe hoger je toeslag

• De hoogte van de kinderbijslag, hangt af van de leeftijd van het kind.
• studiefinanciering voor studenten vanaf 18 jaar.

Toeslagen

Als je niet genoeg verdient, dus je inkomen niet hoog genoeg is, kan je de volgende toeslagen krijgen:

Huurtoeslag : bijdrage in de huurkosten voor mensen met een huurhuis.

Zorgtoeslag : bijdrage in de kosten van een zorgverzekering (tot 18 jaar gratis)

Benzinekosten

Deze kosten zijn afhankelijk van het gebruik. Het zijn gebruikskosten.

Deze kosten horen in je budgetplan bij de dagelijkse uitgaven.

Onderhoudskosten

Deze kosten zijn afhankelijk van het gebruik. Het zijn gebruikskosten.

Verzekeringspremie

Je bent verplicht een WA brommerverzekering af te sluiten. Deze kosten horen bij je vaste lasten. Het zijn vaste kosten.

Waardevermindering

Door het gebruik neemt de waarde van de scooter af. 
De scooter is niet meer waard wat je ervoor hebt betaald.
Wanneer je de scooter verkoopt en er nog geld voor krijgt, heeft de scooter nog wel restwaarde.

De waardevermindering - derestwaarde moet je maandelijks reserveren voor vervanging. Dit hoort dan in je budgetplan bij de incidentele uitgaven. 

Kosten van vervoer vergelijken

Een auto kost meer dan een scooter:

brandstof, onderhoud, verzekering, waardevermindering, belasting, APK

Motorrijtuigenbelasting

Voor een auto betaal je motorrijtuigenbelasting. Hoeveel belasting je betaalt is afhankelijk van het gewicht van de auto en de brandstof (diesel of benzine, gas, electriciteit).

Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering (WA-verzekering)

Een verzekering die de kosten dekt wanneer je schade veroorzaakt. 

APK

Algemene periodieke keuring (APK). Dit is een verplichte keuring. Zonder geldige APK mag je met je auto niet de weg op.

Kosten per kilometer berekenen

• de totale kosten per periode berekenen
• het aantal gereden kilometers in dezelfde periode berekenen

Formule =

Kosten per kilometer = totale kosten: het aantal kilometers

Johan rijdt op de scooter naar school en naar zijn bijbaantje. Hij rijdt jaarlijks ca. 6000 km. De onderhoudskosten zijn 150 euro per jaar.
De benzine kost 1250 euro per jaar.

Hoeveel kost de scooter in totaal per kilometer?

Benzinekosten van een auto horen bij de

1. vaste kosten
2. gebruikskosten

Benzinekosten horen in je budgetplan bij de

1. vaste lasten
2. dagelijkse uitgaven
3. incidentele uitgaven

Stel je voor je komt geld te kort n de maand, wat kan je dan doen?

lenen

Verantwoordelijk lenen kan als:

- Er sprake is van een blijvend overschot.

- Er voldoende bezuinigd kan worden.

Lenen om blijvende tekorten op te vangen is onverantwoord.

Waaruit bestaat een lening?

1. aflossing
2. rente
3. aflossing - rente
4. aflossing + rente

Financieringsprobleem verschuiven

Overschotten in goedkope maanden gebruiken voor tekorten in dure maanden.

Als je dit geld gebruikt voor andere doeleinden verplaats je het probleem naar de toekomst.

Advies bij financieringsprobleem

• Banken
• Nibud
• de Consumenenbond 

Budgetteren

= Het op elkaar afstemmen van je Inkomsten en uitgaven.
Budgetplan is het overzicht waarmee je dit doet!
Het Nibud adviseert je uitgaven in drie groepen te verdelen, deze noemen wij een Budget:
- dagelijkse uitgaven; = Budget
- vaste lasten; = Budget
- incidentele uitgaven. = Budget

budgetteren is nodig:

• Als je inkomsten veranderen
•  Als je uitgaven veranderen
• Als je een groter bedrag wilt sparen
• Als je uitgaven blijvend hoger zijn dan de budgetten.

Overschot

• Je kan sparen
• je kan budgetten verhogen

Tekort

• Je kan minder sparen
• budgetten verlagen 

Als je geld uitgeeft voor het abonnement van je telefoon zijn dat ..

1. dagelijkse uitgaven.
2. incidentele uitgaven.
3. vaste uitgaven.
4. vaste lasten.

Wat is budgetteren?

1. een begroting maken
2. een (financieel) plan maken
3. geld sparen
4. geld uitgeven

Reserveren

Ernst en Alie hebben hun huis Luxueus ingericht. Het kostte hen € 36.000. Ze rekenen erop dat ze alles binnen tien jaar moeten vervangen, en dat alles door prijsstijgingen dan 40% duurder is. Hoeveel moeten ze maandelijks reserveren?

Verbruiksgoederen

Gebruiksgoederen

Verbruiksgoederen gebruik je maar één keer

1. Waar
2. Niet waar

Meevallers

Wanneer de aanschafprijs lager is dan geschat of

de gebruiksduur langer is dan geschat of

de restwaarde hoger is dan geschat is dit een financiële meevaller.

Grote aankopen

• Sparen voor een doel: je spaart geld omdat je iets duurs wil kopen. 
• Door te sparen stel je je uitgaven uit. 
• Economen zeggen: door te sparen verschuif je bestaande koopkracht naar de toekomst. 
• Koopkracht: geeft aan hoeveel je kunt kopen van je geld.
• Sparen: het verschuiven van bestaande koopkracht naar de toekomst. 

Waarvoor sparen?

• Grote aankopen
• Rente
• Opvangen van tegenvallers 

Rente

• Als je spaargeld bij de bank op een spaarrekening staat krijg je vaak rente. 
• Dit is een beloning van de bank aan jou omdat zij je geld mogen bewaren (en uitlenen aan anderen). 
• Het rentepercentage is hoeveel procent rente je krijgt over je spaargeld. Herken je aan het symbool %
• Het rentebedrag is hoeveel geld aan rente je ontvangt. Herken je aan het symbool €. 
• Logisch: hoe meer spaargeld, hoe hoger je rentebedrag.

Langer sparen, meer rente

• De bank betaalt een hogere rente als jij je geld langer uitleent aan de bank. 
• Je spreekt met de bank een looptijd af, dit is de tijd dat het geld bij de bank blijft staan. 
• Je mag het tussentijds niet opnemen. 
• Hoe langer de looptijd, hoe hoger de rente. 
• Sparen met een vaste looptijd noem je depositosparen.

Berekeningen rente

Spaarbedrag : 100 x rentepercentage= rente per jaar

Rente per jaar : 12 x aantal maanden = rente gedurende deel van het jaar.

De vriendin van Semi heeft € 900 gespaard. Ze krijgt per jaar 2,3% rente over haar spaargeld.

Hoeveel rente krijgt ze na 5 maanden?

Waarom lenen mensen?

- Voor een grote uitgaven

- Voor het opvangen van tegenvallers

- Voor het opvangen van een tijdelijk geldtekort

Kopen op krediet

Geld lenen en later het geleende bedrag in termijnen terugbetalen + rente.

Hans leent €5000,-. Hij moet daarvoor 4 jaar lang elke maand €125,- terugbetalen.

Hoeveel geld betaalt Hans totaal terug?

Hoeveel rente heeft Hans betaald?

Waarom lenen mensen geld?

Waarom kan zo reclame gevaarlijk zijn?