3.4 X-chromosomale kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Planning

- X-chromosomale kruisingen uitleg

- oefenen:

3.4 geslachtschromosomen opdrachten

werkblad

Ik kan een kruisingsschema van een monohybride kruising maken en daar daar conclusies uit trekken over P, F1 en F2 .

1. Dit lukt mij zelden.
2. Wel kruisingsschema's, geen conclusies.
3. Het lukt even vaak wel als niet.
4. Het lukt mij meestal.

Een halflangharige cavia heeft een intermediair fenotype. Halflangharige cavia's worden geboren door een kruising tussen een normaalharige cavia en ene langharige cavia. Twee halflangharige cavia's paren met elkaar.

Hoe groot is de kans dat een nakomeling van dit paar halflangharig is?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Manx-katten:

Bij Manx katten: mm: met staart, Mm: staartloos, MM: niet geboren
Een kat mét, en een kat zonder staart worden gekruist. Bereken het % katten dat zonder staart wordt geboren.

Wat zijn de mogelijke bloedgroepen?

Beginnen met een quize en eventueel eindigen met stof over paragraaf 4

wat zijn de mogelijke genotypen van de bloed groepen?

ouders met bloedgroep A (hetrozygoot) en bloedgroep AB krijgen een kind hoe groot is dan de kans dat het kind bloedgroep B krijgt?

ouders met bloedgroep A (hetrozygoot) en bloedgroep AB krijgen een kind hoe groot is dan de kans dat het kind bloedgroep B krijgt?

25%

een kind heeft bloed groep O en zijn moeder heeft bloed groep A wat is dan de bloed groep van de vader ?

een kind heeft bloed groep O en zijn moeder heeft bloed groep A wat is dan iedergeval niet de bloed groep van de vader ?

AB

Aan de slag 

Werkblad bloedgroepen

X-Chromosomale kruisingen

Planning:

- Uitleg

- Werkblad

Kun je nummers lezen?

Testje: 

Kleurenblindheid

1  op de 12 mannen

1 op de 250 vrouwen

Zouden we het verschil tussen mannen en vrouwen bij sommige erfelijke eigenschappen kunnen verklaren??

Doelstellingen

• Je weet hoe geslacht bepaald wordt bij zoogdieren
• Je kunt het stappenplan voor kruisingsvraagstukken toepassen bij eigenschappen die op het X-chromosoom liggen
• Je kunt uit een stamboom afleiden of eigenschappen X-chromosomaal kunnen overerven.
  

Autosomaal / X-chromosomaal

Open BINAS 70B, dit is een karyogram

Chromosoomparen 1 t/m 22 zijn Autosomen

Chromosoompaar 23 kan bestaan uit:

• een X- en een X -chromosoom (vrouw)
• een X- en een Y-chromosoom (man)
  

Het gen voor een autosomale eigenschap kan liggen op:

1. Het X-chromosoom
2. Het Y-chromosoom
3. Chromosoom 1
4. Elk van chromosoom 1 t/m 22

KEUZE

Je snapt monohybride kruisingen:

• lees X-chromosomale kruisingen, maak bijbehorende oefenopgaven:
  BS 3: 40, 42, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 52, 53,
  BS 4: Doorlezen. Probeer opdracht 55 te maken.
  Snap je dit? Ga dan door met opdracht 56, 58, 59. 

Laat het door mij controleren. Daarna mag je gaan. 

Je snapt dat nog niet, of je vindt uitleg wel fijn:

• Luister naar de uitleg en maak aantekeningen
  

Monohybride kruising

= kruising waarbij je let op de overerving van één eigenschap.

Één genenpaar betrokken:

Multipele allelen

Voor één erfelijke eigenschap bestaan drie of meer verschillende allelen. Bijv. bloedgroepen --> allelen:

Letale factor

Een allel dat geen levensvatbaar individu oplevert als een genenpaar bestaat uit twee van zulke allelen.

Als beide ouders dezelfde letale factor bezitten, wordt een deel van de verwachte nakomelingschap niet geboren.

Stamboom

Gebruik dit voor de volgende vraag. De stamboom van een Egyptische faraodynastie. Geschiedkundigen vermoeden dat Aahotep I drager was van een zeer zeldzaam, autosomaal recessief overervend allel. 

Is uit de stamboom af te leiden of dit allel autosomaal of X-chromosomaal overerft?

1. Ja, de ziekte erft autosomaal over.
2. Ja, de ziekte erft X-chromosomaal over.
3. C. Nee, dit is niet hieruit op te maken.

schildpadpoes

zwarte poes

Bij katten wordt de vachtkleur onder andere bepaald door een X-chromosomaal gen met een allel voor rode vacht en een allel voor zwarte vacht. Poezen kunnen een rode vacht hebben, een schildpadvacht of een zwarte vacht. Schildpadvacht is het intermediaire fenotype.

Een poes met een schildpadvacht paart met een rode kater. Bereken de kans dat de eerste poes die wordt geboren een schildpadpoes is.

Bij mensen komt een afwijking voor waarbij pigmenten in bepaalde weefsels ontbreken. Mensen met een dergelijke afwijking worden albino's genoemd. Een albino man trouwt met een niet-albino vrouw. Hun eerste dochter is een albino.

- Leg uit of albinisme dominant/recessief is
- Leg uit of albinisme wel/niet/mogelijk X-chromosomaal is.

werkblad 

x-chromosomale kruisingen

Ik snap nu X-chromosomale kruisingen

1. Ja, ik snap het.
2. Gedeeltelijk, moet er zelf mee gaan oefenen.
3. Nee, ik wil graag nog wat opdrachten samen maken.

Dihybride kruising

https: