Zinsdelen - herhaling

Zinsdelen

Hoe zat het ook al weer?

Zinsdelen

Zinnen kunnen worden opgedeeld in verschillende zinsdelen. Zinsdelen met een zelfde (grammaticale) functie. 

- onderwerp

- persoonsvorm

- gezegde

- lijdend voorwerp

- meewerkend voorwerp

- bepalingen

- bijvoeglijke bepalingen

- voegwoorden

Ik ken alle zinsdelen die genoemd worden al.

Ja

Ik heb er wel eens van gehoord en kan er een paar benoemen

Ik ken sommige

Nooit van gehoord...

Even kijken of je inschatting klopt.

Maak de volgende sleepvragen (als je dat kunt, anders sla je deze over).

Als je deze helemaal goed hebt gedaan, verlaat je LessonUp, ga je naar Studiemeter en maak je de opdrachten. 

Starttaal Online > 3F > Taalverzorging > Grammatica > Zinsdelen

Gisteren     zagen     de     bewoners     een     ernstig ongeluk     gebeuren. 

Zet de zinsdeelstrepen op de juiste plek in de zin. 

|

|

|

|

Benoem de 

zinsdelen

Gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Voegwoord(en)

Gisteren

zagen

de bewoners

een ernstig ongeluk

gebeuren

Klopte je inschatting?

• Als je de vragen helemaal goed hebt gedaan, verlaat je LessonUp, ga je naar studiemeter en maak je de opdrachten: Starttaal Online > 3F > Taalverzorging > Grammatica > Zinsdelen
• Als je de vragen niet helemaal goed hebt gedaan, volg je de uitleg nog even mee. 

De persoonsvorm

Er zijn drie manieren om de persoonsvorm te vinden: 

 De oude man loopt alleen over straat.

• De zin vragend maken
  Loopt de oude man alleen over straat?
• De zin in een andere tijd zetten
  De oude man liep alleen over straat.
• Het aantal in de zin veranderen
  De oude mannen lopen alleen over straat.

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin?

Ze gaat over drie weken naar school. 

1. Ze
2. gaat
3. over drie weken
4. naar school

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin?

Is ze naar Spanje geweest?

1. Is
2. ze
3. naar Spanje
4. geweest

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin?

Tijdens een routinevlucht ontdekte een politiehelikopter een grote roze vlek.

1. Routinevlucht
2. ontdekte
3. een politiehelikopter
4. een grote roze vlek

Zinsdelen

Zoek de persoonsvorm in de zin.

Ga daarna de zin husselen. Zet telkens andere woorden vooraan in de zin.

Als de zin helemaal goed Nederlands is, horen de woorden die voor de persoonsvorm staan bij elkaar. 

• Ik fiets iedere morgen naar school.
  
• Iedere morgen fiets ik naar school.
  
• Naar school fiets ik iedere morgen.
  
• Iedere fiets ik morgen naar school.
  

Zinsdelen

Zoek de persoonsvorm in de zin.

Ga daarna de zin husselen. Zet telkens andere woorden vooraan in de zin.

Als de zin helemaal goed Nederlands is, horen de woorden die voor de persoonsvorm staan bij elkaar. 

• Ik fiets iedere morgen naar school.
  
• Iedere morgen fiets ik naar school.
  
• Naar school fiets ik iedere morgen.
  
• Iedere fiets ik morgen naar school.
  

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde is één zinsdeel, ook al staan de woorden niet naast elkaar. 

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. 

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde is één zinsdeel, ook al staan de woorden niet naast elkaar. 

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. 

LET OP!

Ook de persoonsvorm is een werkwoord, die hoort dus ook bij het werkwoordelijk gezegde!

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde kan uit één woord bestaan.

Ik maak mijn huiswerk.

pv: maak

wwg: maak

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde kan ook uit heel veel woorden bestaan.

Ik heb durven blijven staan kijken.

pv: heb

wwg: heb durven blijven staan kijken

Werkwoordelijk gezegde

Bij scheidbare werkwoorden hoort het hele werkwoord bij het gezegde.

De auto remde pas erg laat af.

 pv: remde

 Het hele werkwoord is afremmen

 wwg: remde af

Wat is het gezegde in de volgende zin?

Kim | zou | het boek | gelezen | hebben. 

Wat is het gezegde in de volgende zin?

Wanneer | hebben | zij | in die nieuwe auto | gereden?

Wat is het gezegde in de volgende zin?

Op welke dag | hebben | zij | het proefwerk | gemaakt? 

Wat is het gezegde in de volgende zin?

Zij | moet | iedere ochtend | haar sleutels | zoeken. 

Het onderwerp

Stel jezelf de volgende vraag: Wie/wat + persoonsvorm.

Je moet dus eerst de persoonsvorm hebben gevonden.

Maarten | wordt | volgende week | veertien.

 Persoonsvorm: wordt

Onderwerp: Maarten

Wie/wat wordt? 🡪 Maarten

Wat is het onderwerp in de volgende zin?

Maria | wilde | haar vriendje | om de tien minuten | kussen. 

1. Maria
2. wilde
3. haar vriendje
4. kussen

Wat is het onderwerp in de volgende zin?

De brownies | staan | al drie kwartier | in de oven. 

1. De brownies
2. staan
3. al drie kwartier
4. in de oven

Wat is het onderwerp in de volgende zin?

Per ongeluk | heeft | de nieuwslezer | het verkeerde bericht | voorgelezen. 

1. Per ongeluk
2. heeft voorgelezen
3. het verkeerde bericht
4. de nieuwslezer

Het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp geeft aan waarmee iets gebeurt (of is gebeurd).

Je vindt een lijdend voorwerp door jezelf de volgende vraag te stellen:

Wie/wat + onderwerp + gezegde?

Het lijdend voorwerp

Wie/wat + onderwerp + gezegde? Bijvoorbeeld:

Marit heeft gisteren de broodjes gebakken.

Pv: heeft

Wwg: heeft gebakken

Ond: wie / wat heeft gebakken? 🡪 Marit

Lv: wie / wat heeft Marit gebakken? 🡪 de broodjes

Benoem de 

zinsdelen

Gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Gisteren

heeft

Eveline

haar examen

gemaakt

Benoem de 

zinsdelen

Gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Johan

heeft

de bal

in het net

getrapt

hard

Benoem de 

zinsdelen

Gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Mijn oma

maakt

iedere zondag

heerlijke zondagse soep

Het meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan je vinden door jezelf de volgende vraag te stellen:

Wie/wat+onderwerp+gezegde(+lijdend voorwerp)

Het meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan je vinden door jezelf de volgende vraag te stellen:

Wie/wat+onderwerp+gezegde(+lijdend voorwerp)

Je kunt controleren of je het goed hebt op de volgende manier:

Aan/voor wie/wat?

Bij een meewerkend voorwerp kun je aan of voor erbij zetten en als het al in het zinsdeel staat, kun je het weghalen zonder dat de betekenis van de zin verandert.

Het meewerkend voorwerp

Pieter heeft Henk het geld teruggegeven.

• Pv: heeft
• Wwg: heeft teruggegeven
• Ond: Pieter
• Lv: het geld
• Mv: wie / wat heeft Pieter het geld teruggegeven? 🡪 Henk
•  Aan wie/wat? 🡪 Henk

Benoem de 

zinsdelen

Gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Mijn oma

maakt

iedere zondag

heerlijke zondagse soep

voor mij.

Benoem de 

zinsdelen

Gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Bernhard

geeft

zijn moeder

een mooi verjaardagscadeau