Voorlichting Filosofie 2023

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat weet je al over het vak filosofie?

Filosofie past in het vakkenpakket

1. Cultuur & Maatschapij
2. Natuur & Gezondheid
3. Economie & Maatschappij
4. Natuur & Techniek

Filosofie

• is een keuzevak bij alle profielen  
• of een profielvak bij Cultuur & Maatschappij
• voor zowel havo als vwo
• heb je 3 uur p/week in de 4e klas   
• wordt afgesloten met een Centraal Examen

Filosofie in de bovenbouw

Bij filosofie komen 3 of 4 domeinen (onderwerpen) aan bod:

1. Ethiek (havo/vwo)
2. Wijsgerige Antropologie (havo/vwo)
3. Sociale Filosofie (havo)
4. Kennisleer (vwo)
5. Wetenschapsfilosofie (vwo)

Stel dat een perfect rationele ezel precies in het midden van twee even lekkere balen hooi staat. Wat kiest hij dan?

Ethiek

• Bij ethiek staan morele dilemma's centraal.  
• Mag je - bijvoorbeeld - een paar mensen opofferen om een veel grotere groep mensen te redden? 
• Dit soort dilemma's denken filosofen uit in gedachte-experimenten. 
• Gedachte-experimenten zijn een soort scenario's. Daarom kom je ze veel in films tegen. 
• Je gaat ook zelf een film analyseren. 

Ethiek

• Morele dilemma's bestaan niet alleen in films. Ze komen ook voor in het echt, bijvoorbeeld in de geneeskunde. 
• Want welke keuze moet je als arts maken als je maar 1 iemand kan redden en er 2 patiënten zijn? 
• En wat dacht je van de keuzes die geprogrammeerd worden in een zelfrijdende auto? 
• Over dit soort vragen gaat ethiek. 

Heb je een lichaam of ben je een lichaam?

Antropologie

• Bij filosofische antropologie staat de mens centraal.  
• Je onderzoekt hoe ons mensbeeld door de tijd veranderd is. 
• Je leert opvattingen uit de geschiedenis van de filosofie. 
• Je vergelijkt opvattingen uit verschillende culturen. 
• Én je denkt na over wat er in de toekomst allemaal mogelijk is.

Antropologie

• Verschillen mensen van dieren? En als dat vooral is vanwege ons verstand, hoe zit het dan met computers. Kunnen die denken? 
• Over dit soort vragen gaat het bij filosofische antropologie.
• Dit onderdeel van filosofie heeft veel te maken met psychologie en speelt een grote rol bij kunstmatige intelligentie. 

Eerlijk zullen we alles delen?
Wat weet je over deze afbeelding?

Sociale filosofie

• Wat maakt een menselijke samenleving menselijk? 
• Bij sociale filosofie kijk je niet alleen naar hoe de samenleving nu in elkaar zit, maar denk je ook na over hoe een ideale samenleving eruit kan zien. 
•  In 5 havo ontwerpen leerlingen zelf zo'n utopie voor hun eindwerkstuk.

Vul aan:
Alle mensen zijn sterfelijk.
Socrates is een mens.
...
...

Kennisleer

• Wat kunnen we weten? Hoe betrouwbaar zijn onze zintuigen eigenlijk? En bestaat de wereld wel echt? 
• Over dit soort vragen gaat het bij kennisleer. 
• Bij filosofie leer je op een andere manier naar de wereld kijken.
• Je leert de redeneringen van filosofen kennen en uitleggen, maar ook zelf argumenteren. 

Kennisleer

• Bij filosofie leer je kritisch én creatief denken. Dat is voor veel studies en beroepen belangrijk.
• Zo bestaan veel toelatingsexamens  uit filosofie-opgaves en bij de Nederlandse geheime dienst maken ze er zelfs kerstpuzzels van. 
• En wist je dat filosofen meeschrijven aan programma's als Zondag met Lubach of aan een rubriek als De Speld? 

Stelling:
Wetenschap is ook maar een mening

Wetenschapsfilosofie

• Van de kunstacademie tot geneeskunde en van rechten tot robotica. In bijna alle vervolgopleidingen krijg je te maken met (wetenschaps)filosofie. 
• Met filosofie in je vakkenpakket heb je dus al een voorsprong.
• Klik hier voor een voorproefje van het filosofieboek dat we gebruiken. 

Wetenschapsfilosofie

• Alle vakken en opleidingen komen oorspronkelijk voort uit de filosofie. Filosofie is namelijk de oudste manier van denken! 
• De hoogste titel die je kan halen aan de universiteit verwijst hier nog naar: PhD = philosophiae doctor 
• De filosofie die je op de middelbare school leert, ontstond zo'n 2500 jaar geleden in het oude Griekenland...

Wereldfilosofie

• ...maar ook op andere plekken in de wereld ontstonden filosofische tradities.
• Die verschillende tradities komen samen op Olympiades waar leerlingen van over de hele wereld filosofische essays schrijven. 
• Door met elkaar te discussiëren, je te verdiepen in andere standpunten, leer je namelijk uiteindelijk je eigen ideeën te ontwikkelen. 

Vragen?

Ga naar de Padlet

als je (later) nog vragen wil stellen aan leerlingen met filosofie uit de bovenbouw. 

Welke filosoof ben jij? 

Doe de test.

0