Vaste voorzetsels en voorzetseluitdrukkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vaste voorzetsels en voorzetseluitdrukkingen

Woordenschat H3

Vaste voorzetsels 1

Veel werkwoorden hebben een vast voorzetsel. Dat betekent dat je daar geen ander voorzetsel bij kunt gebruiken.

Voorbeelden: 

slagen voor een examen, bijdragen aan een resultaat 

Wat is een

vast voorzetsel?

Er zijn werkwoorden waar altijd één zelfde voorzetsel bij hoort en soms nog 1 of 2 andere. Dan noemen we het een vast voorzetsel.

• genieten van (je zegt nooit genieten onder of genieten op)
  
• bijdragen aan (je zegt nooit bijdragen in of bijdragen van)
  
• uitblinken in (je zegt nooit uitblinken tot of uitblinken naar)
• boos zijn over (op iets/iemand kan ook)
• denken aan (over)

Juist of onjuist?
'Nadenken over' is een voorbeeld van een werkwoord met een vast voorzetsel.

1. Juist
2. Onjuist

We zijn ons niet bewust ... de impact van reclame op ons koopgedrag.

1. over
2. van
3. met
4. voor

De Tweede kamer had veel kritiek ... de bezuinigingen van de regering.

1. in
2. met
3. over
4. op

letterlijk en figuurlijk taalgebruik

De betekenis van het werkwoord verandert als er zo’n vast voorzetsel bij staat:

• Onze docent staat op orde en netheid. (figuurlijk)
• Onze docent staat altijd voor het bord. (letterlijk)
• Die politicus verschuilt zich achter beslissingen van zijn voorganger (fig)
• De muis verschuilt zich voor de kat. (lett)
• Het was lang wachten op de trein (fig)
• Samen wachten we op het perron (lett)

Welk voorzetsel hoort er bij?

verliefd zijn

ergeren

houden

bemoeien

aan

op

achter

met

van

tegen

Zet het juiste voorzetsel in de zin.

Ik wil graag terugkomen ... deze beslissing.

op

achter

met

van

tegen

aan

Zet het juiste voorzetsel in de zin.

Yasmine is erg gehecht ... haar familie.

op

achter

met

van

tegen

aan

Zet het juiste voorzetsel in de zin.

Is jouw voetbaltrainer ook zo trots ... zijn team?

op

achter

met

bij

tegen

aan

Zet het juiste voorzetsel in de zin.

Docenten voelen zich erg betrokken ... hun leerlingen.

op

achter

met

bij

tegen

aan

Combinaties met vast voorzetsel

zelfstandig  naamwoord + werkwoord + vast voorzetsel

• verstand (zn) hebben 
• bezwaar (zn) hebben 
• gebrek (zn) hebben 

Combinaties met vast voorzetsel

bijwoord + werkwoord + vast voorzetsel

• verslaafd zijn 
• bang zijn 
• dol zijn 

V oorzetseluitdrukkingen

Een voorzetseluitdrukking is een combinatie van woorden die in een zin de functie hebben van een voorzetsel.

Daardoor kun je een voorzetseluitdrukking meestal ook vervangen door één voorzetsel: 

Door middel van = door 

voorbeelden:

• Ten behoeve van een goede werksfeer zijn er regels nodig -- Voor een goede werksfeer zijn er regels nodig.
• Als gevolg van de harde wind reden de treinen niet -- Door de harde wind reden de treinen niet.
• Het KNMI waarschuwt met betrekking tot gladheid -- Het KNMI waarschuwt voor gladheid.

Voorzetseluitdrukkingen

Weektaak

1. Opdracht 1 blz. 73 en opdracht 2 blz. 74. 

2. Opdracht 2 blz. 84 en opdracht 4. blz. 86.