Waarheid les 4 - 2023 -

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Lesplan

1- Terugpakken vorige les + quiz
5m
2- Bespreking geloof en wetenschap
5/10m
3- Uitleg en bespreking
waarheid en fictie (Lion King) 
en conclusie
20m

4- Tijd over? Leerdoelen afmaken

Terugpakken

Vorige les:
- 3 conclusies rond waarheidsvinding: > Fundamentalisme, > Relativisme en > Cubisme

- De trolley problem

Lesdoelen:

1. 'Fictie is waar én niet waar'. Leg in je eigen woorden uit wat er met deze uitspraak wordt bedoeld.

2. Leg uit wat de 3 volgende benaderingen op geloof en wetenschap zijn:
A/ Sciëntisme
B/ Syncretisme
C/ Fundamentalisme 

3. Denk eens na of er een les is die jij uit fictie hebt gehaald. Welke is dat en benoem om welk stuk fictie het gaat. 

4. Reflecteer op je definitie van waarheid uit les 1. Denk je er nog steeds zo over? Waarin is je denken ontwikkeld?

"Mensen zijn gelijkwaardig omdat we dat hebben afgesproken met elkaar."

1. Correspondentietheorie
2. Coherentietheorie
3. Pragmatische theorie
4. Conventietheorie

Op alles valt wel iets af te dingen. Uiteindelijk weet je nooit écht wat waar is.

1. Relativisme
2. Fundamentalisme
3. Cubisme

Verschillende situaties vragen om verschillende waarheidsvinding. Daar kom je verder mee.

1. Relativisme
2. Fundamentalisme
3. Cubisme

"Waarheid is te definiëren via de wetenschappelijke methode"

1. Pre-modernisme
2. Modernisme
3. Post-modernisme

"Echte waarheid komt van bovenaf"

1. Pre-modernisme
2. Modernisme
3. Post-modernisme

"Je hebt de opdracht te laat ingeleverd. Dit moest vandaag om 12:00 maar ik kan controleren en zien dat je m' vandaag om 23:00 in SOM hebt upgeload."

1. Correspondentietheorie
2. Coherentietheorie
3. Pragmatische theorie
4. Conventietheorie

"Met mijn lucky onderbroek aan heb ik nog nooit een onvoldoende gehaald. "

1. Correspondentietheorie
2. Coherentietheorie
3. Pragmatische theorie
4. Conventietheorie

Deze les gaat over geloof en wetenschap.

Bespreek met elkaar:
1) Wanneer je "geloof en wetenschap" samen hoort: wat komt er dan in je op?
2) Denk je dat veel wetenschappers gelovig zullen zijn?
Waarom wel/niet?
3) Denk je dat de wetenschap het geloof zal doen uitsterven?
4) Stel: geloof verdwijnt
(het werd bv in de Soviet-Unie illegaal gemaakt!); is dit een goede of slechte ontwikkeling? Waarom?

Bespreek met elkaar en vul dan in:
Kun je religieus én een wetenschapper zijn?
Onderbouw met min. 2 argumenten.
Het gaat er niet zozeer om of het kan:
maar of jij vindt (!) dat het kan.

Eventueel overslaan, beetje dubbelop.

Hoe associeer jij geloof met waarheid?
Wat komt in je op?

Stel: religie is fictie.
Dus we gaan fictie bespreken: Lion King.

Bekende film? 
Even terughalen in groepje:
Waar ging de film over? (plot)

Jelte: de Lion King als gelijkenis

In de geest van Carl Jung (grondlegger van de analytische psychologie):
Fictie is niet waar; het is méér dan waar.

Waarheid  in Lion King:
* Omgaan met trauma (Mufasa's dood)
* Volwassen worden (Nala's afwijzing van bange Simba)
* Verantwoordelijkheid nemen (Scar van de troon stoten)
* Anti-hedonisme (Hakuna Matata afwijzen)
* Circle of Life (iedereen is van elkaar afhankelijk)

Is dit niet 'waar'?

Goede fictie:

* Bijna altijd dezelfde thema's
> Zelfde verhaal ander jasje (bijbel, mythologie, Lion King)
> Zelfde opbouw: Gewone wereld: avontuur: afwijzing: mentor: beproeving: vrienden maken:  grote eindtest .

Een stel tekenfilmleeuwen vertellen je iets dat "méér waar" is dan een groep feiten uit een encyclopedie.

Bedenk in een duo een fictief film of boek.
Benoem 3 waarheden (lessen?) uit dit boek.
Je kunt om toelichting gevraagd worden.

De Lion King gaat niet over hoe de realiteit werkt: maar hoe je ermee omgaat. 
In zekere zin is dit veel belangrijker dan feitenkennis.

Hetzelfde kan gezegd worden voor religieuze boeken als de bijbel.

Duizenden jarenlang vertellen mensen de verhalen die de moeite waard zijn elkaar (zelfde thema's ander jasje): 

de bijbel bevat deze.

Je gaat twee filmpjes kijken van Francis Collins, bioloog (geneticus) tot vorig jaar directeur van het nationale gezondheidsinstituut in de VS.

Leerlingen vinden dit filmpje vaak nog te moeilijk. Zet de ondertiteling aan. Dat lost niet alles op echter.

00:48

Collins legt uit dat sommige wetenschappers geloof als bedreiging zien. Waarom?

01:26

Collins vind geloof juist geen bedreiging. Waarom?

03:12

Gelooft Collins in de evolutietheorie?

1. Ja
2. Nee
3. Onduidelijk

04:03

Collins gelooft in de evolutietheorie
en ook in God. Waarom?

Er zijn verschillende manieren waarop je met religie en wetenschap om kunt gaan.

1) Sciëntisme. Alleen  wetenschap is nuttig; religie voegt eigenlijk niets toe.

2) Syncretisme. Beide vertellen iets anders over de werkelijkheid en kunnen naast elkaar bestaan.

3) Fundamentalisme. Religie is de waarheid en de  bijbel moet wetenschappelijk geïnterpreteerd worden. (aarde 6000jr oud?)

In het geval van de trolley problem is de "wetenschappelijke" waarheid heel anders dan de ethische.
Het is misschien beter voor de CO2 uitstoot de mensen te laten sterven. Maar het botst wel met je gevoel van goed en kwaad.
-> Je ethische waarheid

Zo kan ook religie een andere vorm van waarheid  duidelijk maken en kunnen de twee niet altijd samen gebruikt worden.

In het kort:
* Er zijn verschillende soorten waarheid:
* Fictie is zowel níet waar als méér dan waar te noemen.
Het zegt iets over een andere vorm van waarheid.
* Er zijn verschillende manieren om met geloof en wetenschap om te gaan.

* De  combi tussen beiden is voor de meeste religieuzen geen probleem.