Les 3: Bodemkwaliteit

Les 3: Bodemkwaliteit

Lesplanning

Voorkennis activeren

Lesdoelen

Wat kunnen jullie verwachten?

- Structuurbederf & verdichting

- Opbouw en herstel bodemstructuur

- Grondbewerking

- Wortels zorgen voor draagkracht & structuur

- Bodemchemie

- Bodemleven / wormen

Bodemchemie en structuur

Hoe zat dat ook alweer?

en hoe kun je dit verbeteren?

Uitdaging: Verbeteren bodemkwaliteit

De bodemkwaliteit in Nederland staat onder druk. Er is sprake van bodemdegradatie. Met bodemdegradatie wordt het verminderen van de bodemkwaliteit bedoeld. Bodemdegradatie is slecht zichtbaar, het speelt zich namelijk letterlijk onder de grond af.

Soorten bodem degradaties

Bodemerosie, bodemdaling, erosie, verzilting, bodemverdichting, daling organisch stof, afname organisch stofgehalte, afnemende bodemgezondheid.

Vormen van landdegradatie

Oorzaken landdegradatie

overbeweiding

ontbossing

verkeerde irrigatiemethoden

verzilting

verwoestijning

bodemerosie

Bodem erosie

Bodemerosie is het wegwaaien of wegspoelen van de bovenste vruchtbare laag van de bodem door wind of (regen)water. Dit gebeurt meestal als de bodem onbegroeid is.

Bodemdaling wordt onder andere veroorzaakt door het droogleggen van polders, de winning van olie, gas en zout, het verlagen van de grondwaterstand en de aanleg van wegen en gebouwen.

Vooral in delen van Nederland met veel veen en klei is bodemdaling een probleem. Bekijk de video.

Bodemdaling

Een groot deel van de bodem in Nederland daalt. Dit houdt in dat het landoppervlak daalt ten opzichte van een bepaald niveau, in Nederland het NAP.

Verzilting

Verzilting is de toename van het zoutgehalte in de bodem. Door stijging van de zeespiegel, een veranderend neerslagpatroon en bodemdaling neemt het risico verzilting steeds meer toe. 

Verzilting is het

1. Droger worden van de ondergrond
2. Natter worden van de ondergrond
3. Zoeter worden van de ondergrond
4. Zouter worden van de ondergrond

Bodemverdichting

Bodemverdichting is een vorm van bodemdegradatie waarbij de bodemstructuur verloren gaat; het aantal poriën in de bodem daalt en de poriën worden kleiner.

Door schaalvergroting worden er steeds zwaardere landbouwmachines gebruikt die een zware druk op de bodem uitoefenen. Doordat er bovendien een toename is van gewassen die laat geoogst moeten worden, gebeurt dit regelmatig onder ongunstige weersomstandigheden.

opbrengt verlies van 10-30% en wellicht meer door kwaliteitsverlies

Niet kerende grondbewerking

Noem drie manieren om structuur te verbeteren

Een duurzame bodem is:

• Benutten van de bodem zonder deze aan te tasten of uit te putten;
• Evenwicht tussen gebruik en beschermen & versterken van de bodem;
• Verhoogde bodemweerbaarheid tegen ziekten en plagen;
  
• Minder bodemverdichting;
  

Wat is n.a.v. dit filmpje voor jou een bodem in balans?

bodemdegradatie rollenspel

Wat: Begrijpen van de verschillende soorten bodemdegradatie en hun impact op de landbouw

Hoe: Groepjes van 4. 

1. Elke groep trekt een kaart met een type bodemdegradatie en verdeelt de rollen onder de groepsleden.

2. De groep bespreekt hoe het toegewezen type bodemdegradatie hun rol beïnvloedt en wat hun standpunt zou zijn (bijv. een boer die last heeft van bodemerosie, een beleidsmaker die oplossingen moet vinden, een milieuactivist die bewustwording creëert).

3. Na 15 minuten voorbereiding presenteert elke groep hun situatie en standpunt aan de klas.

Hulp: Overleg eerst met elkaar, kom je er niet uit vraag de docent om hulp.

Tijd: 30 minuten

Uitkomst: Presentatie aan de klas, de klas kan vragen stellen en discussiëren over mogelijke oplossingen en maatregelen.

Klaar: Geef een seintje aan de docent. 

Pauze

Praktijkopdracht

Grondonderzoekmet de bodemkoffer

Opdracht:

Wat: Grondonderzoek op het perceel achter de school

Hoe: Groepjes van 4. 

1. Boor een gat met de grondboor 

2. Vul de vragen op het werkblad in met behulp van de bodemkoffer. 

Hulp: Overleg eerst met elkaar, kom je er niet uit vraag de docent om hulp.

Tijd: 40 minuten

Uitkomst: Alle vragen op het werkblad zijn beantwoord

Klaar: Geef een seintje aan de docent. 

Wat waren de meest opvallende uitkomsten van het grondonderzoek?

Terugkoppeling op de les

Noem verschillende bodemdegradatie begrippen op

Terugkoppeling op lesdoelen

Huiswerk

Zoek een artikel of video over succesvolle strategieën voor het verbeteren van bodemkwaliteit en zorg dat je dit volgende les kan toelichten.

Noteer het in je agenda!

Wat vonden jullie van de les?