26+29-8+2-9

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Het leven van de jager-verzamelaars

1.1 

Deel 1

1. Introductie

2. Leervragen 1.1 (deel 1)

3. Uitleg

4. Werktijd

5. Afsluiting

Planning

Wat is een tijdlijn?

Tijd van jagers en boeren

Leervragen

Uitleggen hoe mensen leefden in de tijd van jagers en boeren

Aan het eind van de les kan je...

Vertellen wat de middelen van bestaan zijn van jagers en verzamelaars

Uitleggen hoe de jagers en verzamelaars zelfvoorzienend zijn

Uitleggen wat een samenleving is

Leervragen

Vertellen wat de prehistorie inhoud

Aan het eind van de les kan je...

Vertellen hoe we aan bronnen komen uit de tijd van de prehistorie

Uitleggen wat een archeoloog doet

Introductie

Blz. 11

Tijdvak

Van de eerste mensen tot 3000 v.C. noemen we de tijd van Jagers en  boeren. 

Het leven van jagers en verzamelaars.

De mensen in dit tijdvak leefden van de jacht en door eten in de natuur te zoeken. 

Mensen hadden geen vaste woonplaats, dus ze waren nomaden.

Jager-verzamelaars

Ongeveer 10 000 jaar geleden kwamen de eerste jager-verzamelaars naar Nederland.

Nomaden

De jager-verzamelaars hadden geen vaste woonplaats. Ze woonden een tijdje op plaatsen waar genoeg te eten was en daarna trokken ze weer verder. 

Middel van bestaan

Jager-verzamalaars leven van:

• de jacht op wilde dieren
• het verzamelen van eetbare planten, noten en vruchten
• vissen

Welk twee middelen van bestaan zie je op de afbeelding?

De Jager-verzamelaars

Ze leefden van de natuur.
Mannen gingen jagen en vissen.
Vrouwen gingen bessen en noten etc. verzamelen.

Dit noemen we middelen van bestaan 

Samenleving

Een samenleving is de manier waarop mensen in een grote groep samenleven.

  

Je hebt ook een samenleving van jager-verzamelaars

Zelfvoorzienend

Jagers-verzamelaars zorgden voor zichzelf en waren van niemand afhankelijk, dat noemen we zelfvoorzienend. 

Jager-verzamelaar haalden voedsel uit de natuur en maakten ook zelf alle werktuigen en wapens van bijv. steen, bot, hout maar gebruikten ook de huiden, spieren en ingewanden.

Werktuigen en wapens

Van scherpe stenen maakten ze:

pijlpunten, stenen messen en krabbers

Kleding en tenten maakten ze van:

botten, spieren en dierenhuiden

Van hout maakten ze:

handvatten, manden en visfuiken

Dierenhuiden

Van dierenhuiden werden kleding en tenten gemaakt.

Hout

Van hout werden palen en handvaten gemaakt. Van jonge takken konden manden worden gevlochten.

Botten en stenen

Van dierenbotten, geweien en stenen werden scherpe mespunten gemaakt om mee te jagen.

Zelfvoorzienend

De jager-verzamelaars maakten al hun werktuigen (gereedschappen) zelf. Alles wat ze nodig hadden om te leven maakten ze zelf. Je noemt dat zelfvoorzienend.

Afsluiting

Tot wanneer duurde het tijdvak van de jagers en boeren?

1. 3000 v.C.
2. 50 v.C.
3. 3000 n.C.
4. 1850

Waarom waren de jager-verzamelaars zelfvoorzienend?

Wat is geen kenmerk van de jagers en verzamelaars?

1. Leven als nomaden
2. Gebruik van vuur
3. Gebruik van steen
4. Gebruik van schrift

Wat is het middel van bestaan van jagers en verzamelaars?

1. Handelen
2. Jagen en verzamelen
3. Alleen jagen
4. De landbouw

Jagers-verzamelaars
hebben geen:

1. Dieren
2. Kinderen
3. Vaste woonplaats
4. tenten

Werktijd

Zelfstandig

KLAAR ?

Huiswerk!

Maken:

• KGT: bladzijde 12,13,14,15
  

Hoe?

• Alleen
  
• Vraag? Steek je vinger op

Goedzo!

Laat het zien aan de docent. 

Bronnen van Kennis

Het tijdperk waaruit we geen geschreven bronnen hebben noemen we de prehistorie. 

Bronnen van Kennis

We hebben twee soorten bronnen. 

• Geschreven bronnen: dagboeken en kranten
• Ongeschreven bronnen: werktuigen en rotschilderingen

Wetenschappers 

De wetenschappers die zulke ongeschreven bronnen opzoeken en vervolgens  opgraven en onderzoeken noemen we archeologen. 

Geschreven bronnen

Ongeschreven bronnen

Afsluiting

Wat voor bronnen hebben we van de prehistorie?

1. Geschreven bronnen
2. Ongeschreven bronnen

Een rotstekening is een voorbeeld van een...?

1. Geschreven bron
2. Ongeschreven bron

Een archeoloog onderzoekt...

1. Boeren in onze tijd
2. Jager-verzamelaars in onze tijd
3. Bronnen uit het verleden
4. Mensen die het verleden naspelen

Werktijd

Zelfstandig

KLAAR ?

Huiswerk!

Maken:

• KGT: bladzijde 16,17,18,19
  

Hoe?

• Alleen
  
• Vraag? Steek je vinger op

Goedzo!

Laat het zien aan de docent. 

Het leven van de eerste boeren

1.2

Leervragen

Hoe vond de overgang naar landbouw plaats?

Belangrijke vragen bij 1.2

Wat is de landbouwrevolutie?

Hoe ontstonden er sociale verschillen binnen een cultuur?

Hoe leefden mensen vroeger in Nederland?

Noem de verschillen tussen de jager-verzamelaars en de boeren.

Sociale veranderingen

Jager-verzamelaars hadden weinig verschil tussen arm en rijk, omdat zij weinig spullen hadden. 

Boeren hadden veel spullen, dus er was verschil tussen arm en rijk. 

Rijke boeren kregen de macht over het dorp. 

Zijn de hunebedden gebouwd door de jager-verzamelaars of boeren? Leg je antwoord uit.

Noem de belangrijkste verschillen tussen jager-verzamelaars en landbouwsamenleving. 

Jager-verzamelaars

Landbouwsamenleving

Werktijd

Zelfstandig

KLAAR ?

Huiswerk!

Maken:

• KGT: bladzijde 1.2 afmaken
  

Hoe?

• Alleen
  
• Vraag? Steek je vinger op

Goedzo!

Laat het zien aan de docent.

Ga hierna leren voor de toets