introductie Romantiek (PTJ)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Literatuurgeschiedenis negentiende eeuw

Negentiende eeuw

Historische achtergrond 1800-1875

Het doorwerken van de Verlichting:

• Liberalisme werd de heersende ideologie  (politiek-maatschappelijke stroming)
• Steeds meer politieke invloed voor de burgerij (John Locke - volkssoevereiniteit)
• Volken worden onafhankelijk (1776 VS/ 1789 Frankrijk)
• Afschaffing slavernij (1863 Nederland)

Economische bloei door industriële revolutie en technische vernieuwingen

Nederland 

1795-1815 kolonie van Frankrijk (Napoleon)

v.a. 1815 Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (grondverdeling - Willem 1)

1830 Afscheiding België (revolutie Belgen -Willem 1)

1848 Begin parlementaire democratie (grondwetsherziening - verntwoordelijkheid voor beleid)

Cultuur

Romantiek en realisme

Romantiek

Romantiek

Nieuwe cultuurstroming is een reactie op Verlichting

Kenmerken Verlichting: rationalisme en classicisme

Kenmerken Romantiek: 

• gevoeligheid: lyrische kunst  (gevoelsuiting)
• verbeeldingskracht: ontsnappen aan het hier en nu, naar een andere tijd of streek, de ongerepte natuur of het bovennatuurlijke.
• individualisme: nadruk op originaliteit

Romantische schilderkunst

• open compositie, afbeelding lijkt deel van een groter geheel
• warme kleuren
• meer nadruk op kleur dan op vorm
• onderwerpen: natuur, verre oorden, andere tijden

Natuur

Het schilderij 'Schipbreuk op een rotsachtige kust' van Wijnand Nuijen (1837) is een hoogtepunt uit de Nederlandse romantische schilderkunst. De natuur is erg belangrijk en wordt vaak uitvergroot: zeer heftige stormen, zeer donkere en dreigende luchten, zeer grote bomen.

Waarom is deze afbeelding 'romantisch'?

Literatuur

• Antirationalisme
• Nadruk op gevoel: Weltschmerz en Sehnsucht
• Weltschmerz: romantische melancholie/droefgeestigheid (Jean Paul Richter 1763-1825)
• Sehnsucht: romantische verlangen naar het onbereikbare geluk (ziekelijk lijden)
• Escapisme: het willen ontsnappen aan de realiteit
• Populaire genres: ballade, sprookje, griezelverhaal, historische roman, detective

Sehnsucht is

1. Het verlangen naar het verleden.
2. Het verlangen naar de onbereikbare geliefde.
3. Het verlangen naar het onbereikbare.
4. Het verlangen naar exotische oorden.

Weltschmerz is

1. Suïcidaal zijn.
2. Verbolgen zijn over de liefde.
3. Hunkering naar een ideale samenleving.
4. Verdriet over een onvolmaakte wereld.

Sprookjes horen vooral bij de Romantiek omdat men toen

1. geïnteresseerd was in oude volksverhalen.
2. geïnteresseerd was in het verleden.
3. wilde vluchten naar het platteland.
4. wilde vluchten uit het hier en nu.

Een ander woord voor vluchten is

1. sciencefiction
2. industrialisering
3. escapisme
4. detectives

Literatuuropdracht vwo 6 Snikken en grimlachjes van Piet Paaltjens 

Lees de levensschets van Piet Paaltjens en de gedichten uit de bundel Snikken en grimlachjes. Deze kun je vinden op dbnl.nl via https://www.dbnl.nl/tekst/have010snik03_01/

- Bepaal het levensgevoel van Piet Paaltjens en bepaal de thematiek van zijn werk. Voor het bepalen van zowel het levensgevoel als de thematiek gebruik je bronnen. Deze bronnen lever je aan volgens het APA-systeem van de Tilburg University https://itswww.uvt.nl/lis/es/apa/apa-handleiding.pdf

- Kies een gedicht uit de bundel en leg uit waarom dit gedicht typerend is voor het werk van Piet Paaltjens. Deze uitleg voldoet qua structuur, woordenschat, taalverzorging, publiekgerichtheid en onderwerp aan niveau 4F (ON p. 439 t/m 442)

- Bijkomende vragen die je beantwoordt, zijn:

1. In welke periode van de literatuurgeschiedenis kun je deze bundel plaatsen?

2. In hoeverre is deze bundel typerend voor die tijd of een bepaalde literaire ontwikkeling? Geef als toelichting enkele voorbeelden uit de gedichtenbundel, gedichten of het gedicht.