1b

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Koning en parlement

Staatsinrichting van Nederland

Boek op tafel

Pen op tafel

Tas op de grond

Mobiel in de telefoontas

Uitleg §1.B

Aan de slag
- examenopdrachten
- werkboek

Examenopdrachten bespreken 

Afsluiting

DOEN

...twee oorzaken noemen voor de
Nederlandse grondwetsherziening in 1848

...drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Ben je er niet kijk dan dit filmpje

Aan het einde van de les kan je...

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

grondwet

grondrechten

constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

onschendbaar

staatshoofd

ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

regering

parlement

 

parlementair stelsel

districtenstelsel

Noem twee oorzaken voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

In de grondwet van 1815 had de monarch (koning) veel macht:

• De ministers waren dienaren van de koning. Koning en ministers vormden samen de regering.
• Het parlement (Eerste- en Tweede Kamer) had weinig te zeggen.
• De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer.
• De mensen van de Provinciale Staten kozen de leden van de Tweede Kamer.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• Liberale parlementslid Thorbecke wilde de grondwet veranderen.
• Liberalen komen op voor vrijheid van de burgers en vinden dat de regering zo min mogelijk regels moet maken.
• In 1848 kreeg hij een kans: het was onrustig in Europa door opstanden van burgers tegen regeringen. Ook in Amsterdam was het onrustig--> Koning is bang voor een revolutie

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Aan de slag!

Lezen van blz 12

Maken "leerdoelen" bij 1b

Tijd over?

Maken tm 9

De grondwet zorgde voor een aantal belangrijke politieke veranderingen:

• De koning werd onschendbaar. De ministers werden verantwoordelijk voor wat de koning deed/zei
• De koning bleef staatshoofd
• Ministers moesten verantwoording afleggen aan het parlement, niet meer aan de koning
• Ministers werden verantwoordelijk voor hun eigen werk: ministeriële verantwoordelijkheid

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

onschendbaar

staatshoofd

ministeriële verantwoordelijkheid

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

 

parlementair stelsel

districtenstelsel

Nieuwe rechten volk: grondrechten. Deze rechten beschermen je tegen de overheid 

• vrijheid van meningsuiting
• vrijheid van godsdienst

• vrijheid van onderwijs
• recht van vereniging
• recht van vergadering
• recht op een demonstratie

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

Nieuwe rechten parlement:

• recht van amendement (wetsvoorstellen wijzigen)
• recht van enquete (onderzoek instellen)

Nieuwe rechten volk:

• vrijheid van onderwijs
• recht van vereniging
• recht van vergadering

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

Met de nieuwe grondwet komt de macht bij het parlement te liggen. Dit noemen we een parlementair stelsel.

Dit parlement werd door burgers gekozen:

• De Tweede Kamer werd elke 4 jaar door de burgers gekozen middels een districtenstelsel: elk gebied (district) in Nederland kiest 1 kamerlid. Kijk hier hoe dit werkt. 
• Alleen rijke mannen mochten stemmen: censuskiesrecht
• De Eerste Kamer werd gekozen door de Provinciale Staten. Zij werden dus indirect gekozen.

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

In 1848 kwam er een nieuwe grondwet, geschreven door Thorbecke. De koning had bijna geen macht meer:

 

De koning werd onschendbaar en er kwam ministeriële verantwoordelijkheid

Nederland werd een parlementaire democratie. 

Ministers moesten verantwoording afleggen aan het parlement, niet meer aan de koning

Ministers werden verantwoordelijk voor hun eigen werk: ministeriële verantwoordelijkheid

Met de nieuwe grondwet komt de macht bij het parlement te liggen. Dit noemen we een parlementair stelsel.

Dit parlement werd door burgers gekozen: Alleen de rijke burgers mochten stemmen: censuskiesrecht

De Tweede Kamer werd elke 4 jaar door de burgers gekozen middels een districtenstelsel: elk gebied (district) in Nederland kiest 1 kamerlid.

De Eerste Kamer werd gekozen door de Provinciale Staten. Zij werden dus indirect gekozen.

Afsluiting

Koppel de artikelen uit de grondwet aan de juiste verandering

Verandering 1

Verandering 2

Verandering 3

a. De Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk. 

b. De Koning kan de Tweede Kamer ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven. 

c. De Tweede Kamer wordt rechtstreeks gekozen.  

d. De vergaderingen van de Staten-Generaal zijn openbaar. 

e. Er is vrijheid van drukpers. 

VÓÓR 1848

VANAF 1848

Koning heeft alle macht

Ministeriële verantwoordelijkheid

Constitutionele monarchie

Parlementaire democratie

Koning is onschendbaar 

Een invulopdracht over een nieuwe grondwet.

Kies telkens uit de twee mogelijkheden en sleep ze naar de juiste plek.

In het jaar              werd in Nederland een nieuwe grondwet gemaakt.

De opdracht voor de nieuwe grondwet werd gegeven door koning                       .

De nieuwe grondwet was vooral een wens van de                     . 

1848

1852

Willem III

Willem II

Liberalen

Socialisten

PS = provinciale staten

EK = Eerste Kamer

TK = Tweede Kamer

OUDE GRONDWET 1815

NIEUWE GRONDWET 1848

Grondrechten

TK direct gekozen

PS kiest TK 

PS kiest EK

Koninklijke besluiten

Koning kiest EK

Koning = onschendbaar

Ministers verantwoordelijk

Censuskiesrecht voor TK

Koning benoemt ministers