Assisteren in de gezondheidszorg H 5

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3,4

Assisteren in de gezondheidszorg

Hoofdstuk 5 

 Gegevens verzamelen over de gezondheid

Doelstellingen

Aan het eind van dit hoofdstuk weet je:

• Waarom het belangrijk is om volgens een protocol te werken;
  
• Hoe je volgens protocollen lengte, gewicht en buikomvang meet;
  
• Hoe je volgens protocol BMI berekent;
  
• Hoe je volgens protocol temperatuur opneemt, bloeddruk meet en bloedsuikercontrole afleest.
  

Protocollen

= document waarin vastligt op welke manier bepaalde handelingen worden uitgevoerd.

• Wat moet je doen als je een bepaalde handeling uitvoert.

• In welke volgorde voer je de activiteiten uit.

Waarom een protocol? 

• zorgen dat handelingen en metingen altijd goed uitgevoerd worden. 
• geen handelingen vergeten, sneller en efficiënter werken.
• bescherming van de patiënt, maar ook jezelf.

www.rivm.nl

De Body Mass Index (BMI) en buikomvang

De BMI (Body Mass Index) is de verhouding tussen je gewicht en je lengte. Het laat zien of je een gezond gewicht hebt.

www.hartstichting.nl

www.voedingscentrum.nl

De Body Mass Index (BMI) en buikomvang

Hoe meet je buikomvang? 

Welke 2 dingen moet je doen als je overgewicht hebt?

Overgewicht

• Minder calorieën eten.
• Gezonder eten.
• Meer bewegen

Ondergewicht

• Vijf tot zeven keer per dag een kleine maaltijd.
• Voldoende eiwit (vlees, vis, ei, zuivel, vleesvervangers, sojaproducten, peulvruchten en noten).
• Eetstoornis moet altijd behandeld worden.

Noem 3 dingen waar je op let als je iemands lengte opmeet

Lengte opmeten

• Met het hoofd recht tegen hoofdplank aan, dus niet met de kin tegen de borst.
  
• Knieën van het kind tegen de onderplank.
  
• Voetenplank tegen de blote voeten aan.
  
• De voeten moeten daarbij haaks op het
  onderbeen staan.

Noem 3 dingen waar je op let als je iemands gewicht opmeet

Gewicht opmeten

• Weeg steeds op hetzelfde moment van de dag, liefst ‘s ochtends.
  
• Gebruik steeds dezelfde weegschaal.
  
• Weeg zonder schoenen en kleding.
  
• Weeg zo mogelijk met een lege blaas.
  
• Zet de weegschaal op een harde en
  vlakke ondergrond.

Noem 3 manieren om iemands temperatuur op te meten

Hoe houd je rekening met de privacy van de cliënt bij het opmeten van de temperatuur?

1. door bezoek toe te laten bij de patiënt
2. door het licht uit te doen
3. door de slaapkamerdeur te sluiten
4. door tegelijkertijd het bed te verschonen

Temperatuur opnemen

• Onder de oksel: punt van de thermometer in het midden van de okselplooi en dicht tegen het lichaam aangedrukt.
  
• Onder de tong: een kwartier voor het meten geen warme of koude dranken drinken.
  
• In de anus: de thermometer een centimeter diep in de anus.
  

Bloeddruk

Bij iedere hartslag wordt bloed vanuit het hart door het lichaam gepompt. De bloeddruk is de druk die het bloed hierbij op de vaten uitoefent.

Bovendruk: deze wordt gemeten als het hart samenknijpt.

Onderdruk: deze wordt gemeten als het hart zich ontspant.

Gezonde bloeddruk rond de 140/90 mm Hg voor volwassenen.

Bloeddruk

Klachten bij hoge bloeddruk:  hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid, braken,

kortademigheid, rusteloosheid en wazig zien. 

Risico: : meer kans op hart- en vaatziekten (aandoeningen aan het hart en/of bloedvaten zoals hartinfarct/hersenbloeding)

 

CVA is een hersenbloeding: een deel van de hersenen krijgt tijdelijk geen zuurstof en raakt beschadigd.

Risicofactoren: stress, hoge bloeddruk, overgewicht, te hoog cholesterolgehalte, roken en te weinig bewegen.

Wat is de bloeddruk?

1. De druk die het bloed uitoefent op het hart
2. De druk die het bloed uitoefent op de bloedvaten

Waar is bloeddruk het hoogst?

1. Bij 1
2. Bij 2
3. Allebei even hoog

Bovendruk

Onderdruk

Dit is de druk in de vaten als het hart samentrekt. Op dat moment perst het hart het bloed krachtig in de slagaders. 

Dit is de druk in de vaten als het hart zich ontspant. Dit gebeurt tussen 2 hartslagen in. 

systole

diastole

Wat is een normale/gezonde bloeddruk

1. 120/70 mm Hg
2. 140/100 mm Hg
3. 140/90 mm Hg
4. 140/80 mm Hg

Mevrouw Wit heeft een hoge bloeddruk. Wat mag deze persoon niet eten?

1. Granen
2. Zout
3. Melk
4. Noten

Een verhoogde bloeddruk merk je altijd

1. Niet waar
2. Waar

Wat zou een gevolg kunnen zijn van een hoge bloeddruk?

1. alle drie de antwoorden
2. een herseninfarct
3. een hersenbloeding
4. hartfalen

Hoe voorkom je hart en vaatziekten?

1. Gezonde leefstijl, niet roken, gezond gewicht, gevarieerd eten
2. Veel vet eten, roken, gewicht maakt niks uit
3. Gezonde leefstijl, niet roken, gezond gewicht, niet gevarieerd eten
4. Vooral gezond eten

Bloedsuiker meten

Diabetes of suikerziekte is een ziekte waarbij het lichaam het bloedsuikergehalte niet meer in evenwicht kan houden. Het bloedsuikergehalte is de hoeveelheid suiker (glucose) die in het bloed zit. Het lichaam heeft te weinig van het hormoon insuline dat de bloedsuikerspiegel regelt.

Diabetes type 1 is aangeboren, deze mensen moeten altijd insuline spuiten.

Diabetes type 2 wordt veroorzaakt door een ongezonde leefstijl.

Bij zwangerschapsdiabetes is er sprake van een verhoogde bloedsuikerspiegel die ontstaat tijdens de zwangerschap.

Gaan de volgende krantenkoppen over diabetes type 1 of type 2?

Diabetes type 1

Diabetes type 2

'Nieuwe uitvinding voor kinderen met diabetes: bloedsuiker meten zonder prikken.'

'Kwartier bewegen per dag verlaagt risico op diabetes.'

Meer mensen met diabetes door stijging van de gemiddelde leeftijd. 

'Paar kilo afvallen zorgt al voor lager risico op diabetes.'

Instrumenten die bij het diabetes spreekuur worden gebruikt

Instrumenten die NIET worden gebruikt bij het diabetes spreekuur

Diabetes type 1

Diabetes type 2

Erfelijk

Overgewicht

Alvleesklier maakt geen of minder insuline

lichaamscellen ongevoelig voor insuline

Dieet

Sporten

Diabetes type 1

Diabetes type 2

Geleidelijk

begin

Diabetes

type 1

Diabetes

type 2

Plotseling 

begin

Risico-factoren:

erfelijke factoren 

en infecties

Risicofactoren:

erfelijke factoren en ongezonde leefstijl

10% van het totaal aantal mensen met diabetes

90% van het totaal aantal mensen met diabetes

Ontstaat meestal op jonge leeftijd

Ontstaat meestal op een leeftijd boven de 40 jaar

Behandeling: toediening van insuline (injectie/pomp)

Behandeling: leefstijl aanpassen, tabletten en later soms toediening van insuline

Wat mag je niet of niet te veel?

Natriumarm dieet

 Diabetes dieet

Glutenvrij dieet

Lactose vrij dieet

Doelstellingen

Aan het eind van dit hoofdstuk weet je:

• Waarom het belangrijk is om volgens een protocol te werken;
  
• Hoe je volgens protocollen lengte, gewicht en buikomvang meet;
  
• Hoe je volgens protocol BMI berekent;
  
• Hoe je volgens protocol temperatuur opneemt, bloeddruk meet en bloedsuikercontrole afleest.