tekstdoelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

LESDOELEN

Aan het einde van les kan je:

1. kan je de kernzinnen uit een alinea halen
2. kan je de deelonderwerpen uit een alinea halen
3. kan je de tekstdoelen benoemen

Wat is een hoofdgedachte?

1. Onderwerp van een alinea
2. In 1 zin zeggen waar de tekst over gaat
3. Onderwerp van de tekst
4. In 1 zin zeggen waar een alinea over gaat

Waar kan je de hoofdgedachte van een tekst vinden?

1. Inleiding
2. Kernzin
3. Titel
4. In de Inleiding of Slot

Onderwerp van een tekst vind je meestal in de....

1. Inleiding
2. Slot
3. Titel
4. Kern / middenstuk

Als je goed wilt weten waar de tekst over gaat en wilt begrijpen dan ga je....

1. oriënterend lezen
2. precies lezen
3. zoekend lezen
4. globaal lezen

Als je deelonderwerpen (hoofdzaken) wilt vinden
dan ga je....

1. zoekend lezen
2. precies lezen
3. oriënterend lezen
4. globaal lezen

Als je alleen iets wilt opzoeken in de tekst, dan ga je

1. zoekend lezen
2. precies lezen
3. oriënterend lezen
4. globaal lezen

Als je wilt weten wat het onderwerp van een tekst is, dan ga je

1. zoekend lezen
2. globaal lezen
3. oriënterend lezen
4. intensief lezen

Deelonderwerp is: een onderwerp van een zin.

1. Waar
2. Niet waar
3. weet ik niet
4. ik wil hierover nog uitleg

Het onderwerp van een tekst is: in 1 of een paar woorden waar de hele tekst over gaat..

1. Waar
2. Niet waar
3. Weet ik niet
4. Ik wil hierover nog uitleg

Kernzin staat meestal aan het begin of aan het einde van de alinea.

1. Waar
2. Niet waar
3. Weet ik niet
4. Ik wil hierover nog uitleg

De kernzin bevat de belangrijkste informatie, de kern van wat je wilt zeggen in die alinea.
Het beste kun je de kernzin als eerste, tweede of laatste zin opnemen.

Wat maakt het Naardermeer zo bijzonder? Er broeden zo’n 75 soorten vogels. Sommige, zoals het baardmannetje en de grote karekiet, zijn sterk in aantal afgenomen. In het algemeen is het aantal soorten moerasvogels afgenomen en het aantal soorten bosvogels toegenomen. Dit komt voornamelijk door verdroging, verruiging en het ouder worden van het bos. Roerdomp en lepelaar zijn sinds 1984 respectievelijk 1989 niet meer als broedvogel waargenomen. Soorten die kleinschalig minder voedselrijk water prefereren, zoals dodaars en zomertaling komen in het Naardermeer betrekkelijk weinig voor. Een uitzondering hierop is de zwarte stern die sinds 1994 weer terug is, na tien jaar afwezigheid, en duidelijk in aantal is toegenomen. Ook de krooneend en ijsvogel hebben zich hier in de periode van 1992 t/m 1997 opnieuw gevestigd. De grote zilverreiger komt nu ook het jaarrond met enkele exemplaren voor. Er zijn in februari 20 exemplaren geteld op de slaapplaats. De laatste jaren verblijven er continu grote zilverreigers in het Naardermeer. Tot broeden is het echter nog niet gekomen. Omdat er inmiddels in de Oostvaardersplassen tientallen broedparen zijn, verwachten we het eerste broedgeval binnen enkele jaren.

Wat maakt het Naardermeer zo bijzonder? Er broeden zo’n 75 soorten vogels. Sommige, zoals het baardmannetje en de grote karekiet, zijn sterk in aantal afgenomen. In het algemeen is het aantal soorten moerasvogels afgenomen en het aantal soorten bosvogels toegenomen. Dit komt voornamelijk door verdroging, verruiging en het ouder worden van het bos. Roerdomp en lepelaar zijn sinds 1984 respectievelijk 1989 niet meer als broedvogel waargenomen. Soorten die kleinschalig minder voedselrijk water prefereren, zoals dodaars en zomertaling komen in het Naardermeer betrekkelijk weinig voor. Een uitzondering hierop is de zwarte stern die sinds 1994 weer terug is, na tien jaar afwezigheid, en duidelijk in aantal is toegenomen. Ook de krooneend en ijsvogel hebben zich hier in de periode van 1992 t/m 1997 opnieuw gevestigd. De grote zilverreiger komt nu ook het jaarrond met enkele exemplaren voor. Er zijn in februari 20 exemplaren geteld op de slaapplaats. De laatste jaren verblijven er continu grote zilverreigers in het Naardermeer. Tot broeden is het echter nog niet gekomen. Omdat er inmiddels in de Oostvaardersplassen tientallen broedparen zijn, verwachten we het eerste broedgeval binnen enkele jaren.

Dit alternatief, het locatiespecifieke alternatief genoemd, gaat uit van invoering van rekeningrijden en het beperkt uitbreiden van capaciteit. Bij het rijk wordt er serieus naar gekeken. In dit alternatief wordt het autoverkeer flink beprijsd. Er komt een kilometerheffing en congestieheffing op locaties waar files vaak optreden. Daarnaast worden de ernstigste knelpunten opgelost. Dit houdt in dat de capaciteit van de A6, de A1 en de A10-oost worden uitgebreid.

Een nadere uitleg of toelichting

Een nadere uitleg of toelichting

In dit voorbeeld staat de kernzin met de belangrijkste mededeling op de eerste plaats. De rest van de alinea bevat een nadere toelichting van de kernzin.

Dit alternatief, het locatiespecifieke alternatief genoemd, gaat uit van invoering van rekeningrijden en het beperkt uitbreiden van capaciteit. Bij het rijk wordt er serieus naar gekeken. In dit alternatief wordt het autoverkeer flink beprijsd. Er komt een kilometerheffing en congestieheffing op locaties waar files vaak optreden. Daarnaast worden de ernstigste knelpunten opgelost. Dit houdt in dat de capaciteit van de A6, de A1 en de A10-oost worden uitgebreid.

De regionale bestuurders vinden dat het locatiespecifieke alternatief geen substantiële verbetering oplevert van de bereikbaarheid van de regio. Dit is strijdig met de ambitie die rijk en regio samen hebben om de internationale concurrentiekracht van Nederland en in het bijzonder de Noordvleugel te versterken. Daarom wijzen de regionale bestuurders van het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel dit mogelijke nieuwe alternatief als oplossing voor de A6/A9 af.

 

De regionale bestuurders vinden dat het locatiespecifieke alternatief geen substantiële verbetering oplevert van de bereikbaarheid van de regio. Dit is strijdig met de ambitie die rijk en regio samen hebben om de internationale concurrentiekracht van Nederland en in het bijzonder de Noordvleugel te versterken. Daarom wijzen de regionale bestuurders van het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel dit mogelijke nieuwe alternatief als oplossing voor de A6/A9 af.

 

Argumentatie

In dit voorbeeld is eerst de argumentatie gegeven. Het standpunt, de kernzin van de alinea, is in dit geval de laatste zin.

De regionale bestuurders vinden dat het locatiespecifieke alternatief geen substantiële verbetering oplevert van de bereikbaarheid van de regio. Dit is strijdig met de ambitie die rijk en regio samen hebben om de internationale concurrentiekracht van Nederland en in het bijzonder de Noordvleugel te versterken. Daarom wijzen de regionale bestuurders van het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel dit mogelijke nieuwe alternatief als oplossing voor de A6/A9 af.

 

De regionale bestuurders vinden dat het locatiespecifieke alternatief geen substantiële verbetering oplevert van de bereikbaarheid van de regio. Dit is strijdig met de ambitie die rijk en regio samen hebben om de internationale concurrentiekracht van Nederland en in het bijzonder de Noordvleugel te versterken. Daarom wijzen de regionale bestuurders van het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel dit mogelijke nieuwe alternatief als oplossing voor de A6/A9 af.

 

Samenvatting van de tekst in 1 zin.

Een tekst kun je in logische stukken indelen. Een stuk dat bij mekaar hoort, heet een ...

Een beschrijving van 1 woord/ een paar woorden waar de tekst over gaat.

Het onderwerp van een alinea

Overtuigen, amuseren, informeren

globaal, zoekend, precies lezen

Hoofdgedachte

Alinea

onderwerp

deelonderwerp

Tekstdoelen

Leesstrategieën

Disney neemt afscheid van de klassieke eigenschappen van de sprookjesprinses.

Rapunzel

afscheid disneyprinsessen

onderwerp

deelonderwerp

hoofdgedachte

het slot bestaat meestal uit één alinea, maar de kern bestaat meestal uit

meerdere alinea’s. Elke alinea heeft één onderwerp, dat een kort stukje is van de hele

tekst. in elke alinea zet je dingen bij elkaar die bij elkaar horen. Komt er iets nieuws, dan

begin je ook met een nieuwe alinea.

Waar elke alinea over gaat noemen we het deelonderwerp. Het onderwerp (van een

tekst) bestaat dus uit meerdere deelonderwerpen (alinea’s).

Voorbeeld (van een nieuwsbericht):

onderwerp: atractieparken

de hoofdgedachte: attractieparken beleefden gisteren een topdag.

Titel: In de file voor de attractieparken

inleiding: hoofdgedachte en korte toelichting

alinea 2: Burgers Zoo

alinea 3: Blijdorp

alinea 4: Efteling

alinea 5: slot

Deelonderwerpen

Elke tekst bestaat uit:

1) een inleiding

2) een kern of middenstuk

3) een slot.

De inleiding en het slot bestaat meestal uit één alinea, maar de kern bestaat meestal uit meerdere alinea’s. 

Elke alinea heeft één onderwerp, dat een kort stukje is van de hele

tekst. In elke alinea zet je dingen bij elkaar die bij elkaar horen. Komt er iets nieuws, dan begin je ook met een nieuwe alinea.

Waar elke alinea over gaat noemen we het deelonderwerp. Het onderwerp (van eentekst) bestaat dus uit meerdere deelonderwerpen (alinea’s).

DEELONDERWERPEN

Voorbeeld (van een nieuwsbericht):

onderwerp: atractieparken

de hoofdgedachte: attractieparken beleefden gisteren een topdag.

Titel: In de file voor de attractieparken

inleiding: hoofdgedachte en korte toelichting

alinea 2: Burgers Zoo

alinea 3: Blijdorp

alinea 4: Efteling

alinea 5: slot

TEKSTDOELEN

Wat zijn het????

Waar moet je aan denken?

Tekstdoelen

Welke soorten teksten ken je?

Waarom zijn deze geschreven?

tekstdoel?

tekstdoel?

Tekstdoelen

Tekstdoel?

Tekstdoel?