P4_les2+3_LV_theorie_tekstdoelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lezen blok 1

havo 4

Lesdoelen

• Het doel van deze les:

- Je kunt het onderwerp, de deelonderwerpen en de hoofdgedachte van een tekst bepalen en formuleren.

- Je kunt de functie van de titel, de ondertitel en de tussenkopjes bepalen.

- Je kunt de hoofd- en bijzaken onderscheiden en de kernzinnen in een tekst herkennen.

- Je kunt uit de tekst afleiden wat het schrijfdoel en de tekstsoort is en voor welk publiek de tekst is geschreven.

Planning deze les

• huiswerkcheck
• ophalen theorie Lezen blok 1
• nakijken huiswerk - Lezen blok 1 opdr. 2
• theorie Lezen blok 1
• Aan de slag 

Huiswerkcheck

Lezen blok 1 - opdracht 2

1. Welke tekstsoort is dit?

amuserende tekst

Lezen blok 1 - opdracht 2

2. Welke tekstsoort is dit?

uiteenzettende tekst

Lezen blok 1 - opdracht 2

3. Welke tekstsoort hoort bij onderstaand schrijfdoel?

a. De schrijver wil de lezers ervan doordringen dat ze voorzichtig moeten zijn met online winkelen.

overtuigende tekst (activerende tekst)

Lezen blok 1 - opdracht 2

3. Welke tekstsoort hoort bij onderstaand schrijfdoel?

b. De schrijver wil de lezers laten nadenken over de voor- en nadelen die aan het gebruik van internet en sociale media kunnen kleven.

beschouwende tekst

Lezen blok 1 - opdracht 2

3. Welke tekstsoort hoort bij onderstaand schrijfdoel?

c. De schrijver wil de lezers een overzicht geven van de ervaringen van gebruikers van de sociale media.

uiteenzettende tekst/informerende tekst

Lezen blok 1 - opdracht 2

3. Welke tekstsoort hoort bij onderstaand schrijfdoel?

d. De schrijver wil docenten en schoolleiders zover krijgen dat ze maatregelen gaan nemen tegen het gebruik van mobieltjes in de klas.

activerende tekst

Theorie Lezen blok 1

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst?

Theorie Lezen blok 1

Waar zoek je in de tekst als je de hoofdgedachte wil beschrijven?

Theorie Lezen blok 1

Welke functie kan de titel van een tekst hebben?

Nakijken huiswerk

Lezen blok 1 - opdr. 2

Theorie Lezen blok 1 (1)

schrijfdoelen, tekstsoorten en tekstvormen

intentie van de schrijver

feitelijk vs waarderend

Als je het tekstdoel weet te achterhalen heb je een essentieel stukje van de betekenispuzzel gevonden; het tekstdoel is namelijk vaak leidend voor het vinden de hoofdgedachte (dat wat de schrijver probeert duidelijk te maken}.

Theorie Lezen blok 1 (2)

schrijfdoel: wat wil de schrijver met de tekst bereiken

• informeren
• instrueren
• uiteenzetten
• overtuigen
• beschouwen
• activeren
• amuseren

informatie geven, gegevens leveren: objectief

Voorbeelden:

• nieuwsbericht
• verslag
• notulen
• werkstuk
• zakelijke brief

aanwijzingen geven (leren)

Voorbeelden:

• gebruiksaanwijzing
• routebeschrijving
• recept

uitleggen hoe iets in elkaar zit, hoe iets werkt (uitleg geven)

Voorbeelden:

• overzichts- of achtergrondartikel in een krant/tijdschrift
• tekst in een schoolboek
• naslagwerk
• zakelijke brief

iets betogen, ervoor zorgen dat de lezer achteraf de mening van de schrijver deelt (subjectief)

Voorbeelden:

• commentaar op stuk in de krant
• recensie
• column
• ingezonden brief

iets van verschillende kanten belichten, de lezer aan het denken zetten (deels subjectief, deels objectief)

Voorbeelden:

• achtergrondartikel in krant/tijdschrift
• recensie
• column of blog

de lezer tot actie laten overgaan, aanzetten om iets te doen

Voorbeelden:

• advertentie/advertorial
• folder/flyer/brochure/pamflet
• ingezonden brief
• sollicitatiebrief
• recensie
• blog

de lezer vermaken/entertainen

Voorbeelden:

• leesboek (roman)
• artikel in een tijdschrift
• stripverhaal
• column of blog

Theorie Lezen blok 1 (3)

tekstsoort: welke categorie tekst is het

• informeren: informerende tekst
• instrueren: instruerende tekst
• uiteenzetten: uiteenzettende tekst
• overtuigen: overtuigende tekst
• beschouwen: beschouwende tekst
• activeren: activerende tekst
• amuseren: amuserende tekst

Theorie Lezen blok 1 (4)

tekstsoort: welke categorie tekst is het

• uiteenzetting: informatieve tekst (feiten -> objectief)
• betoog: overtuigende tekst (schrijver ondersteunt zijn standpunt met argumenten)
• beschouwing: opiniërende tekst (schrijver laat de lezer nadenken over een interpretatie/kwestie/verklaring/argument)

Lezen blok 1 - opdr. 3

Voor het lezen?

Wat doe je voor het lezen?

Voor het lezen?

- vragen kort bekijken 

wat voor soort vragen?
waar moet je op letten?
informatie over de tekst?

Tijdens het lezen?

Wat doe je voor het lezen?

Tijdens het lezen?

• signaalwoorden omcirkelen
• kernzinnen onderstrepen
• belangrijke/opvallende woorden onderstrepen
• verbanden noteren 

Aan de slag

• Lezen Blok 1, opdracht 3 maken (vraag 1-9)