1.4 Het Romeinse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,5,6

Kenmerkende Aspecten Klassieke Oudheid:

• De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Oudheid
• De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
• De groei van het Romeins imperium waardoor de Griekse-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde
• De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa
• De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als eerste monotheïstische godsdiensten

Ontstaan en uitbreiden van het Romeinse Rijk

• imperium opgebouwd vanaf 3e eeuw v. C.
• elementen: veiligheid, macht, roem, inkomsten, slaven
• middelen: diplomatie en leger (> wegen)
• Romanisering bevorderd door: 
• 1. relatieve tolerantie
• 2. elite opnemen in bestuursstructuur
• 3. veteranen vestigden zich in overwonnen gebieden 

bestuur tijdens de Republiek (tot 27 v Chr)

• Senaat (patriciërs, 'nobiles')
• 2 consuls (vetorecht)
• volksvergaderingen (burgerrecht)
• 10 volkstribunen (plebejers)
• patronagesysteem (cliënten)
• Vanaf 27 v.Chr: 
• Keizerrijk (Augustus)

het Romeinse keizerrijk

• Caesar: dienaar van het volk of tiran? 
  
• groot prestige opgebouwd >
• consul voor het leven >
• vermoord door senatoren (44 v.C)
• na machtsstrijd: Octavianus >
• begin keizerrrijk:
• Augustus (27-14) 

Keizer Augustus 'de Verhevene'

• opperbevelhebber 
• benoeming bestuurders
• senaat minder machtig
• begin 'Pax Romana':
• ondanks opstanden, samenhang Rijk niet bedreigd
• 1e twee eeuwen (0 - 200)
• daarna verval van de macht >
• einde Romeinse Rijk (476 n Chr)
• begin Middeleeuwen)

Even lachen....

0

verspreiding Grieks-Romeinse cultuur

• vooral in westelijk deel van het Romeinse Rijk: onderontwikkeld
• elementen: tempels/triomfbogen/standbeelden/bestuursgebouwen
• Gallië: schrift/muntgeld/badhuizen/cv
• goden in mensengedaanten/Latijn/kleding/eten

Badhuis in Bath (Eng)

centrale verwarming

Opdracht bij de bron

eerst: analyse (wat zie je)

• Gegevens: Nehalennia altaar
• Grafaltaar van een Romeinse soldaat,
• in Gallië
• Nehalennia:
• Germaanse godin van zeelieden, vruchtbaarheidsgodin en beschermvrouwe van huis en haard >
• Ga naar lessonup

Opdracht: Leg uit dat in deze bron sprake is van elementen van de Romeinse cultuur, maar ook van Germanisering.

Antwoord vraag over 

Nehalennia altaar

• Grafaltaar van een Romeinse soldaat,
• in Gallië
• Nehalennia:  Germaanse godin van zeelieden, vruchtbaarheidsgodin en beschermvrouwe van huis en haard
• Romeinse elementen:
• Latijns/kleding/zuilen

Einde van het West-Romeinse Rijk

• na Pax Romana bestuurlijke chaos, vanaf 285 al begin opsplitsing
• vanaf 395 Rijk defintief opgesplitst (dood Theodosius):
• - West-Romeinse Rijk, hoofdstad Rome (Latijns)
• - Oost-Romeinse Rijk, hoofdstad Constantinopel (Griekstalig)
• geleidelijke ontwikkeling
• geen absolute scheiding twee delen Romeinse Rijk

Oorzaken val West-Romeinse Rijk

1. te groot in combinatie met machtsstrijd
2. hoge belastingdruk boeren > leegloop platteland
3. inflatie (door lager zilvergehalte munten)
4. invallen vreemde volken, oorlog
5. Germaanse onderdanen nemen grensgebieden over >>>>>>>>>    Odoaker verdrijft Romulus Augustinus (476)

het Oost-Romeinse Rijk

• 330: Constantijn sticht 'Nieuwe Rome' (Byzantium, 667 v. Chr.)
• handels- en bestuurscentrum
• Christelijke hoofdstad, Hagia Sophia olv patriarch
• 1054: Oosters Schisma
• vaak machtsstrijd met islamitsche rijk 
• relatief grote welvaart / goed leger en bureaucratie 
• goede greep op de kerkelijke organisatie > eenheid
• 1453: Mehmet II verovert Constantinopel > Istanbul