2.3 Het Imperium Romanum en 2.4 Grieks-Romeinse cultuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ontstaan en uitbreiden van het Romeinse Rijk

• imperium opgebouwd vanaf 3e eeuw v. C.
• elementen: veiligheid, macht, roem, inkomsten, slaven
• middelen: diplomatie en leger (> wegen)
• keihard waar nodig: Carthago vernietigd
• Romanisering bevorderd door: 
• 1. relatieve tolerantie
• 2. elite opnemen in bestuursstructuur
• veteranen vestigden zich in overwonnen gebieden 

0

Grieks-Romeinse cultuur:

•  Na Griekse veroveringen in Italië, volgde introductie van:
•  wijn, olijfolie, muntgeld, schrift, Griekse goden
•  Elementen Griekse vormentaal:
  
•  dubbele rij zuilen, architraaf, kapitelen, timpaan
•  beeldhouwkunst: levensechte nabootsing menselijk lichaam, naakt 

keizer Augustus

Griekse invloed in Romeinse rijk versterkt door veroveringen in hellenistisch rijk:

•  - beelden, kunstvoorwerpen en architectuur
  
•  - geleerden, schrijvers, kunstenaars (slaven)
  
•  - ook: retorica (Republiek!!), 
• -  komedie / tragedie
  

•  Romeinen namen veel over, maar niet alles: geen naaktbeelden en realistischer. 
  
•  Romeinse inbreng: Boogbouw en beton >> zie Pantheon
  

2 korte documentaires over het Pantheon:

1. Animatie (2 minuten)

2. filmisch beeld van het Pantheon 

(4 minuten)

verspreiding Grieks-Romeinse cultuur

• Romanisering vooral in westelijk deel van het Romeinse Rijk: 
• onderontwikkeld (itt Oostelijk deel); 
• Elementen romanisering: 
• - tempels/triomfbogen/standbeelden/bestuursgebouwen/Forum
• - filosofie en wetenschap (o.a door Griekse slaven)
• - In Gallië: schrift/muntgeld/badhuizen/cv/Latijn/kleding/eten

Badhuis in Bath (Eng)

centrale verwarming

Nehalennia altaar:

• Germaanse godin (reizigers)
• op graf Romeinse soldaat
• romanisering?

Leg uit of hier sprake is van Romanisering

Nehalennia altaar:

• Germaanse godin (reizigers)
• op graf Romeinse soldaat
• romanisering?
  
• Romeinse elementen:
• Latijns/kleding/zuilen
• Maar:
• Germaanse godin vereerd door:
• Romeinse soldaat >
• 'germanisering'

bestuur Republiek: magistraten

• Senaat (patriciërs, 'nobiles')
• Hoogste bestuurders:
• twee consuls (patriciër/plebejer)
• - vetorecht
• - per jaar gekozen
• Volksvergaderingen (burgerrecht, weinig macht)
• In keizerrijk (27 v.Chr >):
• consuls benoemd door keizer

0

het Romeinse keizerrijk

• Caesar: dienaar van het volk of tiran? 
  
• groot prestige opgebouwd >
• consul voor het leven >
• vermoord door senatoren (44 v.C)
• na machtsstrijd: Octavianus >
• begin keizerrrijk:
• Augustus (27-14) 

'de Verhevene'

• opperbevelhebber 
• benoeming bestuurders
• senaat minder machtig
• begin 'Pax Romana':
• ondanks opstanden, samenhang Rijk niet bedreigd

Einde van het West-Romeinse Rijk

• na Pax Romana bestuurlijke chaos, vanaf 285 al begin opsplitsing
• vanaf 395 Rijk defintief opgesplitst (dood Theodosius):
• - West-Romeinse Rijk, hoofdstad Rome (Latijns)
• - Oost-Romeinse Rijk, hoofdstad Constantinopel (Griekstalig)
• geleidelijke ontwikkeling
• geen absolute scheiding twee delen Romeinse Rijk

Oorzaken val West-Romeinse Rijk

• te groot in combinatie met 
• machtsstrijd tussen generaals
• afkoopsommen en
• hoge beloningen soldaten >
• inflatie  (lager zilvergehalte munten)
• invallen Germaanse volken > oorlog
• Germaanse onderdanen nemen grensgebieden over >>>>>>>>>    Odoaker verdrijft Romulus Augustinus (476) >
• einde Romeine imperium
• Oost-Romeinse Rijk blijft bestaan (>1453)

het Oost-Romeinse Rijk

• 330: Constantijn sticht 'Nieuwe Rome' (Byzantium, 667 v. Chr.)
• handels- en bestuurscentrum
• Christelijke hoofdstad, Hagia Sophia olv patriarch
• 1054: Oosters Schisma
• vaak machtsstrijd met islamitsche rijk 
• relatief grote welvaart / goed leger en bureaucratie 
• goede greep op de kerkelijke organisatie > eenheid
• 1453: Mehmet II verovert Constantinopel > Istanbul