4 mavo H9 Basisstof 3, 4 en 5

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Thema 9

Gedrag

B3: Aangeboren en aangeleerd gedrag

Doel van de les: 

•  Je kunt de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald.
• Je kunt de verschillende vormen van het leren van gedrag beschrijven.

Samenvatting

• Gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren (genen) en door leerprocessen
• Erfelijke factoren bepalen gedrag: aangeboren gedrag (instinct) 
• Gedrag bij pasgeborenen is grotendeels erfelijk
• Door leerprocessen ontwikkelt gedrag zich tijdens het leven. hierdoor wordt de overlevingskans van een individu vergroot

Manieren van leren

• Gewenning

Een bepaalde reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel aangeleerd of afgeleerd

0

Manieren van leren

• Inprenting

iets kan alleen worden aangeleerd in een bepaalde korte periode (de gevoelige periode).

Manieren van leren

• Trail and error

Leren door toevallige ontdekkingen (proefondervindelijk leren)

Door iets te proberen kom je erachter dat iets wel of niet werkt.

Werkt iets niet dan probeer je weer wat anders

Manieren van leren

• Conditionering

gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd

0

B4: Sociaal gedrag

Th9: Gedrag

Doel van de les: 

 Je kunt verschillende typen sociaal gedrag onderscheiden

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten ten opzicht aan elkaar

Soortgenoten geven een signaal aan elkaar. Dit signaal werkt als een prikkel van de volgende handeling van een soortgenoot

Territorium gedrag

Gedrag met als functie het afbakenen van een gebied (territorium) en het verdedigen ervan tegen binnendringende soortgenoten

Het territorium moet zo groot zijn dat het de groep kan voeden

Paringsgedrag (balts)

Paarvormend gedrag dat aan paring vooraf gaat

Het doel is om nakomelingen te krijgen (het doorgeven van DNA)

0

Broedzorg

Het verzorgen van eieren en jongen

0

Dominantie

• = Gedrag om de rangorde vast te stellen
• Pikgedrag bij kippen
• Imponeergedrag
• Verzoeningsgedrag

0

B5: Gedrag bij de mens

Th9: Gedrag

Doel van de les: 

 Je kunt overeenkomsten en verschillen noemen tussen gedrag van mensen en dieren

Overeenkomsten gedrag mensen en dieren

• Gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en leerprocessen
• Mensen en dieren zijn gevoelig voor sleutelprikkels en supranormale prikkels
• Beide vertonen o.a. territoriumgedrag, dreiggedrag en imponeergedrag

Verschillen

• Bij mensen wordt het gedrag sterker bepaald door leerprocessen
• Mensen kunnen hun gedrag beoordelen aan de hand van normen en waarden
• Rolpatronen: gedrag dat bij een bepaalde rol hoort

Rolpatronen

Het gedrag dat bij een bepaalde rol hoort

• in een relatie heeft ieder een bepaalde rol
• bij een bepaalde rol verwachten mensen bepaald gedrag: stereotypering

0

0

0

En wat nu?