Incongruentie en contaminatie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Incongruentie en contaminatie

Inhoud

nakijken hw

Uitleg congruentie

Quizvragen 

Uitleg contaminatie 

Quizvragen

Verwerkingsopdrachten Vlekkeloos: opdr. 27 t/m 30 (p.110)

toets nabespreken (25 minuten: klokken!)

Nakijken 22

1: en wij hadden

2: en wij verzoeken

3: maar ik heb veel minder tijd

4: en er is één persoon tegen/ en één persoon is tegen

5: en dat (dit, het) wordt

6: en wij constateerden

7: en wij vertrouwen

Nakijken 22

8: en hem het probleem voorgelegd

9: maar die (deze) vindt.../ maar bijna iedereen vindt hem leuk

10: en die (deze) kunnen wij/ en daarom kunnen wij die (deze) niet 

Nakijken 23

1: en dat biedt

2: en ik gooi

3: maar we willen

4: ze (die/ deze) bevatten

5: hij is daarom 

6: en die (deze) ziet er

7: en ik verzoek je / en daarom verzoek ik je 

Nakijken 23

8: en hij zette zijn vrouw af

9: maar wij verzekeren u

10: maar wij vonden/ maar bij nader inzien vonden wij de 

(In)congruentie

Van congruentie is sprake wanneer het onderwerp en de persoonsvorm hetzelfde getal hebben. 

De bal stuitert door de gang. (enkelvoud)

De ballen stuiteren door de gang. (meervoud)

Lastige gevallen

Soms is het lastig om te bepalen of een onderwerp nou enkelvoudig is of meervoudig. 

Een groep leerlingen komt te laat

Een groep leerlingen komen te laat

Lastige gevallen

Soms is het lastig om te bepalen of een onderwerp nou enkelvoudig is of meervoudig. 

Een groep leerlingen komt te laat

Een groep leerlingen komen te laat

Het woord groep is grammaticaal gezien enkelvoud, maar qua betekenis meervoud...

Lastige gevallen 2

Een ander voorbeeld: de vraag is waarnaar terugverwezen wordt door het betrekkelijk voornaamwoord. Beide opties kunnen verdedigd worden. 

Het aantal mensen die te laat komt neemt toe. 

Het aantal mensen dat te laat komt neemt toe. 

Meer lastige gevallen

Hier zorgt het verschil tussen enkelvoud en meervoud voor een betekenisverschil. 

Er ligt een hoop stenen op straat. 

Er liggen een hoop stenen op straat. 

Meer lastige gevallen

Hier zorgt het verschil tussen enkelvoud en meervoud voor een betekenisverschil. 

Er ligt een hoop stenen op straat. 

Er liggen een hoop stenen op straat. 

op één plek

verspreid

Oplossing: richten op de kern

Er is in de verschillende voorbeelden steeds sprake van een woordgroep bestaande uit een enkelvoudige kern en een meervoudige toevoeging.  

Een groep leerlingen of een massa verdwaalde toeristen.

Oplossing: richten op de kern

Een groep leerlingen of een massa verdwaalde toeristen.

Wanneer je je richt op de kern, volg je het enkelvoud van de kern van de woordgroep. 

Een groep leerlingen haalde de bus wel op tijd. 

Een massa verdwaalde toeristen kwam nooit aan in Volendam. 

Tip: Verwijswoord en geslacht

Denk bij het gebruiken van verwijswoorden ook goed aan het geslacht van woorden. De Apotheek is bijvoorbeeld vrouwelijk, en de bank mannelijk. 

Het kabinet heeft vanmiddag vergaderd, maar ze vergadert vanavond nog door.

1. correct
2. incorrect: zij
3. incorrect: hij
4. incorrect: het

Dit bedrijf heeft minder winst gemaakt daarom gaat ze bezuinigen.

1. correct
2. incorrect: zij
3. incorrect: hij
4. incorrect: het

Verbeter de zin

Noteer alleen de woorden die verbeterd moeten worden. Gebruik een spatie tussen de woorden. Geen hoofdletters!

Het volk kwam in protest; zij hebben massaal anders gestemd.

Een deel van die spullen zijn bij het grof vuil gezet.

Contaminaties

Mensen verhaspelen regelmatig woordcombinaties of uitdrukkingen. Dat verschijnsel noem je een contaminatie. 

Een paar voorbeelden

Ze heeft zichzelf in de voet gesneden. 

Het risico stijgt omhoog. 

Met elk glas alcohol loopt het risico toe.

De aap uit de boom kijken.

Hij heeft het beste voor hem over.

overkopen

Ik besef me nu dat ik fout zat.

Een paar voorbeelden

Ze heeft zichzelf in de voet gesneden. 

Het risico stijgt omhoog. 

Met elk glas alcohol loopt het risico toe.

De aap uit de boom kijken.

Hij heeft het beste voor hem over.

overkopen

Ik besef me nu dat ik fout zat.

Noteer de correcte uitdruk-kingen in je schrift!

Er zijn steeds twee opties

Tautologie

Een tautologie is een herhaling van een uitspraak. Die zie je vaker in gezegden en andere vaste uitdrukkingen, zoals: 

"Ik zal nooit of te nimmer mijn stemrecht niet gebruiken." 

"Telkens weer haal ik me in m'n hoofd, dat ik die hemel krijg die me wordt beloofd"

Een tautologie hoort tot dezelfde woordsoort!

Tautologie

Een tautologie is een herhaling van een uitspraak. Maar wanneer die niet in een staande uitdrukkingsvorm gebruikt wordt, is het gebruik incorrect. 

Pleonasme

Een pleonasme herhaalt onnodig een kenmerk van het object:

de ronde cirkel, witte sneeuw, natte regen.

Soms is zo'n combinatie wel toegestaan:

De aan crack verslaafde junk hing voor lijk op een bankje in het park.

Een junk is een verslaafde, maar met "aan crack verslaafde" wordt extra info over die verslaving gedeeld.

Verwerkingsopdrachten

Maak 27 t/m 31

Nalezen uitleg? p. 89-91