Miniles Borderline

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Borderline

Deze les ga je je verdiepen in de persoonlijkheidsstoornis borderline. 

Aan het eind van deze les kun je:

- 3 oorzaken van borderline benoemen

- 3 symptomen van borderline benoemen
- een behandeling voor borderline benoemen.

Met deze kennis ga je aan het eind van de les een casuïstiekopdracht maken.

Veel succes!

Lesinhoud

- Wat is borderline?
- Filmpje over borderline (Psycholoog Najla)
- Oorzaak van borderline

- Symptomen van borderline

- Behandeling van borderline
- Casuïstiekopdracht
- Evaluatie
- Extra: aflevering Doe Even Normaal

Wat is Borderline?

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis.

Het is een psychische aandoening waarbij iemand te maken heeft met angst, depressiviteit en instabiliteit in zijn/haar leven.

Abrupte veranderingen in gevoelens, stemmingen, relaties, zelfbeeld en gedrag zijn kenmerkend voor deze psychische aandoening.

Oorzaak van borderline

Borderline wordt veroorzaakt door een combinatie van biologische, psychische en sociale factoren. 

Biologische factoren

De belangrijkste biologische factor is aanleg.
Impulsief gedrag, heftige emoties en stemmingswisselingen kunnen in aanleg aanwezig zijn. Dit heeft te maken met de verwerking van prikkels in de hersenen.

Psychische en sociale factoren

Psychische en sociale factoren spelen ook een belangrijke rol bij borderline. Hierbij gaat het vooral om ingrijpende ervaringen en gevoelens van grote onveiligheid in de kindertijd.
Om die reden hebben mensen met borderline vaak moeite om anderen te vertrouwen.

Het gevoel van onveiligheid kan een duidelijk aanwijsbare oorzaak hebben, zoals lichamelijke verwaarlozing, mishandeling, seksueel misbruik of een scheiding van de ouders.

Maar het kan ook minder duidelijk zijn waar het onveilige gevoel vandaan komt, bijvoorbeeld wanneer er sprake was van emotionele verwaarlozing of wanneer een gebeurtenis of persoon onbewust als onveilig ervaren is.

Symptomen van Borderline

Borderline kenmerkt zich door instabiliteit en veel abrupte veranderingen in gevoelens, stemmingen, relaties, zelfbeeld en gedrag.

Mensen met borderline kunnen last hebben van meerdere van de volgende klachten:

- Impulsiviteit 

- Stemmingswisselingen

- Zwart-wit denken

- Extreme verlatingsangst

- Opzettelijke zelfbeschadiging (automutilatie)

- Identiteitsproblemen

- Dissociatieve verschijnselen
- Psychotische verschijnselen 

Impulsiviteit

Iemand met borderline kan zich halsoverkop in een nieuwe relatie storten of na het lezen van een interessante vacature plotseling van baan veranderen. Dit gebeurt dan zonder goed na te denken over de gevolgen van zo’n beslissing.

Die impulsiviteit kan extreme vormen aannemen. Dat kan tot uiting komen in smijten met geld, overmatig gebruik te maken van alcohol of drugs, eetstoornissen en snel wisselende seksuele contacten. Ook woede-uitbarstingen kunnen erbij horen.

Stemmingswisselingen

De stemming kan gemakkelijk omslaan van somberheid en angst in vrolijk en tevredenheid en andersom.

Iemand met borderline lijkt ‘overgevoelig’ te reageren op gebeurtenissen en uitspraken. Een ogenschijnlijk onschuldige opmerking kan tot een woede-uitbarsting leiden. Korte tijd later gevolgd door een vrolijke bui, alsof er niets is gebeurd.

Zwart-wit denken

Bij borderline wordt de wereld opgedeeld in uitersten: zwart en wit, goed en slecht, mooi en lelijk, alles of niets. Er bestaan geen grijstinten. Iemand is of fantastisch leuk of onuitstaanbaar.
 De mening over één en dezelfde persoon kan in korte tijd helemaal omslaan.

Extreme verlatingsangst

Mensen met borderline hebben een grote behoefte aan intieme relaties, maar zijn daar tegelijkertijd bang voor. Ze zijn extreem bang om in de steek gelaten te worden. 

Mensen met borderline leggen vaak makkelijk contacten. Maar hun verwachtingen zijn zo hoog dat niemand eraan kan voldoen.

Alleen zijn vinden ze vaak erg moeilijk. Het kan hen in grote paniek brengen. Ze eisen daarom iemands aandacht en liefde volledig op.

Opzettelijke zelfbeschadiging (automutilatie)

Veel mensen met borderline krassen zichzelf met scherpe voorwerpen of branden zich met een sigaret.
Ook gedachten over of pogingen tot zelfdoding komen veel voor.

Identiteitsproblemen

Mensen met borderline hebben meestal weinig zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld.
Ze zijn buitengewoon gevoelig voor opmerkingen die ze als kritiek ervaren.
Ze twijfelen constant over wat ze zullen aanpakken en wat ze met hun leven willen.

Dissociatieve verschijnselen

Mensen met borderline kunnen momenten van vervreemding hebben. Dat is een gevoel van ‘er niet echt te zijn’ of een sterk en beangstigend gevoel van innerlijke leegte.
Soms weten ze even echt niet wat ze gedaan hebben of hoe ze ergens zijn gekomen.

Psychotische verschijnselen

Soms krijgen mensen met borderline last van psychotische verschijnselen, zoals in de war of achterdochtig zijn en stemmen horen. Deze verschijnselen kunnen enkele uren of dagen duren.

Behandeling van borderline

Iemand met borderline heeft meestal het meeste aan een ambulante of poliklinische behandeling. 

Ook zijn er verschillende vormen van psychotherapie mogelijk om minder klachten en minder last van de gevolgen te hebben. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: cognitieve gedragstherapie, schematherapie en systeemtherapie.

Soms is een tijdelijke opname in een psychiatrisch ziekenhuis noodzakelijk. Bijvoorbeeld wanneer de spanningen te hoog oplopen, de persoon zichzelf ernstig verwondt, gevaarlijk gedrag vertoont of de neiging heeft tot zelfdoding. 

Dit wordt besloten aan de hand van gesprekken met de patiënt, de huisarts, de behandelaar en vaak ook de familie.

Verder zijn medicijnen een belangrijk hulpmiddel, zoals kalmerende middelen, lithium, antipsychotica en antidepressiva. Deze kunnen namelijk de verschijnselen verminderen. 

Casuïstiekopdracht

Martine (19) is een erg onzeker meisje. Ze heeft een negatief zelfbeeld en is altijd bang voor de meningen van anderen. Het ene moment is ze vrolijk, maar er hoeft maar iets te gebeuren en deze stemming slaat meteen om. Andersom kan ze zich ook erg snel weer goed voelen.
Ook heeft ze regelmatig eetbuien wanneer er een nare situatie plaatsvindt. Na deze eetbuiten voelt ze zich erg schuldig en onzeker over haar lichaam en stopt ze een vinger in haar keel.
In het verleden heeft ze veel meegemaakt, waaronder een scheiding van haar ouders, een agressieve vader en het overlijden van haar moeder.  
Verder is ze in het afgelopen half jaar, zonder daar goed over na te denken, twee keer aan een nieuwe studie begonnen. Hier is ze beide keren na een korte tijd ook weer mee gestopt, toen bleek  dat ze de studie niet leuk vond.  

Vraag 1: Noem drie kenmerken van borderline die je herkent in de casus.

Vraag 2: Noem twee mogelijke oorzaken die bij Martine borderline kunnen hebben veroorzaakt.

Vraag 3: Welke behandeling past het best bij Martine? Noem er minimaal 1.

Vraag 4: Noem twee symptomen van borderline die niet terug komen in de casus én leg deze uit.

Evaluatie

Wat vond je van deze les?

Heb je tips en tops
over deze les?

Vind je dit onderwerp interessant en wil je meer weten?

Kijk dan naar het volgende filmpje, een aflevering van Doe Even Normaal over borderline.