Steden en staten > les 3 > instructie groep 4/5

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 4,5

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Kerndoel 53

De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.

Dit ga je leren vandaag:

• Je leert hoe het bestuur en de politie van een stad in de middeleeuwen werken.
• Je leert wat een gilde is.
• Je leert wat een jaarmarkt is.

Tijdbalk

Tijd van steden en staten

Wie zorgt er in onze tijd voor dat mensen zich aan regels houden?

Regels

In de middeleeuwen moet iedereen zich aan regels houden.

De regels worden gemaakt door de burgemeester en zijn helpers.

De politie zorgt er voor dat iedereen zich aan de regels houdt.

De rechters straffen mensen die zich niet aan de regels houden. 

Op dit schilderij zie je een vroedschap. Zo heten de burgemeester en zijn helpers in de middeleeuwen. Zij regeren de stad.

Het woord 'vroed' betekent 'slim' of 'wijs'

Het vroedschap bestaat uit rijke mannen, zoals kooplieden. Zij geven elkaar in de stad de belangrijkste baantjes. 

De vroedschap van de stad

Je aan de regels houden!

In de middeleeuwen bestaat de politie uit de schout en zijn rakkers. 

De baas van de politie is de schout.

De agenten zijn de rakkers. 

De schout en zijn rakkers zorgen voor de veiligheid in de stad.

Je aan de regels houden!

De rakkers zorgen ervoor dat elke overtreder opgesloten wordt in de gevangenis. 

Daarna komt hij voor de rechtbank.

Daar hoort hij welke straf hij krijgt van de rechters. 

Wat betekent de uitdrukking: 'Je steentje bijdragen?'

Je steentje bijdragen

Als je met een groepje samenwerkt aan een opdracht, verwacht je dat iedereen een deel van het werk doet. 

Dat noem je: 'Iedereen draagt zijn steentje bij'. 

Je steentje bijdragen

In de middeleeuwen was 'een steentje bijdragen' een straf.

Je moest dan bijvoorbeeld 25 stenen kopen en aan de vroedschap geven.

Die steden werden dan gebruikt bij de bouw van de stadsmuur. 

Wat is dit?

Op de afbeelding hierboven zie je een jongen die een brood gestolen heeft. 

Hij is betrapt door de rakkers.

Hij moet van de rechter een dag aan de schandpaal.

Zijn handen en hoofd zijn daarin vastgemaakt.

Iedereen kan zien dat hij iets verkeerds gedaan heeft.

Iedereen kan hem uitschelden of uitlachen of bekogelen met eieren...

Gilde

Mensen met hetzelfde beroep wonen in de stad in dezelfde buurt in de middeleeuwen.

Er is bijvoorbeeld een buurt van de bakkers.

De bakkers samen vormen een gilde. 

Een gilde is een club waar mensen lid van kunnen worden met hetzelfde beroep. 

Gilde

Andere beroepen hebben ook hun eigen gilde.

Er is een gilde van timmermannen en een gilde van slagers.

Elk gilde heeft ook een gildehuis.

Dit is een soort clubhuis waar de leden van het gilde samen komen. 

Afspraken

De leden van een gilde maken afspraken.

De bakkers spreken bijvoorbeeld af hoeveel een brood moet kosten.

En hoeveel het brood moet wegen.

Afspraken

Als iemand ziek is zorgt het gilde ook voor zijn leden.

En als iemand dood gaat, regelen zij ook de begrafenis.

En ze vieren vaak samen feest.

Gilde

De baas van het gilde heet de gildemeester.

De gildemeesters zijn rijke kooplieden.

Zij zitten ook vaak in de vroedschap van een stad. 

Filmpje: (1.50 min) 

De middeleeuwse gilden

Afbeeldingen

In de middeleeuwen kunnen de meeste mensen niet lezen of schrijven. 

De winkelier gebruiken daarom vaak afbeeldingen op hun winkel.

Welk beroep hebben de volgende winkeliers? 

1. bakker
2. kleermaker
3. metselaar
4. smid

1. timmerman
2. kleermaker
3. metselaar
4. smid

1. timmerman
2. kleermaker
3. metselaar
4. smid

1. smid
2. kleermaker
3. metselaar
4. bakker

1. smid
2. kleermaker
3. metselaar
4. timmerman

Feest

In de stad is één keer per jaar een jaarmarkt.

Soms duurt die wel weken.

Er mogen dan ook kooplieden van buiten de stad een kraam op het stadsplein zetten om spullen te verkopen. 

Feest

Deze kooplieden verkopen soms spullen die mensen nog nooit gezien hebben.

Zoals kruiden voor in de keuken of zijde uit China.

Feest

De jaarmarkt is een groot feest.

Er zijn verhalenvertellers en acrobaten.

En dierentemmers en goochelaars.

Mensen kijken hun ogen uit.

Een jaarmarkt lijkt wel wat op een circus of kermis. 

Evaluatie van de les

Hoe noemde je in de middeleeuwen de politie?

Als je bij een gilde mocht horen, bij welk gilde zou je dan willen?

Bedankt voor je inzet in de les.

Als de bel gaat: 

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op en neem ze mee
  
• Verlaat het lokaal rustig