Tekstverbanden & signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-4

Welkom V3d

Je pakt je Nederlands boek, een schrift, pen/potlood en je chromebook. 

Alle andere spullen zijn van tafel.

* Tekstverbanden & signaalwoorden

* Genres

Lesdoelen

• Je leert wat tekstverbanden zijn.
• Je leert wat signaalwoorden zijn.
• Je leert signaalwoorden die bij het opsommend tekstverband horen
• Je herhaalt genres uit leerjaar 1 en 2

Begrippen

• Tekstverband: verband tussen woorden, zinnen en alinea's.
• Signaalwoorden: woorden die de schrijver gebruikt om de relatie tussen de woorden (of zinnen of alinea's) aan te geven. 

Opsommend tekstverband

Als een aantal zaken die bij elkaar horen na elkaar worden genoemd, dan noem je dat een opsommend verband

Signaalwoorden: en, ook, ten eerste, ten tweede, vervolgens

Voorbeeld opsommend verband

Welke signaalwoorden zie je? Schrijf ze op in je schrift.

Kees heeft goed zijn best gedaan voor de toets. Hij heeft zijn huiswerk gemaakt en hij heeft het nagekeken. Bovendien heeft hij zijn vragen gesteld. Daarnaast is hij ruim op tijd begonnen met het leren van de lesstof. Ten slotte heeft hij een oefentoets gemaakt.

Henkie heeft goed zijn best gedaan voor de toets. Hij heeft zijn huiswerk gemaakt en hij heeft het nagekeken. Bovendien heeft hij zijn vragen gesteld. Daarnaast is hij ruim op tijd begonnen met het leren van de lesstof. Hij heeft ten slotte een oefentoets gemaakt.

Chronologisch tekstverband

Als gebeurtenissen volgens een bepaalde tijdsvolgorde gebeuren of moeten gebeuren, heb je te maken met het chronologisch verband.

Signaalwoorden: voordat, nadat, eerst, daarna, wanneer, vroeger.

Voorbeeld chronologisch verband

Welke signaalwoorden zie je? Schrijf ze op in je schrift.

Roomijs maak je zo: Breng eerst volle melk aan de kook. Klop er daarna eidooiers en suiker doorheen. Laat vervolgens het mengsel afkoelen en roer er slagroom door. Laat uiteindelijk stijf worden in de vriezer.

Voorbeeld chronologisch verband

Roomijs maak je zo: Breng eerst volle melk aan de kook. Klop er daarna eidooiers en suiker doorheen. Laat vervolgens het mengsel afkoelen en roer er slagroom door. Laat uiteindelijk stijf worden in de vriezer.

Tegenstellend verband

Een tegenstellend verband geeft aan dat zaken worden genoemd die elkaars tegenovergestelde zijn.

Signaalwoorden: maar, echter, toch, daarentegen, integendeel, etc.

Voorbeeld tegenstellend verband

Welke signaalwoorden zie je? Schrijf ze op in je schrift.

Walrussen leven rond de Noordpool, maar kort geleden werd er een exemplaar op een zandplaat in de Waddenzee gespot. 

Voorbeeld tegenstellend verband

Walrussen leven rond de Noordpool, maar kort geleden werd er een exemplaar op een zandplaat in de Waddenzee gespot. 

Toelichtend verband

Bij een toelichtend verband wordt extra informatie (een uitleg of een voorbeeld) gegeven over een onderwerp. 

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals, denk aan, neem nou etc.

Voorbeeld toelichtend verband

Welke signaalwoorden zie je? Schrijf ze op in je schrift.

Er zijn verschillende vakmensen bij het maken van een game betrokken, zoals tekenaars, programmeurs en geluidstechnici.

Voorbeeld toelichtend verband

Er zijn verschillende vakmensen bij het maken van een game betrokken, zoals tekenaars, programmeurs en geluidstechnici.

Wat is een signaalwoord

Wat zijn signaalwoorden?

1. Woorden die verbanden tussen zinnen leggen
2. Woorden die zelfstandig een betekenis hebben
3. Woorden die iets zeggen over het zelfstandig naamwoord
4. Woorden die extra informatie geven

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een opsomming?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor reden?

1. ten eerste
2. omdat
3. bijvoorbeeld
4. maar

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een tegenstelling?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een voorwaarde?

1. en
2. maar
3. mits
4. dus

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor voorbeeld?

1. toch
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is GEEN signaalwoord voor tegenstelling?

1. zoals
2. maar
3. tegenover
4. daarentegen

Zelfstandig werken

§2 Tekstverbanden en signaalwoorden:

Opdracht 1, 2, 3 en 4 (blz. 10-12)

• Eerste 15 minuten in stilte, daarna mag je overleggen met je buurman/buurvrouw die naast je zit.
• Klaar? Kijk naar het schrijf/leesdossier.

Genre

• Het 'soort' verhaal:
  Avontuur, griezel, psychologisch, sciencefiction, romantisch, detectice.

• Boeken van hetzelfde genre hebben dezelfde kenmerken. 

• Soms is er overlap tussen genres, genres hebben dan een aantal dezelfde kenmerken.

Genres herkennen

• Detective – oplossen van een misdaad
  

• Griezelverhaal – enge dingen en vreemde wezens
  

• Psychologisch verhaal – nadruk op innerlijk van personage
  

• Sciencefiction – in toekomst of in ruimte (niet realistisch)

Genres herkennen

• In de bibliotheek staan er vaak symbolen op de boeken die aangeven welk genre het is.

• Handig om snel te zien welke boeken leuk zijn voor jou.

Psychologisch

Historisch boek / oorlogsroman

Fantasie

Science Fiction

Lees het fragment uit Het Schnitzelparadijs.
Bij welk genre hoort deze tekst?

Lees de omschrijving van het boek Onder mijn huid.
Bij welk genre zou jij dit boek indelen?

Lees het fragment uit Dracula.
Bij welk genre hoort deze tekst? Leg uit waarom.

Lees de omschrijving van de TV-serie Before we Die.
Er zitten verschillende genres in dit verhaal. Schijf de genres die je herkent in dit stukje op.

Noem twee kenmerken die bij het genre siencefiction horen.

Geef een voorbeeld van boek of film die hoort bij het genre sciencefiction

Zelfstandig werken

§2 Tekstverbanden en signaalwoorden:

Opdracht 1, 2, 3 en 4 (blz. 10-12)

§1 Genres:

Opdracht 1 en 2 (blz. 66-68)

Niet af = huiswerk voor de volgende les.

• Eerste 15 minuten in stilte, daarna mag je overleggen met je buurman/buurvrouw die naast je zit.
• Klaar? Kijk naar het schrijf/leesdossier.