Examentraining kenmerkende aspecten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Spoedcursus kenmerkende aspecten

Examentraining

Wat wordt verwacht?

• Je weet welke tijdvakken binnen welke periode vallen.
• Je weet bij welke eeuw de KA's horen 
• Je kunt kernbegrippen koppelen aan de KA's 

Periodes en tijdvakken

Vroegmoderne Tijd - 1500 - 1800 --> hfd 5 (ontdekkers en hervormers)- hfd 6 (regenten en vorsten) - hfd 7 (pruiken en revoluties)

Moderne Tijd - 1800 - heden --> hfd 8 (burgers en stoommachines) - hfd 9 (oorlogen) - hfd 10 (televisie en computer) 

Eeuwen en aspecten

16de eeuw -- 1500 - 1600 etc.

In het examen wordt verwezen naar een eeuw en niet naar een tijdvak. Dit helpt je bij het zoeken naar het juiste k.a.

Kernbegrippen

Dit zijn de historische begrippen die achterin ieder hoofdstuk staan, die moet je kennen, ze worden vaak gebruikt in een vraag of bron.

Wat zijn KA's

Kenmerkend aspecten zijn vaak een ontwikkeling, een verschijnsel of een heel grote gebeurtenis in de geschiedenis. Het zijn dus nooit personen of organisaties, zij kunnen wel bij een k.a. passen.

V: 1500-1600 tijd van ontdekkers en hervormers renaissancetijd 16e eeuw vroegmoderne tijd	18. het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling 19. de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid 20. het begin van de Europese expansie overzee 21. de protestantse reformatie had splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg 22. het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat	erfgoed katholicisme kerk hervorming protestantisme reformatie renaissance wereldbeeld
VI 1600-1700 tijd van regenten en vorsten Gouden Eeuw 17e eeuw vroegmoderne tijd	23. wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie 24. de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek 25. het streven van vorsten naar absolute macht 26. de wetenschappelijke revolutie	absolutisme economie handelskapitalisme kapitalisme wereldeconomie wetenschappelijke revolutie

Kenmerkend aspecten --> de 16de en 17 de eeuw (hoofdstuk 5 en 6)

Kenmerkend aspecten - thema

 je kunt KA's ook indelen per thema.

Thema – wetenschap – zoek de KA's die horen bij dit thema leg ze op een rij van vroeg naar laat of markeer ze met dezelfde kleur - Omschrijf de ontwikkeling die je ziet.

Thema – kolonisatie - zoek de KA's die horen bij dit thema leg ze op een rij van vroeg naar laat of markeer ze met dezelfde kleur. Omschrijf de ontwikkeling die je ziet.

Thema – democratisering - zoek de KA's die horen bij dit thema leg ze op een rij van vroeg naar laat of markeer ze met dezelfde kleur. Omschrijf de ontwikkeling die je ziet.

Thema – wetenschap – zoek de KA's die horen bij dit thema,
noteer de nummers hier.
Welke ontwikkeling zie je?

Thema – kolonisatie – zoek de KA's die horen bij dit thema,
noteer de nummers hier.
Welke ontwikkeling zie je?

Thema – democratisering – zoek de KA's die horen bij dit thema,
noteer de nummers hier.
Welke ontwikkeling zie je?

Als ouders de naam van hun kind kiezen,
laten ze zich vaak beïnvloeden door de tijd waarin zij leven.
De volgende ontwikkelingen in het geven van een naam staan in willekeurige volgorde:

Zet deze zes ontwikkelingen in de juiste chronologische volgorde,
van vroeger naar later. Noteer alleen de nummers.

De 6 gebeurtenissen

1) Mede door de komst van gastarbeiders en de groei van de multiculturele samenleving, werd Mohammed in Nederland een meer voorkomende jongensnaam.

2) Na de democratische revolutie in Frankrijk gaven veel mensen niet-christelijke namen als Fleur en Hector aan hun kinderen.

3) Tijdens de Duitse bezetting van Nederland werd verboden dat ouders hun kind meerdere 'ongewenste' namen achter elkaar gaven, zoals Wilhelmina Juliana Beatrix Irene.

4) Een verhaal van Multatuli, dat hij schreef om het moderne imperialisme van die tijd aan te klagen, introduceerde de meisjesnaam Adinda in Nederland.

5) Na de communistische revolutie in Rusland kozen sommige ouders ervoor deze gebeurtenis te herdenken met een speciale naam voor hun kind, zoals Ninel (Lenin achterstevoren) en Barrikada (barricade).

6) In de economische bloeitijd van de Republiek vestigden veel Scandinaviërs zich in Amsterdam. Zij brachten hun tradities in naamgeving mee, waardoor een voornaam als Mats werd geïntroduceerd.

OPGAVE 3

De vrouwenstaking van 1890 kan worden gebruikt om verschillende kenmerkende aspecten van de negentiende eeuw te illustreren.
Geef voor drie van deze gegevens aan welk kenmerkend aspect van de negentiende eeuw erbij past.
Let op: je moet drie verschillende kenmerkende aspecten gebruiken.
(Je kunt ook de volgende dia met gegevens bekijken)

De gegevens

Enkele gegevens over een vrouwenstaking in 1890 bij de machinale vlasspinnerij Dumonceau in Groningen:

• Op 1 januari 1890 ging een nieuwe arbeidswet in, die bepaalde dat vrouwen en kinderen niet langer dan elf uur mochten werken achter hun machines.

• De directie van de vlasspinnerij protesteerde tegen deze wet. Volgens de directie waren de woonomstandigheden van de arbeiders zo slecht dat het onmenselijk was de vrouwen en kinderen reeds om zeven uur 's avonds naar huis te sturen.

• De arbeidsters van de vlasspinnerij gingen staken op 3 januari 1890. Hun belangrijkste eis was een loonsverhoging om de inkomsten die ze misten door de kortere werktijden te compenseren.

• Het dagblad Recht voor allen van de Sociaal Democratische Bond riep zijn lezers op de stakers financieel te steunen.

• De staking werd na drie weken beëindigd nadat de stakers een overeenkomst hadden gesloten met de directie.

Opgave 3

Enkele gegevens over een vrouwenstaking in 1890 bij de machinale vlasspinnerij Dumonceau in Groningen:

• Op 1 januari 1890 ging een nieuwe arbeidswet in, die bepaalde dat vrouwen en kinderen niet langer dan elf uur mochten werken achter hun machines.
• De directie van de vlasspinnerij protesteerde tegen deze wet. Volgens de directie waren de woonomstandigheden van de arbeiders zo slecht dat het onmenselijk was de vrouwen en kinderen reeds om zeven uur 's avonds naar huis te sturen.
  
• De arbeidsters van de vlasspinnerij gingen staken op 3 januari 1890. Hun belangrijkste eis was een loonsverhoging om de inkomsten die ze misten door de kortere werktijden te compenseren.
  
• Het dagblad Recht voor allen van de Sociaal Democratische Bond riep zijn lezers op de stakers financieel te steunen.
  
• De staking werd na drie weken beëindigd nadat de stakers een overeenkomst hadden gesloten met de directie.
  

De volgende drie bronnen gaan over Kenau Simonsdochter Hasselaar. Deze vrouw zou een grote rol gespeeld hebben bij de verdediging van de stad Haarlem tegen de Spaanse troepen die de stad belegeren in 1573 en 1574.
Tussen december 1572 en juli 1573 wordt de stad Haarlem belegerd door de Spaanse legers van koning Filips II. Kenau Simonsdochter Hasselaar zou een belangrijke rol hebben gespeeld bij de verdediging van de stad. Door de eeuwen heen is Kenau telkens anders bekeken.

6p Leg dit uit, door per bron (zie de volgende dia's per bron):
− een passend kenmerkend aspect te noemen uit de tijd waarin de bron ontstaan is en
− aan te tonen dat de beschrijving van Kenau past bij dit kenmerkend aspect.

Bron 1: Gedeelte uit een boek van Johannes Arcerius, een inwoner van Haarlem waarvan het dagboek uit de stad is gesmokkeld en in 1573 in Delft is gepubliceerd. Op het titelblad schrijft hij: "…nauwgezet geschreven door iemand die het zelf gezien en gehoord heeft"
Met name was daar een zeer mannelijke vrouw, die terecht een mannin genoemd wordt. Ze heet Kenau en is nu van middelbare leeftijd. Ze heeft met haar vermogen, want ze is redelijk welgesteld, en met haar arbeid, wapens en geweren tot het algemeen belang bijgedragen. Zonder ophouden heeft ze met schelden en schimpen de vijanden gekweld en getergd.

Bron 2: Een schilderij van J.H. Egenberger en B. Wijnveld uit 1854 met als titel "Kenau Hasselaer en hare gezellinnen, op de wallen van Haarlem"
De schilders Egenberger en Wijnveld hebben de historische gegevens voor hun schilderij gehaald uit een historische roman van J. van de Capelle uit 1843.

bron 3: Prentbriefkaart uit 1908 van de Vereniging Voor Vrouwenkiesrecht, afdeling Haarlem met een gedicht over de dapperheid van Kenau, die ze nu ook kunnen gebruiken.