5.6 Aanwijzende, vragende en onbepaalde voornaamwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H.5 Grammatica Woordsoorten

                                Aanwijzend, vragend en

                                       onbepaald voornaamwoord

Lesdoel

Je leert wat aanwijzende, vragende en onbepaalde voornaamwoorden zijn en kan ze herkennen.

Aanwijzend voornaamwoord

Een aanwijzend voornaamwoord wijst een mens, dier of een ding (of iets) aan.

Aanwijzend voornaamwoorden zijn: 

deze                 die

dat                    dit

zulk(e)             zo'n                 dergelijk(e)   

zelf                   hetzelfde      dezelfde

Aanwijzend voornaamwoord

Het aanwijzend voornaamwoord staat voor een zelfstandig naamwoord of alleen.

Deze rode fiets vind ik mooier dan zo'n zwarte fiets. 

Vind jij dat ook?

Let op!

Woorden die een plaats of richting aangeven, zijn 

geen aanwijzend voornaamwoorden:

 

daar            daarheen

daarover    daarlangs

De bovenstaande woorden zijn bijwoorden, want je kan ze vervangen voor een plaats:

Ik ga daar zitten.

Ik ga op het bankje zitten.

Wat is het aanwijzende voornaamwoord?
Ik vind het gezellig in deze straat.

Wat is het aanwijzende voornaamwoord?
Ik maak dezelfde sneeuwpop.

Wat is het aanwijzende voornaamwoord?
Een dergelijke maatregel heeft veel nut.

Vragend voornaamwoord

Een vragend voornaamwoord is een vraagwoord waar in die zin nog geen antwoord op is gekomen:

Welk boek wil je hebben?

Weet jij welke auto het hardst kan?

Wat voor een man is hij?

Wie is die nieuwe meid?

Wat wil je eten?

Vragend voornaamwoord

Een vragend voornaamwoord staat meestal aan het begin van de zin maar dat hoeft niet:

Wie van jullie wil even een boodschap voor me doen?

Hij vroeg wie van ons even een boodschap voor hem wilde doen.

Let op

- Wie en wat zijn geen vragende voornaamwoorden als ze terugverwijzen naar een eerder genoemd woord. 

De jongen, met wie ik op vakantie ging, is jarig. 

Wie = de jongen

- Net als bij aanwijzende voornaamwoorden zijn woorden die verwijzen naar een plaats en tijd geen vragende voornaamwoorden 

waarheen, wanneer, waar --> bijwoord.

- Het woord 'hoe' is geen vragend voornaamwoord!

- Wie en wat zijn geen vragende voornaamwoorden als ze terugverwijzen naar een eerder genoemd woord.

 

De jongen, met wie ik op vakantie ging, is jarig.

Wie = de jongen

- Woorden die verwijzen naar een plaats en tijd zijn geen vragende voornaamwoorden:

waarheen, wanneer, waar --> bijwoord.

- Het woord 'hoe' is geen vragend voornaamwoord!

Wat is het vragende voornaamwoord?
Wat vertelde die jongen aan jou?

Wat is het vragende voornaamwoord?
Hij vroeg zich af wat een dergelijke maatregel voor nut zou hebben.

Wat is het vragende voornaamwoord?
Wie hoor ik daar?

Wat is het vr. vnw.?
Vertelde die jongen nou waar het feest was?

1. waar
2. die
3. er is er geen
4. nou

Onbepaald voornaamwoord

Een onbepaald voornaamwoord verwijst naar iets (vaags). 

Het zegt niet precies wie of wat wordt bedoeld. De verwijzing kan gaan over personen of dingen.

Onbepaald voornaamwoord

Maar goed, binnen is het dan knus en er is altijd wel wat (= iets) op televisie.

(zo)iets               iedereen      men             ene

niets                    het                 wat              elk(e) 

(een) zekere      iemand        menigeen  ieder(e) 

een of ander(e) niemand     alles             menig(e)

Er was gisteren iemand op tv die alles wist over duurzame energie.

In Nederland heb je (= men) mooi pech met die natte zomers. Het regent hier altijd.

Er is altijd wel wat (= iets) op televisie.

Onbepaalde voornaam-woorden

     <--

wat voor soort vnw is 'men'?

1. vragend voornaamwoord
2. aanwijzend voornaamwoord
3. onbepaald voornaamwoord
4. het is geen voornaamwoord

Hoeveel aanwijzende voornaamwoorden zitten er in de zin?
De drie jongeren die gisteren dat kleine winkeltje hebben overvallen zijn gisteren in die straat opgepakt.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat voor soort vnw is 'daar'?
De jongen die daar zit, heeft net zulke schoenen als Peter.

1. vragend voornaamwoord
2. aanwijzend voornaamwoord
3. onbepaald voornaamwoord
4. het goede antwoord zit er niet bij

Welk voornaamwoord is 'deze'?
Ik vind deze opdracht niet moeilijk.

1. vragend voornaamwoord
2. het goede antwoord zit er niet bij
3. onbepaald voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Welk voornaamwoord is 'niemand'?Niemand wil nog pannenkoeken.

Wat is het onbepaalde voornaamwoord in deze zin?
Wie is die man met de hond?

1. wie
2. hond
3. die
4. er zit geen onbepaald voornaamwoord in deze zin

Aan de slag!

5.6

Opdracht 1-5