HAVO - Rechtsstaat - par. 3

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Par. 3 - Hoe transparant moet de overheid zijn?

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen waarom verschillende rechtsbronnen toegankelijk moeten zijn in een rechtsstaat

- Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid

- Je kunt een standpunt innemen over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen.

Twee belangrijke begrippen:

Rechtszekerheid: Als burger weet je wat je rechten zijn en waar je aan toe bent (legaliteitsbeginsel). Ze mogen jou dus niet zo maar aftappen.

Legaliteitsbeginsel: Alles wat de overheid doet, moet gebaseerd zijn op de wet.

In een rechtsstaat is de staat aan het recht gebonden. Niet alleen burger, maar ook de overheid moet zich aan de afgesproken regels houden.

De burger heeft het recht m te weten wat de overheid doet.

AIVD = algemene inlichtingen en veiligheidsdienst

Overheidsinstantie verantwoordelijk voor de nationale veiligheid. Zij verzamelen 'inlichtingen'.

Wet Inlichtingen- Veiligheidsdiensten (Wiv)

- De AIVD mag via de glasvezelkabel internetverkeer aftappen.

- Het volgen en observeren van mensen

- Het inzetten van mensen om gegevens te verzamelen
- Het gebruiken van DNA-profielen om personen te identificeren
- Het openen van brieven en e-mails. 

Welke instanties moeten er op toezien dat de AIVD zich aan de regels houdt? Lees blz 87 & 88

Aan de slag:

Maken:
Introductievragen 1 en 2
Kennis en begrip vraag 1 t/m 3
Toepassen vraag 5

Rechtsbronnen

- Grondwet

- Wetten

- Rechtspraak

- Jurisprudentie: geschiedenis van rechterlijke uitspraken.

- Internationale verdragen

- Gewoonterecht

Wet open overheid (WOO)

De overheid is verplicht om info over haar werk aan burgers te geven.

Actoren die de overheid in de gaten houden

- Schaduwmachten: achter de schermen politieke besluitvormingen beïnvloeden
- Ambtenaren
- belangengroepen
- Lobbyisten 
- Media: waakhondfunctie

Opdracht:

Kies één van de twee thema's en onderzoek welke rol de media als waakhond hierin gespeeld heeft. 
1. Leg uit wat de rol van de media was

2. Vertel welke invloed dit gehad heeft
3. Koppel deze informatie aan het belang van persvrijheid

Aan de slag:

Neem een stelling over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen. Onderbouw dit

Klaar?

Maken:
Introductievragen 1 en 2
Kennis en begrip vraag 1 t/m 4
Toepassen vraag 5 t/m 11