Werkwoordtijden en samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 3

Grammatica:

• De tijden van het werkwoord (herhaling)
• De samentrekking

De tijden van het werkwoord

Je hebt nu vier tijden geleerd: de onvoltooid tegenwoordige tijd (o.t.t), de onvoltooid verleden tijd (o.v.t.), de voltooid tegenwoordige tijd (v.t.t.), de voltooid verleden tijd (v.v.t).

Er zijn nog vier toekomende tijden.

Het hulpwerkwoord van de toekomende tijd is zullen.

Noteer voluit: o.v.t.

Noteer voluit: v.t.t.

Noteer voluit: o.v.t.t.

Noteer voluit: v.v.t.t.

In welke tijd staat de zin:
Wij lopen op straat

1. o.t.t.
2. o.t.t.t.
3. v.t.t.
4. v.t.t.t.

In welke tijd staat de zin:
Anneke zou de afwas doen.

1. o.v.t.
2. o.v.t.t.
3. v.v.t.
4. v.t.t.t.

In welke tijd staat de zin:
Pauline heeft alles opnieuw gedaan.

1. o.v.t.
2. o.t.t.
3. v.v.t.
4. v.t.t.

In welke tijd staat de zin:
Hans wil niet te laat komen.

1. o.v.t.
2. o.t.t.
3. v.v.t.
4. v.t.t.

Samentrekking

In nevenschikkend samengestelde zinnen wordt vaak een deel weggelaten: een of enkele woorden die al eerder genoemd zijn, worden niet herhaald.

Dat verschijnsel heet samentrekking:

Volgens gangbare stereotypen zijn jongens actief en meisjes hulpvaardig.

Weggelaten is: zijn.

samentrekking: regels

Samentrekkingen zijn alleen correct wanneer het weggelaten deel in beide zinnen dezelfde betekenis, vorm én grammaticale functie heeft.

foutieve samentrekking

- Jongens verstoren eerder de les en stuurt de docent daarom vaker weg.

 Jongens: onderwerp, in het weggelaten deel lijdend voorwerp.

- Vaak zakt de aandacht voor de uitleg en de jongere zelf voor zijn examen.

Zakken en zakken (voor) hebben een verschillende betekenis.

foutieve samentrekking

- Agressieve jongens moeten begeleid worden, maar juist deze jongen niet.

Moeten: pv meervoud, in het weggelaten deel enkelvoud.

- Maar nu zitten de jongens rustig op hun stoel en de meisjes te klieren.

Zitten: zelfstandig werkwoord, de weggelaten vorm is hulpwerkwoord.

Noteer het weggelaten woord/de weggelaten woorden:
Straks, met je rijbewijs op zak, voel je je heel wat en denk je leeftijdgenoten te kunnen imponeren.

Noteer het weggelaten woord/de weggelaten woorden:
De moderne auto beschikt over allerlei hulpsystemen en is daardoor eigenlijk geen uitdaging meer.

Noteer het weggelaten woord/de weggelaten woorden:
De auto van de toekomst is niet alleen voorzien van een verkeersbordherkenning, maar ook van adaptieve verlichting

Noteer het weggelaten woord/de weggelaten woorden:
Straks kan niemand meer zonder een noodstopremsysteem en evenmin zonder een nachtzichtassistent.

Noteer het weggelaten woord/de weggelaten woorden:
Is de bestuurder dan nog de automobilist of de auto zelf?

Verbeter de foutieve samentrekkingen:
De uitnodiging kwam op 2 mei en hebben we blij ontvangen.

Verbeter de foutieve samentrekkingen:
Mijn ouders verheugden zich al en ik ook.

Verbeter de foutieve samentrekkingen:
Het feest werd groots gevierd en daardoor een succes.

Verbeter de foutieve samentrekkingen:
Maar om twaalf uur ging het licht uit en mijn verkering ook.

Verbeter de foutieve samentrekkingen:
Ik ben mijn grote liefde kwijt en best verdrietig.

Huiswerk 

Opdracht 16 blz. 115