Voedsel Vertering

• Biology
• Secondary Education

Vorige keer:

- Erfelijkheid (chromosomen)

- Ethologie (Gedragsonderzoek)

- Anatomie & fysiologie van bloed (wat is het en wat doet het)

- Wat studeert biologie

Waar gaan we aan werken?

- Kennis op peil houden 

- Vragen lezen en begrijpen

- Antwoorden geven

Vandaag

Voedsel en vertering 

• Voedingsmiddelen, wat ze zijn en doen
• Anatomie van het verteringsstelsel
• (hoe het lichaam voeding verteert)
• Huiswerk

Wat is voedsel?

Voedingsmiddelen

Alles wat je eet of drinkt 

Voedingsstoffen

Alle bruikbare stofjes in de voedingsmiddelen

Voedingsvezels

Alle onverteerbare stoffen

Voedingsstoffen

Waarvoor gebruiken voedingsstoffen er?

1. Bouwstoffen
2. Brandstoffen
3. Reservestoffen
4. Beschermende stoffen

Bouwstoffen

Bijna alle voedingstoffen die je eet gebruik je om bepaalde dingen in je lichaam "te bouwen". 

Cellen worden gemaakt met de bestandsdelen die jij uit voedsel haalt, en die cellen maken organen, botten, hormonen etc etc 

Brandstoffen

Het lichaam gebruikt brandstoffen zoals een auto benzine gebruikt; het maakt energie. 

Belangrijkste brandstoffen zijn: 

Koolhydraten
Eiwitten

Vetten

Reservestoffen

Opslag van energie 

Belangrijkste vorm van opslag: 

Vetten

Het lichaam kan ongebruikte brandstoffen omzetten in vetten

Beschermende stoffen

Beschermende stoffen hebben een bijdrage aan het imuunsysteem

Belangrijkste vorm: 

Vitaminen
Mineralen (Zout, calcium)

Koolhydraten

Eiwitten

Vitaminen

Vetten

Brood

Vlees

Fruit

Boter

Anatomie verteringsstelsel!

Wat hoort er allemaal bij het verteringsstelsel?

Mondholte

Belangrijke delen in de mond:

- tanden en kiezen

- Speekselklieren

- Tong 

- Stukje slokdarm

- Strottenklepje

-Huig

Tanden en kiezen

Functie

Tanden vermalen het voedsel, waardoor er een groter oppervlakte ontstaat, wat makkelijker te verteren is (suikerblokje in de thee of los suiker)

Anatomie

Volwassenen hebben 32 tanden en kiezen. 

Jongere kinderen hebben er maar 20 "het melkgebit". Deze wordt vervangen vanaf ongeveer 6 jaar.

Functie snijtanden

Mensen hebben 8 voortanden en die noemen we ook wel "snijtanden" dat is ook precies hun functie

Functie Kiezen

Mensen hebben 24 kiezen om het eten mee te "vermalen"

tand Anatomie

• Glazuur is harder dan tandbeen 
• bestaat uit kalk (calcium)
• Wortels zitten vast in het kaakbot
• snijtanden hebben 1 of 2 wortels, kiezen 2 of 3

Niet hetzelfde

Niet alle dieren hebben dezelfde tanden

Carnivoren (Vleeseters) hebben vooral snijtanden om hun prooi te kunnen vangen en verscheuren

Herbivoren (Vegetariërs) hebben vooral kiezen om de taaie grassen en planten goed te kunnen vermalen.

Paard (herbivoor) weinig snijtanden, geen hoektanden

Kat (carnivoor)
Veel snijtanden, grote hoektanden

Tong

De tong heeft tijdens het eten de functie om het voedsel heen en weer te bewegen. 

Van de voorkant van de mond naar de kiezen voor het malen

naar de slokdarm om te slikken. 

De tong is een hele grote spier

Strottenklep

Het strottenklepje sluit de luchtpijp af zodat er geen voedingsmiddelen in de luchtpijn terecht komt. 

De huig doet hetzelfde maar voor de neusholte

0

Speekselklieren

De speekselklieren geven speeksel af in de mond. 

Speeksel begint al een beetje met het verteren van vooral koolhydraten naar glucose (suiker) door middel van enzymen.

Maag

• Bevat kringspieren om samen te trekken en te ontspannen (malen voedsel)
• Geeft maagsappen af (afbraak van vooral eiwitten, maar ook andere dingen)
• Slaat voedsel op  (3 tot 4 uur)

Maagzuur

Maagzuur bevat:

• Water
• Zoutzuur (afbraak voedsel)
• Enzymen (afbraak eiwitten)

twaalfvingerige darm

In de twaalfvingerige darm worden door de lever en galblaas gal afgelevert. 

Hiermee worden grote vetdruppels omgezet in kleine vetdruppels.

Lever maakt gal, galblaas slaat gal op. 

Twaalfvingerige darm

Ook de alvleesklier sluit aan op de twaalfvingerige darm. 
Alvleesklier maakt en levert alvleessap af en dit helpt met de vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten.

twaalfvingerige darm

Alvleesklier

Lever

Dunne darm

• In de dunne darm wordt het voedsel vermengd met darmsappen 
• Darmen hebben een groot opervlakte
  
• oppervlakte hebben darmplooien
• Darmplooien hebben darmvlokken (groter oppervlak)
• Darmvlokken hebben bloedvaten waar voedingsstoffen worden opgenomen.

Darmplooien en vlokken

Dikke darm + endeldarm

• Vooral voor opname voedingsstoffen (met bacterieën)
•  Wormvormigaanhangsel (appendix) doet waarschijnlijk niet veel. 
• Meeste waterresten worden uit de voedselbrei opgenomen.
• Endeldarm slaat alle niet opgenomen resten op en de anus sluit het af tot de ontlasting. 

Vragen lezen:

1.  Rustig alles lezen. 
2. Wat vragen ze nu precies? 
3. Lees de vraag nog een keer door, wat is interessant wat niet?
4. Kijk naar de antwoorden, welke zijn logisch?

Antwoorden geven open vragen

wat niet: 

• Geen enkele woorden

Wat wel: 

• uitleg wáárom je iets vind/denkt
• Meer opschrijven dan je nodig denkt te hebben

Uit het gebit van een dier kan afgeleid worden wat voor soort voedsel zo’n dier vooral eet.
Wat voor soort voedsel zal het dier hierboven vooral gegeten hebben?

Het lichaam maakt gebruik van veel voedingsstoffen. Wat zijn de belangrijkste bronnen van energie?

1. Vetten, mineralen en vitaminen
2. Vitaminen en mineralen
3. Koolhydraten, eiwitten vetten
4. Koolhydraten

Welke naam hebben 1, 2, 3, 4 en 8

Afrikaanse hardlopers

Hardlopers uit bepaalde delen van oostafrika winnen veel meer lange afstand wedstrijden dan lopers uit andere delen van de wereld. Hoe dit komt is niet echt duidelijk. Bekend is dat zij gewend zijn kilometers te rennen bijvoorbeeld om naar school te gaan. Andere mogelijke oorzaken zijn: lichaamsbouw, voeding en de hoge ligging van hun woon gebied. 

De voeding van deze afrikaanse hardlopers vershcilt niet veel van die van andere Oost-Afrikanen. Net als die eten ze veel groente en fruit, weinig vlees of vis en veel graanproducten.
Vooral voedingsmiddelen met veel koolhydraten (zetmeel) leveren energie voor het hardlopen. Welke van de genoemde voedingsmiddelen bevatten vooral koolhydraten?

1. Vlees en vis
2. Groente en fruit
3. Graanproducten

Marja zegt: De speekselklieren geven verteringssappen af die zetmeel en eiwitten verteren
Ginny zegt: Het oppervlak van de wand van een deel van het darmkanaal is vergroot door darmplooien en darmvlokken

Wie heeft er gelijk?

1. Niemand
2. Alleen marja
3. Alleen Ginny
4. Allebei

Samenvatting

Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen. 
Deze voedingsstoffen helpen het lichaam met opbouwen, energie geven en opslaan en bescherming.

Het lichaam breekt deze voedingsstoffen af en neemt ze op in het spijsverteringsstelsel.

Samenvatting

Het spijsverteringsstelsel bestaat uit meerdere organen die samenwerken. 

Het begint bij de mond en doorloopt dat meerdere stappen totdat het uiteindelijk ontlasting wordt. 

Hoe vond je het gaan?

Te snel / te langzaam? 

Nieuwe dingen geleerd?

Te moeilijk/ te makkelijk?