Lezen: theorie 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

LEZEN

Theorie: 

Op niveau Lezen 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 

 

onderwerp

hoofdgedachte

complete zin

één of enkele woorden

nooit een vraag

oriënterend lezen

precies lezen

Welke vraag stel je om het onderwerp van een tekst te vinden?

Welke vraag stel je om de hoofdgedachte van een tekst te vinden?

ONDERWERP

1. Lees de tekst orïenterend (bekijk de tekst).

2. Stel de vraag: waarover gaat deze tekst

3. Geef antwoord op de vraag in één of een paar woorden. Het onderwerp van een tekst is geen zin.

DEELONDERWERP

1. Lees de tekst globaal (eerste en laatste regel van alinea's).

2. Stel de vraag: over welk aspect van het onderwerp gaat deze alinea?

3. Een deelonderwerp gaat altijd over één of een paar alinea's.

HOOFDGEDACHTE

1. Lees de tekst precies (alles lezen).

2. Stel de vraag: wat is het belangrijkste wat over het onderwerp wordt gezegd?

3. Staat vaak in de inleiding of het slot.

4. Is altijd één volledige zin, maar geen vraagzin.

oriënterend lezen

1. onderwerp
2. deelonderwerp
3. hoofdgedachte
4. onderwerp en deelonderwerp

volledige zin

1. onderwerp
2. deelonderwerp
3. hoofdgedachte
4. onderwerp en deelonderwerp

één of een paar alinea's

1. onderwerp
2. deelonderwerp
3. hoofdgedachte
4. onderwerp en deelonderwerp

precies lezen

1. onderwerp
2. deelonderwerp
3. hoofdgedachte
4. onderwerp en deelonderwerp

één of enkele woorden

1. onderwerp
2. deelonderwerp
3. hoofdgedachte
4. onderwerp en deelonderwerp

globaal lezen

1. onderwerp
2. deelonderwerp
3. hoofdgedachte
4. onderwerp en deelonderwerp

TITEL

Functies van een titel:

 1. motiveren om verder te lezen

2. onderwerp van de tekst geven

3. mening van de schrijver geven

4. hoofdgedachte weergeven

ondertitel (chapeau)

Wat is een tussenkop?

1. Een alinea
2. Een titel van een alinea
3. De titel
4. De bron

Een tussenkopje

Een tussenkop is een titeltje dat boven een deel van een tekst staat. Een tussenkop geeft structuur aan de tekst.

Klassikaal lezen 

blz. 55 - 56

Alinea en kernzin

Citeren

Het citeren van een woord

Als er wordt gevraagd om een woord te citeren, dan citeer je daadwerkelijk één woord. 

Het citeren van een woordgroep

Als er wordt gevraagd om een woordgroep te citeren, dan citeer je een groep van woorden die bij elkaar horen in de zin. Vaak gaat het hier om zinsdelen.

Citeren

Als je bij een vraag een zin moet citeren, citeer dan een zin. Niets meer en niets minder!!! Zet de regelnummers erachter. Soms moet je ook korte delen citeren: 

zin = zin

zinsgedeelte = zinsgedeelte

woordgroep = woordgroep

woord = woord

De belangrijkste schrijfdoelen en tekstsoorten zijn: 

• informeren/uiteenzetten → uiteenzetting
• overtuigen → betoog
• beschouwen/opiniëren → beschouwing
  

verschil

Uiteenzetting

• de schrijver wil dat je begrijpt hoe iets in elkaar zit;
  
• een tekst waarin de schrijver iets uitlegt, beschrijft of verklaart.

Betoog

• de schrijver wil dat je zijn standpunt overneemt;
  
• een tekst waarin de schrijver een mening geeft en die met argumenten onderbouwt.

Beschouwing

• de schrijver wil dat je over een kwestie nadenkt, je eigen mening vormt;
  
• een tekst waarin de schrijver een vraagstuk van verschillende kanten belicht.
  

betoog

beschouwing

uiteenzetting

bevat vooral feiten, onderzoeksgegevens

bevat meerdere interpretaties, opinies

eigen mening staat centraal

is geschreven in zakelijke/beschrijvende stijl

is grotendeels objectief, deels subjectief

legt je mogelijke verklaringen voor

kan ook aanzetten tot actie

is in een erg persoonlijke stijl geschreven

eindigt met een duidelijke conclusie

eindigt met een samenvatting

FEITELIJK EN WAARDEREND

Feitelijke uitspraak - de schrijver doet een uitspraak die is gebaseerd op een feit. Het is te controleren.

Waarderende uitspraak - niet-feitelijk -->  de schrijver doet een uitspraak waarin hij aangeeft of hij iets mooi, lelijk, goed, slecht etc. vindt.

Als je weet wat het doel is, dan is het makkelijker te bepalen of een uitspraak waarderend of feitelijk is.

VRAGEN

Welke vraag heb je op dit moment over de lesstof?