Ethische dilemma’s - les 1: speechen

• Thema-uur
• MBO
• Studiejaar 3

Welkom bij het
thema-uur ethische
dilemma's

Deltion ICT Lyceum

Leerdoelen (thema-uur)

▸ Je kunt in eigen woorden uitleggen wat normen, waarden en ethische dilemma’s zijn.

▸ Je kan reflecteren op eigen normen en waarde en hoe deze invloed hebben op beslissingen en gedrag – zowel privé als op het werk.

▸ Je kunt ethisch dilemma analyseren en vanuit verschillende perspectieven bekijken.

▸ Je kunt gesprekstechnieken toepassen voor een dialoog, discussie, speech of presentatie.

Lesdoelen
van deze les

▸ Je weet wat ethiek, ethische dilemma’s en kritische denkvaardigheden zijn.

▸ Je kunt een ethisch dilemma analyseren en vanuit verschillende perspectieven bekijken.

▸ Je bent in staat een speech voor over een ethisch dilemma voor te bereiden.

Beoordeling

▸ Inspanningsverplichting tijdens alle lessen

▸ Minimale aanwezigheid van 75% (dus max. 2 lessen afwezig deze hele periode)

▸ Opdrachten in de lessen (inleveren in Teams, later in ELO)

▸ Inspanningsverplichting tijdens alle lessen

▸ Minimale aanwezigheid van 75% (dus max. 2 lessen afwezig deze hele periode)

▸ Opdrachten in de lessen (ingeleverd)

Niet voldaan aan deze eisen? Dan kun je alleen nog een ‘voldaan’ behalen door op een nader bekend te maken tijdstip een inhaalopdracht te doen.

  → Inhaalopdracht: voordracht (soort speech) houden over een behandeld onderwerp

Waar denk jij
aan bij ethiek?

Inleiding:
het trolley-probleem

Een trein rijdt over het rechte spoor en nadert 5 vastgebonden mensen.

Jij staat bij de hendel en kunt de trein op een wisselspoor zetten, waar slechts één persoon op het spoor ligt. Wat doe je?

Wat is ethiek?

Een ethisch dilemma is een situatie waarin het moreel moeilijk is te beslissen wat juist is.

Ethiek (Grieks: ethos = gewoonte, zedelijke handeling):

morele filosofie = kritisch nadenken over wat (moreel) goed is om te doen.

▸ Inleiding (30 seconden)

Introduceer het ethische dilemma. Geef alvast een samenvatting van de (twee) manieren waarop je er tegenaan kunt kijken.

▸ Kern (1,5 – 2 min.)

Leg de gekozen morele beslissing uit en geef sterke argumenten (minimaal twee) en voorbeelden om de beslissing te ondersteunen.

▸ Slot (conclusie, 30 sec.)

Vat de belangrijkste punten samen en eindig met een krachtige slotzin die het publiek overtuigt.

Opbouw van de speech

Uitleg
opdracht

▸ Maak groepjes van 5 personen.

▸ Bedenk een ethisch dilemma.

▸ Werk dit uit tot een speech van max. 2 minuten.

▸ Presenteer de speech.

Voorbeeld van dilemma

Een techbedrijf biedt een platform aan waar miljoenen gebruikers dagelijks interactie hebben. Het bedrijf verzamelt gebruikersdata (surfgedrag, locatiegegevens, en info over gezondheid). Deze data wordt gebruikt om gerichte advertenties te tonen, waarmee het bedrijf veel winst genereert.

Mag het bedrijf persoonlijke data gebruiken, ook al is er kans dat gebruikers zich niet bewust zijn van de omvang van de data die wordt verzameld?

Opdracht
over speechen

Speechopdracht
Bedenk een dilemma en
werk dit uit in een speech van maximaal 2 minuten.

Speeches

Afsluiting

Wat vond je
van deze les?

😒🙁😐🙂😃

00:31

Wat doe jij?

De schakelaar overhalen: 1 persoon dood

De schakelaar niet overhalen: 5 personen dood

01:55

Wat doe jij?

De zwaarlijvige persoon op het spoor duwen

Niet duwen

Welke Griekse filosoof staat bekend om zijn nadruk op het getal drie? Al het goede komt in drieën?

1. Plato
2. Socrates
3. Aristoteles
4. Pythagoras

Toelichting door ons: Pythagoras beschouwde drie als het ware getal. Je kunt er een driehoek van maken. De geometrische vorm staat voor onafhankelijkheid, solidariteit en kracht.

Waarom staat er een ‘h’ in ethiek?

1. De ‘h’ is een overblijfsel uit de Griekse spelling en uitspraak.
2. Dat staat gewoon deftiger. Je schrijft thee ook met een ‘h’.

Toelichting: in 1948 heeft een spellingcommissie zich over woorden uit het Latijn en Grieks gebogen. De leden hebben keuzes gemaakt wat de officiële spelling betreft. Veel woorden uit het Grieks hebben een K (het Grieks kent geen c, het Latijn kent geen k). Vandaar elektra.

Mevrouw Kuiper heeft vraag 1 en 2 gewoon met Bing AI gegeneert of gegeneerd?

1. gegenereerd
2. gegenereert

Toelichting: het gaat om een voltooid deelwoord. Het hele werkwoord is genereren. Haal je -en eraf, dan heb je een r aan het eind van de ik-vorm. Die zit niet in ’t kofschip. Dan schrijf je een -d.