3H Stijl en beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3H Stijl en beeldspraak

boek p. 94

Lesdoelen

Ik kan/weet stijlfiguren ironie, eufemisme, understatement en sarcasme herkennen

opdracht 1

• 1 a je bent veel te laat
  
• b dikke
  
• c is rijk geworden
  
• d inbrekers
  
• e verging van de pijn
  
• f daar kun je niks van
  

• 2 a om een humoristisch effect te bereiken
  
• b om het woord ‘dikke’ te vermijden
• c om het te benadrukken door het af te zwakken
  
• d om het minder onaangenaam te laten klinken
• e om het te benadrukken door het af te zwakken
  
• f om het te benadrukken door het zwakker te laten klinken dan bedoeld is
  

opdracht 2

• 1 opsomming
  
• climax
  
• overdrijving
  
• tegenstelling
  
• eufemisme
  
• understatement
  
• ironie
  
• sarcasme
  

Tekst 1 p. 94-95

opdracht 2

2. 

• a ironie (omkering)
  
• b eufemisme
  
• c understatement
  
• d eufemisme
  
• e understatement
  
• f understatement
  

Bedenk  per twee zelf een voorbeeld voor elk van de acht stijlfiguren.

Kun je er écht geen bedenken, zoek dan op!

• 4. matige, zachtaardige
• 5. nuttige, bruikbare

opdracht 3 p. 95

Werk in tweetallen.

opdracht 3

• a geestesziekenhuis, psychisch/psychiatrisch opvanghuis
• b boomers, mensen op leeftijd

par. 5 Beeldspraak (p. 100)

Leerdoel: 

Je kunt/weet beeldspraak herkennen en wat metonymie en synesthesie zijn.

opdracht 1

• a het woordenboek dat is geschreven door de heer Van Dale
• b de chauffeur van die auto
• het verkeerslicht waarvan de rode lamp brandt
• c Nederlanders
• d spraakvermogen
• e de inhoud van het glaasje
• f het individu of het team dat namens Zwitserland deelneem

Metonymie

Je gebruikt metonymie als je niet rechtstreeks zegt wat je bedoelt, maar een woord gebruikt dat daarmee te maken heeft. Dat woord roept datgene wat je bedoelt als het ware op.

Je benoemt dus niet letterlijk het object, maar vervangt het door een beeld dat er aan gerelateerd is.

synesthesie

Bij de synesthesie worden er twee of meer  zintuigen met elkaar gecombineerd. 

bv. schreeuwende kleuren

opdracht 2 vraag 1

Ze benoemen .... (beeld), maar ze bedoelen ... (object)

• 1 a Van Dale: maker – werk (van de maker)
  
• b Die auto: voorwerp/voertuig – persoon (bestuurder van het voertuig)
  
• rood: kleur – voorwerp (met die kleur)
  
• c De Nederlander: enkelvoud – meervoud (alle Nederlanders)
  
• d tong: deel – geheel (alles wat je nodig hebt om te spreken)
  
• e glaasje: voorwerp – inhoud (van het voorwerp)
  
• f Zwitserland: geheel – deel (het team/elftal)
  

opdracht 2

Ze benoemen ...(geheel), maar bedoelen... (object)

1. De Kuip: geheel – deel (het publiek)
   
2. Feyenoord: geheel – deel (het eerste elftal)
   
3. PSV: geheel – deel (het eerste elftal)
   
4. bezoekers: geheel – deel (de voetballers op het veld)
   
5. corner: plaats – gebeurtenis/handeling (hoekschop)
   
6. leer: stof/materiaal – voorwerp (voetbal)
   

par. 6: Uitdrukkingen en collocaties

Maken: opdracht 1+2

Tekst 1

Personificatie: voorwerpen/planten/niet-levende elementen krijgen menselijke eigenschappen toebedeeld 

vergelijking:  met vergelijkingswoord zoals 'als'  

bv. Ze is als een leeuw. 

metafoor: vergelijking, maar zonder vergelijkingswoord

bv. De leeuw geeft Nederlands.  

Maken:

opdracht 3

• 1 bitter = smaak
  
• fris = gevoel
  
• kil = gevoel
  
• scherp = gevoel of smaak
  
• warm = gevoel
  
• geur = reuk
  
• kleur = zicht
  
• kou =gevoel
  
• licht = zicht
  
• stem  = gehoor

2 bittere – kou

frisse – kleur

kil – licht

scherpe – geur

warme – stem/kleur

par. 6: Uitdrukkingen en collocaties (p.102)

Maken: opdracht 1+3

Personificatie: voorwerpen/planten/niet-levende elementen krijgen menselijke eigenschappen toebedeeld 

vergelijking:  met vergelijkingswoord zoals 'als'  

bv. Ze is als een leeuw. 

metafoor: vergelijking, maar zonder vergelijkingswoord

bv. De leeuw geeft Nederlands.  

1

actie – voeren

contact – leggen

interesse – tonen

nieuws – volgen

stage – lopen

vrede – sluiten

a aan de tand voelen

b het onderspit delven

c het hazenpad kiezen

d in de wacht slepen

e op de hoogte brengen

f op het spoor komen

a aan de tand voelen

b het onderspit delven

c het hazenpad kiezen

d in de wacht slepen

e op de hoogte brengen

f op het spoor komen

a aan de tand voelen – ondervragen

b het onderspit delven – verliezen

c het hazenpad kiezen – vluchten

d in de wacht slepen – zich toe-eigenen/inpikken

e op de hoogte brengen – inlichten

f op het spoor komen – ontdekken