6.2 De Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Gouden Eeuw

paragraaf 6.2

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

De Gouden Eeuw

Leerdoelen

Aan het einde van deze paragraaf weet je:

• Welke staatkundige situatie er was in de Republiek
  
• Hoe in Nederland een bloeiende economie ontstond
  
• Hoe de Nederlandse cultuur tot bloei kwam
  

Kenmerkend aspect: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

De bijzondere plaats van de Republiek: staatkundig

= politiek, bestuurlijk opzicht

Nederland was een republiek, terwijl in de rest van Europa alleenheersende (=absolute) vorsten aan de macht waren. 

De bijzondere plaats van de Republiek: staatkundig

In 1588 werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gesticht. 

De macht lag bij:

• De gewestelijke staten
• De Staten-Generaal besproken zaken op landelijk niveau
  
• De stadhouder: de legerleider
  
• De raadspensionaris: politiek leider van de S-G, hoogste regent
  

De bijzondere plaats van de Republiek: economisch

De Republiek was het rijkste land in Europa en het handelscentrum van de wereld.

Oorzaken:

1. Val van Antwerpen
2. Oprichting VOC
3. Oprichting WIC
4. Moedernegotie

De Gouden Eeuw

paragraaf 6.2

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

De gegevens links passen bij de Gouden Eeuw.
Licht dit toe, door uit deze vier gegevens:
- één gegeven te kiezen en daarmee aan te geven wat de bijzondere plaats in staatkundig opzicht was en
- één ander gegeven te kiezen en daarmee de bloei in cultureel opzicht van de Republiek zichtbaar te maken.

Op 17 augustus 1585 ondertekende de burgemeester van Antwerpen een document waarmee hij de stad overgaf aan de Spaanse bevelhebber die de stad veertien maanden had belegerd. Een historicus merkte daarover op:
"Je kunt dit document de geboorteakte van de Gouden Eeuw (van de Republiek) noemen."
Ondersteun deze uitspraak

De bijzondere plaats van de Republiek: cultureel

De Republiek vormde het hart van de kunst en

cultuur en had een tolerante houding. Er was 
namelijk gewetensvrijheid. 

= je mag wel geloven wat je wilt, maar dat niet 
altijd uiten. 

Dit trok veel veel wetenschappers, filosofen en
kunstenaars uit het buitenland aan.  

Benedictus de Spinoza, Portugese filosoof

Het einde van de Gouden Eeuw

1672: het Rampjaar

De Republiek werd van vier kanten aangevallen, na twee zeeoorlogen met Engeland. 

Door de vele oorlogen verloor de Republiek haar hegemonie.

Zoek een schilderij dat volgens jou de culturele bloei van de Republiek in de 17e eeuw symboliseert

De anatomische les van dr. Tulp, Rembrandt van Rijn, 1632

1. Bij welk onderdeel van het KA hoort dit schilderij?
2. Waarom had dit schilderij alleen in de Republiek gemaakt kunnen zijn?

Verwerkingsvraag

In 1629 schildert Adam Willaerts op bestelling van het stadsbestuur van Dordrecht dit stadsgezicht. Het stadsbestuur laat het schilderij ophangen in de raadzaal van het stadhuis. Hierbij passen twee beweringen:

1. Je kunt met dit schilderij de bloei van de Republiek op twee verschillende terreinen illustreren.
   
2. Het stadsbestuur wil met het ophangen van dit schilderij in het stadhuis een politieke boodschap uitdragen.
   

Noem (bij 1), telkens met een verwijzing naar de bron, beide verschillende terreinen en noem (bij 2) de politieke boodschap die het stadsbestuur wil uitdragen.

Het schilderij is zeven meter breed. Op de voorgrond zijn onder andere vissersboten te zien, vlotten met hout uit Duitsland, vrachtschepen en twee jachten die het Dordtse stapelrecht op de handel in ijzererts controleren.

1. Je kunt met dit schilderij de bloei van de Republiek op twee verschillende terreinen illustreren.
   
2. Het stadsbestuur wil met het ophangen van dit schilderij in het stadhuis een politieke boodschap uitdragen.