6.2 De Gouden Eeuw van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Gouden Eeuw van Nederland

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Uitleggen waarom de Republiek in staatkundig opzicht bijzonder was
• Het conflict in de Republiek tijdsens het Twaalfjarig Bestand bespreken
• De drie oorzaken van de Nederlandse Gouden Eeuw benoemen
• Verklaren waarom schilderijen in de Republiek niet religieus zijn

Kenmerkend aspect: 

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

Kenmerkend aspect

Drie kenmerkende aspecten over Republiek:

1. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
2.  Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
3. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Kenmerkend aspect

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

• Bijzonder in staatkundig opzicht: bestuursvorm is uniek + twee heersers (raadspensionaris + stadhouder)
• Bloei in economisch opzicht: rijkdom, handelaren, stapelmarkt
• Bloei in cultureel opzicht: schilderijen, gebouwen

Politiek

• 1588: Nederland wordt een Republiek, bestuurd door de Staten-Generaal
• Raadspensionaris/landsadvocaat: leider van de Staten-Generaal
• Republiek is staatkundig bijzonder: regenten besturen het land ipv één vorst
• In het machtige gewest Holland zijn de rijke koopmannen de regenten
• Generaliteitslanden bestuurd door SG
• Stadhouder: militair leider, concurrent van de raadspensionaris

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Uitleggen waarom de Republiek in staatkundig opzicht bijzonder was
• Het conflict in de Republiek tijdsens het Twaalfjarig Bestand bespreken
• De drie oorzaken van de Nederlandse Gouden Eeuw benoemen
• Verklaren waarom schilderijen in de Republiek niet religieus zijn

Kenmerkend aspect: 

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

Conflict

• Oorlog kost geld: ->Twaalfjarig Bestand (1609)
  
• Machtsstrijd in Republiek tussen stadhouder en raadspensionaris
  
• Maurits: legerleider, vóór oorlog, populair bij volk, contraremonstrant
  
• Johan van Oldernbarneveld: raadspensionaris, vóór handel, regent, remonstrant
  
• 1619: onthoofding raadspensionaris
  
• 1621: einde Bestand

Economie

• Door urbanisatie ontstaat voedseltekort -> goedkoop graan uit Oostzee -> Moedernegotie
• Overschot graan maakt investeren in handelsproducten mogelijk
• 1585: Val van Antwerpen: handelaren komen naar Amsterdam
• Amsterdam wordt stapelplaats van Europa 

Uit deze beschrijving blijkt:
1 de noodzaak van de moedernegotie en
2 een oorzaak van de economische bloei van de Nederlanden.
Noem deze noodzaak en geef aan waardoor de moedernegotie de
economische bloei mogelijk maakt.

Waarom is Nederland in de 17de eeuw bijzonder in staatkundig opzicht?

1. Twee leiders: koning en stadhouder
2. Twee leiders: koning en raadspensionaris
3. Twee leiders: stadhouder en raadspensionaris
4. Twee leiders: stadhouders en landsadvocaat

Waarom is Nederland in de 17de eeuw bijzonder in staatkundig opzicht?

1. De eerste absolute monarchie
2. De eerste moderne democratie
3. Vertegenwoordigers uit het hele land maken de belangrijkste beslissingen
4. In een personele unie met Spanje

Waar of niet waar: het verloop van de Opstand heeft grote invloed op de economische groei in de Republiek

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar: de handel met de Oost, "moedernegotie", is de basis van de Nederlandse welvaart

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar: het godsdienstbeleid van Willem van Oranje draagt bij aan de economische groei van de Republiek

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar: dit schilderij is kenmerkend voor kunst uit de Gouden Eeuw

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar: dit schilderij is kenmerkend voor kunst uit de Gouden Eeuw

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar: dit schilderij is kenmerkend voor kunst uit de Gouden Eeuw

1. Waar
2. Niet waar

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Uitleggen waarom de Republiek in staatkundig opzicht bijzonder was
• Het conflict in de Republiek tijdsens het Twaalfjarig Bestand bespreken
• De drie oorzaken van de Nederlandse Gouden Eeuw benoemen
• Verklaren waarom schilderijen in de Republiek niet religieus zijn

Kenmerkend aspect

Drie kenmerkende aspecten over Republiek:

1. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
2.  Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
3. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Cultuur

• Rijke handelaren en regenten investeren in kunst als bewijs van succes/welvaart
• Gevolg: een culturele  Gouden Eeuw
• Door deze seculiere opdrachtgevers is kunst in de Republiek niet religieus
• Onderwerpen: portretten, stillevens, enz
• Republiek wordt gekenmerkt door gewetensvrijheid
• Gevolg: wetenschappers komen naar de Republiek: Descartes, Locke, Spinoza

Bartjens sluit met zijn sommen aan op de actuele situatie in de Republiek in de zestiende én de zeventiende eeuw.
Leg voor beide sommen apart uit welke actualiteit dit is, waarbij je je antwoord voor de eerste som ondersteunt met een kenmerkend aspect uit de zestiende eeuw en voor de tweede som met een kenmerkend aspect uit de zeventiende eeuw.

Dit schilderij is in 1967 opgenomen in een Franse tentoonstelling over
La vie en Hollande au XVIIème siècle (het leven in Holland in de
zeventiende eeuw), omdat de samenstellers van de tentoonstelling vinden
dat een schilderij van een straattafereel goed past bij de culturele bloei
van de Republiek in de zeventiende eeuw.
Leg uit welke redenering de tentoonstellingsmakers hebben gevolgd.