leesvaardigheid: tekststructuren en tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welk verband hoort bij de volgende signaalwoorden?

zoals, net..als, evenals, beter dan...

1. opsommend verband
2. toelichtend verband
3. voorwaardelijk verband
4. vergelijkend verband

Geef het tekstverband aan van 'want'.

1. opsommend
2. oorzakelijk
3. toelichtend
4. redengevend

Geef het verband aan van 'mits'.

1. tegenstellend
2. voorwaardelijk
3. doel-middel
4. toelichtend

Welk woord geeft een toegevend verband weer?

1. weliswaar
2. zoals
3. derhalve
4. kortom

Welk signaalwoord geeft een redengevend verband aan?

1. daardoor
2. vervolgens
3. verder
4. immers

Desalniettemin geeft het volgende verband aan:

1. opsommend
2. tegenstellend
3. vergelijkend
4. vergelijkend

Daardoor geeft het volgende verband aan:

1. redengevend
2. oorzakelijk
3. opsommend
4. tegenstellend

Een signaalwoord voor een opsommend verband is:

1. tevens
2. evenals
3. samengevat
4. dan ook

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband toelichting?

1. ten eerste
2. denk hierbij aan
3. al met al
4. om te beginnen

Welk signaalwoord hoort NIET bij het tekstverband vergelijking?

1. zoals
2. zowel...als
3. evenals
4. net als

Een ander woord voor "standpunt" is

1. visie
2. kritiek
3. idee
4. betoog

Omdat het glad is, ga ik lopend naar school. Tekstverband?

1. doel-middel
2. tegenstelling
3. voorwaardelijk
4. redengevend

Functiewoorden: geven aan welke functie een tekstdeel heeft.

Bijvoorbeeld: argument, oorzaak, verklaring, voordeel. 

. 

Een deelonderwerp is hetzelfde als een tussenkopje

1. niet waar
2. waar

Betoog

Beschouwing

Uiteenzetting

Opiniëren

Overtuigen

Informeren

Overtuigen

Opniniëren

Informeren

het publiek zelf een mening laten vormen

het publiek een mening laten overnemen

het publiek uitleggen hoe iets in elkaar zit

Wat vind je in de kern van een beschouwing?

1. meningen
2. feiten
3. mening van de maker
4. drogredenen

Nederlands is een nuttig vak, want je hebt er veel aan.

1. Cirkelredenering
2. Vertekenen van het standpunt
3. Vals dilemma
4. Persoonlijke aanval

Ieder weldenkend mens zal het ermee eens zijn dat...

1. Onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap
2. Bespelen van het publiek
3. Onjuist beroep op autoriteit
4. Ontduiken van bewijslast

Ik ben nooit dronken, want ik drink geen alcohol.

1. Cirkelredenering
2. Vertekenen van het standpunt
3. Vals dilemma
4. Persoonlijke aanval

Ik kom altijd op tijd op school sinds ik een scooter heb.

1. Overhaaste generalisatie
2. Onjuiste oorzaak-gevolgrelatie
3. Overdrijven van de voor- of nadelen
4. Verkeerde vergelijking

Marieke zal vast een goede ruiter zijn, want ze kan goed met dieren omgaan.

1. Onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap
2. Bespelen van het publiek
3. Onjuist beroep op autoriteit
4. Ontduiken van bewijslast

In de Bijbel staat dat X verboden is, dus X moeten we verbieden.

1. Onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap
2. Bespelen van het publiek
3. Onjuist beroep op autoriteit
4. Ontduiken van bewijslast

Ik ben de directeur, omdat ik het hier voor het zeggen heb.

1. vertekenen van het standpunt
2. cirkelredenering
3. bespelen van het publiek
4. onjuiste oorzaak-gevolgrelatie

Dit jaar hebben we veel warmterecords gebroken, dus het klimaat verandert.

1. onjuiste oorzaak-gevolgrelatie
2. cirkelredenering
3. onjuist beroep op kenmerk of eigenschap
4. verkeerde vergelijking

Tekst

Je zegt dat je CKV niet leuk vindt. Je houdt dus niet van kunst!

Wat weet een feestbeest als jij nou van sport?

vertekenen van het standpunt

vals dilemma

overdrijven van voor- of nadelen

onjuist beroep op autoriteit

persoonlijke aanval

Ik heb deze zomer zo gelachen met mijn Limburgse buren op de camping. Limburgers zijn erg grappig.

1. ontduiken van de bewijslast
2. overhaaste generalisatie
3. overdrijven van voor- of nadelen
4. onjuist beroep op een kenmerk/eigenschap

Het vak geschiedenis moeten ze afschaffen. Oude kleren gooi je toch ook weg?

1. vals dilemma
2. onjuist beroep op kenmerk/eigenschap
3. overhaaste generalisatie
4. verkeerde vergelijking

Natuurlijk had ik een reden om te spijbelen, anders had ik het niet gedaan.

1. cirkelredenering
2. onjuiste oorzaak-gevolgrelatie
3. onjuist beroep op autoriteit
4. persoonlijke aanval

uitspraken van ouders

Je ouders bedoelen het goed, maar soms hebben ze hun argumentatie niet goed uitgewerkt. De volgende uitspraken herkennen jullie misschien wel ...

Dat mag niet, omdat ik het zeg.

Neem eens een voorbeeld aan je zus!

Met zo'n kort rokje vraag je erom ...

Ik moest vroeger ook altijd om tien uur thuis zijn op jouw leeftijd.

verkeerde vergelijking

onjuist beroep op kenmerk of eigenschap

onjuiste oorzaak-gevolgrelatie

onjuist beroep op autoriteit

Onderwerp

Het woord dat, of de woordgroep die aangeeft waarover de tekst gaat ( het is dus géén zin).

Hoofdgedachte

Een mededelende zin (dus géén vraag) die het belangrijkste aangeeft wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd. 

Je citeert nooit meer dan één zin als je de hoofdgedachte van een tekst weergeeft.

1. waar
2. niet waar

Bij het bepalen van de hoofdgedachte van de hele tekst let je vooral op de inleiding.

1. waar
2. niet waar

Bij het bepalen van de hoofdgedachte van een alinea of een groepje alinea's let je vooral op de kernzinnen.

1. waar
2. niet waar

citeren en parafraseren

citeren = letterlijk overnemen

parafraseren = in eigen woorden 

Citeren

Eerste twee woorden en laatste twee woorden van een zin, inclusief alle leestekens. 

Nergens in Europa zijn immers meer psychologen per hoofd van de bevolking.

'Nergens in (...) de bevolking.'

Citeer de tweede zin uit onderstaande alinea.
(1) Er is iets goed fout met de Nederlandse arbeidsmarkt. Inmiddels heeft
een op de acht werknemers een burn-out. De helft van alle Nederlanders zegt het te druk te hebben. Het meeste ziekteverzuim is een gevolg
van stress, depressie of overspannenheid. Meer dan de helft van alle
depressieve werknemers noemt zijn werk als belangrijkste oorzaak voor
de depressie.

Feitelijk versus waarderend

• Als iemand zijn standpunt ondersteunt met een feitelijke uitspraak noemen we die uitspraak een feitelijk argument. 
• Over een waarderend argument kun je van mening verschillen, over een feitelijk argument niet. Een waarderend argument moet daarom vaak ondersteund worden.

Feitelijke argumenten

Een feitelijk argument:

• is waar / niet waar en is controleerbaar;
• hoef je niet te onderbouwen.

Voorbeeld: Ik ga morgen naar de film kijken in Luxor, want die bioscoop is bij mij om de hoek.

rom is Luxor prettiger?

 

Feitelijk of waarderend?

Kun je controleren of het argument klopt? 

Waarderende argumenten

Een waarderend argument:

• geeft een smaak of voorkeur weer;
• hierover kun je van mening verschillen.
•  daarom moet je uitleggen waaróm je dat vindt. 

Voorbeeld: Ik ga morgen naar de film kijken in Pathé, want die bioscoop vind ik veel prettiger.   =>Waarom is Pathé prettiger?

 

Verschil

Kun je controleren of het argument klopt? 

Feitelijk of waarderend:
Mobieltjes in de klas moeten verboden worden. Ze zijn irritant.

1. Feitelijk
2. Waarderend

Feitelijk of waarderend?

De kans is erg klein dat je iets wint bij de Postcodeloterij.

1. feitelijk
2. waarderend

Feitelijk of waarderend?
Ik ga liever niet mee naar Parijs, want er is veel criminaliteit.

1. Feitelijk
2. Waarderend

Argumentatiestructuren

• Enkelvoudig

• Onderschikkend

• Nevenschikkend (afhankelijk en onafhankelijk)
• Onderschikkend en nevenschikkend