Les 4 ontsteking en afweer

• ziektekunde
• MBO
• Studiejaar 1

Ontsteking, ziekteverwekkers en afweer 

Inhoud les

• Besmetting en infectie
• Micro-organismen
• Besmettingswegen
• Afweer(reactie)
• Soorten isolatie
• Voedselinfectie
• PBM
• Kleding op werkvloer

Noem eens een voorbeeld
van een micro-organisme

bacteriën;

schimmels;

gisten.

Micro-organismen

Verzamelnaam voor de kleinste organismen, zoals bacteriën, schimmels, gisten, sporen

Besmetting

schadelijke micro-organismen of virussen komen je lichaam binnen. 

Het verschil tussen micro-organismen en virussen is dat een virus een mens of dier nodig heeft om te overleven en een micro-organisme heeft dit niet nodig. 

Bacteriën

• Kokken. Dit zijn bolvormige bacteriën. 
• Stafylokokken zijn vooral bekend als veroorzaker van etterende ontstekingen. Andere kokken zijn streptokokken en pneumokokken.
  
• Bacillen. Hebben de vorm van cilinders. (tuberkelbacil en de tetanusbacil)
• Spirocheten (spirila). Deze zijn spiraalvormig. (syfilis)

Parasieten

Verzamelnaam van organismen die zich voortplanten en groeien ten koste van een gastheer. 

• Protozoa: beweeglijke eencellige parasieten.  
• Parasitaire wormen: zoals platwormen, haakwormen en rondwormen. 
• Geleedpotige parasieten: teken, mijten en vliegen.  Borrelia burgdorferi -> de ziekte van Lyme. 

Prionen

Ziekmakende deeltjes die ontstaan uit normale eiwitten.  

• verandert een normaal eiwit in de hersencellen in een abnormaal eiwit.  Opstapeling van deze prionen kan tot de dood leiden. B.v. de ziekte van Creutzfeldt-Jacob. 

Creutzfeldt-Jacob:Gekke koeienziekte

Ernstige vorm dementie, vaak binnen 6 weken tot 1 jaar dodelijk.  

(besmet rundvlees)

Virus

• Virussen zijn veel kleiner dan bacteriën.  
• Een virus heeft ook geen kern, het is eigenlijk niet eens een echte cel. Het is een eiwitomhulseltje met daarin erfelijk materiaal. 
• Een virus kaapt als het ware een cel in je lichaam, neemt de controle van deze cel over en kan zo allerlei ziekten veroorzaken. 
• Virussen kunnen alleen overleven in of op andere levende wezens en kunnen zich snel aanpassen aan de omstandigheden.

Wat betekent incubatietijd?

1. besmet raken met virus
2. tijd tussen besmet raken en krijgen van klachten
3. de periode dat iemand klachten heeft

Besmetting is het binnendringen van ziekmakende micro-organismen in het lichaam. Welke besmettingswegen zijn er?

Aërogeen (via de luchtwegen),

Enteraal (via het maag-darmkanaal),

Cutaan (via de huid),

Hematogeen (via het bloed),

Seksueel contact (via sperma of vaginaal vocht)

Besmettingswegen

Besmetting kan gebeuren bij direct contact via:

• bloed;
  
• speeksel;
  
• urine;
  
• andere lichaamsvloeistoffen;
  
• huid op huid;
• via de lucht;
• via een voorwerp;
• via voedsel;
• via dieren. 

Besmetting en infectie

Besmetting is het in aanraking komen met bacteriën. 

Bij een infectie gaan de micro-organismen vermeerderen en verspreiden en word je ziek.

Een ontsteking is de reactie van je lichaam op beschadiging van je weefsel of op een prikkel van buitenaf, bijvoorbeeld een micro-organisme dat je lichaam binnenkomt.

Bij een infectie is de ontstekingsreactie van je lichaam vaak heftiger dan bij een lokale ontsteking. Je krijgt meer algemene klachten, zoals:

koorts;

een stijging van het aantal witte bloedlichaampjes;

je niet lekker voelen.

Waarom je niet altijd ziek wordt na besmetting

- virulentie micro-organisme

- reactie immuunsysteem

- persoonlijke weerstand

Hepatitis

Leverontsteking veroorzaakt door virus.

Besmet via bloed of sperma.  

Verschijnselen 3- 6 maanden na besmetting.

Klachten: moeheid, slechte eetlust, donkere urine en gele verkleuring van de huid en het oogwit.

Hepatitis B vaccinatie voor zorgmedewerkers.

Het virus zit in bloed, sperma en vaginaal vocht.

Na de besmetting maakt het lichaam antistoffen die het binnengedrongen virus gaan bestrijden. Het herstel kan maanden duren en er zijn geen genezende medicijnen. Een op de honderd gevallen heeft een dodelijke afloop. Als je ziek bent geweest van hepatitis, kun je na genezing chronisch drager blijven van het virus.

MRSA

Staphylococcus aureus (SA) is een bacterie die veel voorkomt. 

Via de handen op etenswaren -> voedselvergiftiging.

Gevolgen zijn misselijkheid, overgeven en diarree. 

Bij een verminderde afweer kunnen stafylokokken aanleiding geven tot infecties, zoals steenpuisten, wondinfecties en nagelomloop. 

Meticilline-resistente Staphylococcus aureus: een bacterie die bestand is tegen antibiotica en infecties veroorzaakt.

Verspreiding gebeurt via luchtkanalen, stof, huidschilfers en contact met besmette personen en voorwerpen.

Vooral gevaarlijk bij verminderde weerstand (organen beschadigen)

MRSA bacterie

ziekenhuisbacterie

ongevoelig voor AB

MRSA bacteriën zijn onderdeel van de bijzonder resistente micro-organismen (BRMO).

Wanneer testen op MRSA?

Ander voorbeeld van BRMO is ESBL. 

kort voor opname in het buitenland in een ziekenhuis is geweest

contact heeft gehad met bedrijfsmatig gehouden levende varkens/vleeskalveren/vleeskuikens

woont op een bedrijf waar deze dieren worden gehouden.

MRSA kan ook infecties veroorzaken, zoals een steenpuist. In zeldzame gevallen kan een bloedvergiftiging, botinfectie of longontsteking ontstaan.

Norovirus

Het norovirus is een zeer besmettelijk virus dat 'buikgriep' veroorzaakt 

Klachten: braken, diarree, misselijkheid, koorts, hoofdpijn, buikpijn of buikkramp.

Incubatietijd 1-3 dagen. (8-60 uur)

Ontlasting/braaksel is besmettelijk tot wel 3 weken

Salmonella

darminfecties

Komt vooral voor in vlees, eieren en zuivelproducten.

Klachten meestal na 12 tot 96 uur

Gedurende 3-7 dagen klachten.

Risico bij ouderen en kleine kinderen. Waarom?

Voldoende drinken en zout en suiker binnenkrijgen.

Bij een klein deel (<5%) kan een besmetting met salmonella zich uitbreiden naar de bloedbaan. Dit is vooral bij verzwakte mensen die bijvoorbeeld lijden aan een andere ziekte. Dit kan ernstigere ziektebeelden opleveren zoals bloedvergiftiging, hersenvliesontsteking, en urineweginfecties. 

Voedselinfectie

Melden bij  Gemeentelijke Geneeskundige Dienst (GGD) : wanneer twee of meer zorgvragers of zorgprofessionals in een kleine instelling of woonvorm maag-darmgerelateerde klachten hebben, zoals diarree of braken. 

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA): veel zorgvragers of zorgprofessionals tegelijk ziek  van hetzelfde voedsel. 

Drager en besmetter

Drager: resistente bacterie bij je dragen zonder ziek te worden.

Besmetter: degene die het virus doorgeeft 

Pandemie en epidemie

Een epidemie is een ziekte-uitbraak die plaatsvindt binnen een specifiek geografisch gebied. 

Een pandemie daarentegen vindt plaats als de ziekte zich verspreidt naar meerdere gebieden of de hele wereld .

Prikkel van buitenaf of vanuit eigen lichaam

Ook een sterke overbelasting van spieren, pezen en gewrichten kan leiden tot een ontsteking. 

Chronisch overbelaste spieren en gewrichten gaan door wrijving ontsteken en veroorzaken pijnklachten. 

Welke 5 dingen merk je op bij een ontstoken enkel?

Soorten isolatie

Draag een mondneusmasker van het type FFP1 of FFP2. Het type is afhankelijk van het micro-organisme. FFP2 heeft de beste filtercapaciteit. 

PBM

Waar houdt jij rekening mee met kleding en je uiterlijk op het werk?

Maak de bijbehorende xpert

e-Xpert mbo: 01. Pvwh - Besmetting en infectie