Barok

• Muziek
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Barok

1600 - 1750 

Expressief

Dramatisch

Vol contrast

Inleiding

• Weelderig, rijk
  
• Gevolg van evenwichtige renaissance en sobere protenstantisme

• Katholieken kerken halen alles uit de kast
  

Maatschappij

• Roerige tijden voor de kerk
  
• Kritisch en vrij humanistisch denken = onrust
  
• Kerk verloor volledige macht
  
• Grote hervorming
  

Hoe heette de monnik die 95 stelling aan de deur van de kerk in het Duitse Wittenburg spijkerde?

Maatschappij

• Maarten Luther - startpunt reformatie
  
• Protenstantisme
  
• Start was in de renaissance 
  
• Gevolgen merkbaar in de barok

• Reactie: contrareformatie
  

Kunst

• Concilie van Trente: kerkvergadering
• Bijbelverhalen bij het volk brengen

• Realistischer en dramatischer: dichter bij de mens
• Clair-obscur
• Toegankelijk voor de gewone burger

Vocale muziek, wereldlijk

• Expressiviteit en dramatiek
• Basso continuo: harmonische begeleiding en baslijn
• cello, contrabas, gamba en fagot
• Harmonieën: klavecimbel, orgel, harp en luit

• 1600: onderzoek naar toneel en drama's van oude Grieken
• Teksten werden gezongen! Geboorte opera

Opera

• Recitatief: vertellend, zingend spreken
• Aria: expressief, emotie uiten
• Koor
• Instrumentaal

1. Recitatief
2. Aria
3. Koor
4. Instrumentaal

1. Recitatief
2. Aria
3. Koor
4. Instrumentaal

1. Recitatief
2. Aria
3. Koor
4. Instrumentaal

Vocale muziek, geestelijk

Geestelijke "opera": oratorium

Vergelijkbare opbouw

Bijbels thema

Verschil = niet geacteerd, concertant

In volkstaal

Cantate: korte versie

Passie

• Oratorium over het lijden en sterven van Jezus Christus
  
• Matthäus Passion van Bach

1. Recitatief
2. Aria
3. Koor
4. Instrumentaal

Instrumentaal 

• Even belangrijk als vocale muziek
• Sonate: Een instrumentale compositie, met drie of vier delen. 
• Suite: opeenvolging van dansen.
• Soloconcert: concert voor solo-instrument en orkest.


• Kamermuziek: klassieke muziek voor kleine ensembles, bijv. strijkkwartet.
• Concerto grosso: Een muziekstuk uit de barok met een grote en kleine groep instrumenten. De grote groep instrumenten wordt ook concerto grosso genoemd

Barokorkest 

Kern: strijkersgroep en de basso continuo. 

Extra instrumenten, zoals dwarsfluit hobo fagot hoorn trompet pauken 

Welke instrumenten spelen hier de melodiepartijsen en welke de basso continuopartij?

Welke instrumenten spelen hier de melodiepartijen en welke de basso continuopartij?

Melodie: violen

Basso continuo: klavecimbel en cello

Baroksuite opdracht beats 'n bits

Baroksuite: verzameling van verschillende dansen

• Prelude: een inleiding
  
• Sarabande: intens, expressief, langzaam, driedeling, vaak lange noot op tweede tel
  
• Menuet: statige dans, sierlijk karakter, rustig tempo, driedelige maat
  

Arioso opdracht beats 'n bits

• Arioso: kleine aria voor zang en instrumenten, nadruk ligt op de tekst, tussenvorm recitatief en aria.
• Cantate: kortere versie van oratorium

Allegro

Largo

Presto

Snel

Breed, langzaam

Zeer snel

Wat is moduleren?

Unisono

Moduleren

Cantate

Versiering

Partijen zingen of spelen de zelfde melodie, soms met een octaaf verschil.

Meerdelige vocale compositie, vaak met religieuze tekst.

Verandering naar een andere toonsoort

Oratorium opdracht beats 'n bits

• The Messiah - Händel
• Secco recitatief: de begeleiding door uitsluitend basso continuo, bijvoorbeeld klavecimbel en cello.
• Recitatief accompagnato: de begeleiding is rijker geïnstrumenteerd, bijvoorbeeld door toevoeging van strijkers.

Een Aria is melismatisch en met veel versieringen. Wat betekent melismatisch?

Fermate

Sequens

Tekstuitbeelding

Gebroken akkoord

De componist benadrukt de betekenis (inhoud) van een woord met muzikale middelen

Ostinate bas opdracht beats 'n bits

Wat is een obstinate bas?

Ostinate bas opdracht beats 'n bits

• Hoofdtoonsoort
  
• Dominant toonsoort
  
• Mineurparallel
  

Fuga opdracht beats 'n bits

Gebaseerd op imitatie

3 onderdelen: 

• Expositie: imiteren van fugathema  volgens bepaalde afspraken het, eindigt na de laatste thema-inzet.
  
• Ontwikkeling/doorwerking: ruimte voor een vrijere verwerking van het thema. Je komt hier het thema zelf, delen van het thema, maar ook nieuw materiaal tegen.
  
• Slot: vaak een afsluitende cadens en een orgelpunt.