Voedingsstoffen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Voedingsstoffen

Leerdoelen

Je kan de zes verschillende groepen voedingsstoffen benoemen 

Je kan kort beschrijven wat de functie van deze voedingsstofgroep (brandstof, bouwstof, hulpstof) voor de mens is.

Je kan uitleggen hoe suikers, vetten en eiwitten tijdens de spijsvertering worden afgebroken.

De doorlaatbare scheidingswand van de cel heet

1. cytoplasma
2. celkern
3. chromosoom
4. celmembraan

Een menselijke cel bevat altijd

1. 23 chromosomen
2. 46 chromosomen
3. 43 chromosomen
4. 28 chromosomen

Wanneer is de lichaamstemperatuur het laagst?

1. In de ochtend
2. In de middag
3. In de avond
4. In de nacht

niet wegdrukbare roodheid 

blaarvorming en ontvelling 

oppervlakkige decubitus 

diepe decubituswond

Graad 1

Graad 2 

Graad 3 

Graad 4 

De huid biedt géén bescherming tegen de kou. 

Dat klopt 

Dat klopt niet 

De huid is het grootste lichaamsorgaan  

De gezonde huid is een kwetsbaar orgaan 

Voeding heeft geen relatie met een gezonde huid 

Roken en veel alchohol hebben geen effect op de conditie van de huid

Massage van de huid werkt averechts bij decubitus 

Mensen met overgewicht hebben een verhoogd risico op het ontstaan van intertrigo 

Een diëtiste kan betrokken worden bij goede wondzorg 

Doel van de meiose:

1. maken voortplantingscellen
2. maken lichaamscellen

Welk orgaan maakt geen deel uit van de spijsvertering?

1. lever
2. alvleesklier
3. maag
4. nier

Wat betekent endocrien?

1. geeft hormonen af aan het spijsverteringssysteem
2. neemt hormonen op vanuit het bloed
3. geeft hormonen direct af aan het bloed
4. neemt hormonen op vanuit het spijsverteringssysteem

Waar begint de eerste afbraak van voedsel door enzymen in het spijsverteringskanaal?

1. in de dikke darm
2. in de dunne darm
3. in de maag
4. in de mond

Vul in:
Het bloed uit de poortader komt vanuit ..1..
en het bloed is ..2...

1. 1. het spijsverteringskanaal 2. zuurstofarm
2. 1. lever 2. zuurstofrijk
3. 1. lever 2. zuurstofarm
4. 1. het spijsverteringskanaal 2. zuurstofrijk

Voedingsstoffen

Welke voedingsstoffen ken je?

Waarom hebben we voedingsstoffen nodig? noem minstens 3 redenen

Onverteerbare koolhydraten: vezels

Vezelrijke voeding kan spijsverteringsklachten en problemen met de stoelgang voorkomen. Bestaande klachten kunnen verminderen en zelfs verdwijnen door het gebruik van een vezelrijke voeding. 

Door de sponswerking van vezels helpt een vezelrijke voeding zowel bij diarree als bij verstopping. De vezels zwellen op en zorgen daardoor voor een vaste, maar toch soepele ontlasting.

Er zijn aanwijzingen dat een vezelrijke voeding beschermt tegen het ontstaan van slokdarmkanker en darmkanker. 

Suikers           glucose

• Enkelvoudige suikers (monoschariden)

glucose (druivensuiker)

fructose (vruchtensuiker)

galactose

• Tweevoudige suikers (disachariden)

maltose (moutsuiker)

lactose (melksuiker)

sacharose (bietsuiker)

• Meervoudige suikers (polyscachariden)  zetmeel- cellulose- glycogeen

Afbraak van Suikers

Je hebt hiervoor.........enzymen nodig!

Enzym knipt/spilt  suikers: 

amylase  ->  zetmeel in maltose

maltase  ->  maltose in glucose

lactase  ->  lactose in glucose

sacharase  ->  sacharose in glucose en fructose

Opdracht

Ga online op zoek naar een pak witte rijst of pasta en ga kijken bij het etiket wat de voedingsstoffen zijn 

Schrijf jouw bevindingen op.

Voedingsstoffen in een pak pasta, noteer van veel naar weinig

In 1 kopje (75 gram) pasta, wit zit:

267 kcal energie

54 gram koolhydraten

9,2 gram eiwit

2,2 gram vezels

1,1 gram vet

0,2 gram verzadigd vet

0,8 gram suikers

0 gram zout

1,5 uur wandelen

30 mnuten rennen

VETTEN

Wat zijn de functies van vetten

Vetten            lipiden

Functies:

• Bouwstof
• Brandstof
• Energiereserve
• Steun van organen
• Vervoer van vitaminen

Bloedonderzoek cholesterol:

• Totaal cholesterol
• HDL
• LDL
• Triglyceriden

Afbraak van Vetten

Ook door enzymen!

Emulgatie

Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet verlaagt het LDL-cholesterol. Een te hoog LDL-cholesterol is niet goed voor de bloedvaten en kan leiden tot hart- en vaatziekten.

Onverzadigd = zacht of vloeibaar = goed -> risico HVZ omlaag

Verzadigd = vast = slecht -> risico HVZ omhoog

Je komt als verpleegkundige bij Mevrouw Jans (76 jr). Zij heeft een verhoogd cholesterolgehalte, waardoor de kans op hart- en vaatziekten toeneemt.
Wat adviseer je mevrouw Jans op het gebied van voeding?

1. Gebruik vooral verzadigde vetten, zoals melk en kaas.
2. Gebruik vooral onverzadigde vetten, zoals roomboter en kaas.
3. Gebruik vooral onverzadigde vetten, zoals dieetmargarine en sojaolie.
4. Gebruik vooral verzadigde vetten, zoals maïsolie en zonnebloempitolie.

Antwoord C

Eiwitten

Functie van eiwitten

Eiwitten => Proteïnen

• Spieropbouw
• Vormen de basis voor al ons lichaamsweefsel zoals cellen in organen, botten, zenuwstelsel en het bloed
• Groei, onderhoud, aansturing en herstel (regelprocessen in het lichaam)

Afbraak van eiwitten

Eiwitten worden afgebroken tot aminozuren (bouwstenen)

Het lichaam maakt dan met de aminozuren weer nieuwe eiwitten

Regelprocessen

Eiwitten zijn betrokken bij veel regelprocessen in het lichaam.

Alle enzymen zijn eiwitten. Enzymen maken bijvoorbeeld de spijsvertering mogelijk, doordat het stoffen zoals zetmeel helpt afbreken.

Antilichamen (afweerstoffen) zijn eiwitten.

Veel hormonen zijn eiwitten, zoals insuline.

Eiwitten spelen een rol bij het transport van stoffen in het bloed en in de cel. Hemoglobine is hier een voorbeeld van. Hemoglobine vervoert zuurstof vanuit de longen naar de cellen

Sommige cellen bevatten ’receptoreiwitten‘. Daaraan kunnen bepaalde stoffen zich hechten. Deze eiwitten spelen zo een rol bij de overdracht van signalen. 

Mineralen en sporenelementen

Mineralen krijg je in kleine hoeveelheden binnen via je eten en drinken, je kan ze niet zelf aanmaken. Ze leveren geen energie. Mineralen die je lichaam maar weinig nodig heeft heten spoorelementen.

De mineralen die je lichaam nodig heeft zijn:

Calcium

Magnesium

Fosfor

Kalium

Natrium

Chloor

De sporenelementen die je lichaam nodig heeft zijn:

Chroom

Fluoride

IJzer

Jodium

Koper

Mangaan

Molybdeen

Selenium

Zink

Natrium

IJzer

Calcium

Vitamines

Vitaminen

Vitaminen : in water oplosbaar of in vet oplosbaar

- Vitamine A, D, E en K zijn in vet oplosbaar.

- Vitamine B  1 t/m 12. Brood granen maar ook in vlees zorgt dat alles in je lichaam goed werkt

- Vitamine C Groente en fruit: Weerstand

- Vitamine B en C zijn in water oplosbaar (groenten kort koken
in klein laagje water). Maar ook worden ze minder werkzaam als ze in aanraking komen met lucht.

Vitamines

Vitamines krijg je in kleine hoeveelheden binnen via je eten en drinken. 

Vitamines leveren geen energie. 

Het lichaam kan vitamines niet, of niet genoeg, zelf aanmaken. Daarom staan ze bekend als essentiële (onmisbare) voedingsstoffen.

Hoewel het lichaam vitamines in principe niet zelf kan maken, zijn er een paar uitzonderingen:

• Kleine hoeveelheden vitamine K maak je aan in de darm en vitamine B3 uit een aminozuur.
  
• Vitamine D in de huid onder invloed van zonlicht.

Vet oplosbare vitamines - (kleine) voorraad opbouwen mogelijk

Water oplosbare vitamines - niet of nauwelijks op te lsaan, maar ook niet snel te veel!

Brandstof

Bouwstof

Beschermende stof

Water

Vitamines

Eiwitten

Mineralen

Vetten

Koolhydraten

Zet de voedingsmiddelen bij de beste groep(en)

Brandstoffen

koolhydraten en vetten

Bouwstoffen

eiwitten en water

Beschermstoffen

vitaminen en mineralen

Water

Functies

• bouwstof

• oplosmiddel

•  transportmiddel

• warmtebuffer

• vochtbalans

6 voedingstoffen