Je kunt de concentratie van een oplossing berekenen.
Je kunt uitleggen wat diffusie en osmose is en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.
Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.
Slide 2 - Tekstslide
Membranen
Fosfolipiden dubbellaag met hydrofiele kop (P) en hydrofobe staart (2 vetzuurmoleculen --> 1 verzadigd + 1 onverzadigd)
Eiwitmoleculen: transport stoffen in/uit cel
Receptoren met koolhydraatketens: herkenning
Cholesterol: stevigheid
Binas 79D, 67G2+3
Slide 3 - Tekstslide
Focus deze les:
Celmembraan als grens tussen intern en extern milieu van de cel
Slide 4 - Tekstslide
Concentratie berekenen
Oplossing: oplosmiddel (meestal water) + één of meer opgeloste stoffen
Concentratie: hoeveelheid opgeloste stof in een bepaalde hoeveelheid oplosmiddel
Eenheden:
g/L of g L-1
g/dm³ of g dm-3
percentage
ppm (parts per million) -> 1 ppm = 0,0001%
Slide 5 - Tekstslide
Bekend voorbeeld:
Komt in bloedbaan van patiënt
Oplossing van 0,9% keukenzout
9 gram keukenzout oplossen in 991 gram water
Slide 6 - Tekstslide
Celmembranen en membranen van organellen zijn semipermeabel: diffusie en osmose spelen een belangrijke rol bij het transport van stoffen in cellen van organismen.
Slide 7 - Tekstslide
Slide 8 - Tekstslide
Vormen van transport
Passief
Diffusie (klein en hydrofoob = door fosolipidelaag): vet, O2, N2, CO2, H2O (tráág)
Gefaciliteerde diffusie (groot of hydrofiel = door uniek eiwitpoortje): Na+, K+ en Ca+ (porie-eiwit), glucose (transporteiwit), H2O (aquaporine)
Actief
Slide 9 - Tekstslide
Diffusie
Verplaatsing van een stof van een plaats met een hoge concentratie naar een plaats met een lage concentratie van die stof
De moleculen verdelen zich gelijkmatig (homogeen) over de beschikbare ruimte -> de concentratie wordt uiteindelijk overal gelijk
Diffusiesnelheid: snelheid waarmee moleculen van een opgeloste stof zich homogeen over de ruimte verdelen (afhankelijk van temperatuur en medium)
Permeabel membraan
In cellen: O2 en CO2
Kost geen energie (ATP)
Slide 10 - Tekstslide
Osmose
Diffusie van water door een semipermeabel membraan
Semipermeabel/selectief permeabel membraan: hier kunnen kleine moleculen wel doorheen en grote niet
De opgeloste stoffen 'trekken' water aan
Watermoleculen verplaatsen van hoge concentratie naar lage concentratie -> hierdoor daalt waterniveau rechts en stijgt waterniveau links in oplossing, waardoor concentratie afneemt totdat LINKS = RECHTS
Slide 11 - Tekstslide
Osmotische waarde: de hoeveelheid opgeloste deeltjes per volume-eenheid
Water verplaatsing door semipermeabel membraan: van oplossing met lage osmotische waarde naar oplossing met hoge osmotische waarde
Osmotische druk: 'aanzuigkracht' door opgeloste deeltjes op het water
Hoe hoger de osmotische waarde, hoe hoger de osmotische druk
Slide 12 - Tekstslide
De gevolgen van de verandering van de osmotische waarde in de omgeving van dierlijke cellen (rode bloedcel)
Slide 13 - Tekstslide
Slide 14 - Tekstslide
Slide 15 - Tekstslide
De gevolgen van de verandering van de osmotische waarde in de omgeving van plantaardige cellen
Lesduur is: 45 min
