Basisstof 1 Het zintuigenstelsel / Basisstof 1 en 2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Basisstof 1 Het zintuigenstelsel

Je kunt de werking van de zintuigen beschrijven.

Zintuigen

Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels (invloeden) uit de omgeving. 

Alle zintuigen samen noemen we het zintuigenstelsel.

"We zien de werkelijkheid niet zoals deze is, maar zoals wij deze kunnen waarnemen."

Impulsen

Er ontstaat alleen een impuls in de zintuigcellen wanneer de sterkte van de prikkel de drempelwaarde bereikt.

De zwakste prikkels die een impuls veroorzaakt is de drempelwaarde.

De drempelwaarde voor een bepaalde prikkel is verschillend bij organismen.

Ieder zintuig is gevoelig voor één bepaalde prikkel, een adequate prikkel. 

Er kan ook een impuls ontstaan door een niet-adequate prikkel. 

Invloeden op de waarneming

1. Gewenning: als een prikkel vaak wordt herhaald, dan ontstaat er een ongevoeligheid in de zintuigcellen, waardoor er minder impulsen ontstaan.
2. Motivatie: waar de aandacht op gericht wordt versterkt de ontvankelijkheid.  (motivatie verlaagt de drempelwaarde.
3. Snelheid verwerking in het brein 

Wat versterkt de ontvankelijkheid?

1. Snelheid van beweging
2. Gerichte aandacht en motivatie
3. Diepte van het zintuig
4. Lichaamswarmte

Wat gebeurt er bij gewenning?

1. Er ontstaan meer impulsen
2. Ongevoeligheid in zintuigcellen ontstaat
3. De prikkel wordt sterker
4. De drempelwaarde stijgt

Wat beïnvloedt de waarneming?

1. Gewenning en motivatie
2. De kleur van het licht
3. Enkel de omgeving
4. De temperatuur

Wat is de drempelwaarde?

1. De zwaktste prikkel die een impuls veroorzaakt
2. De intensiteit van de waarneming
3. De snelheid van zenuwimpulsen
4. De reactie van de hersenen

Wat is een zintuig?

1. Een hersenfunctie
2. Een type zenuwcel
3. Een spiergroep
4. Een orgaan dat reageert op prikkels

Basisstof 2 Tien zintuigen van de mens

Je kunt aangeven waar het gezichtszintuig, het gehoorzintuig en het evenwichtszintuig liggen en wat hun adequate prikkel is. 

Je kunt aangeven waar de zintuigcellen in de huid, de reukzintuigcellen en de smaakzintuigcellen liggen, hoe ze werken en wat hun adequate prikkel is. 

Gezichtszintuig

Orgaanniveau: ogen

Celniveau: gezichtszintuigcel

Adequate prikkel: licht

Functie: zien

Ligging: op het netvlies

Twee soorten gezichtszintuigcellen:  

staafjes (zwart/wit)

kegeltjes (kleur). 

Impulsen worden via de oogzenuw doorgegeven aan de hersenen.

Gehoorzintuig

Orgaanniveau: oren

Celniveau: gehoorzintuigcel

Adequate prikkel: geluid

Ligging: slakkenhuis 

Als er een luchttrilling opgevangen wordt, dan wordt deze trilling doorgegeven aan het trommelvlies. De trillingen worden door de hamer, aambeeld en stijgbeugel doorgegeven aan het slakkenhuis. 

Evenwichtszintuig

Orgaanniveau: evenwichtsorgaan

Celniveau: evenwichtszintuig

Adequate prikkel: zwaartekracht

Ligging: oren

In het evenwichtsorgaan zit vloeistof. Door verplaatsing van de vloeistof wordt de stand van het hoofd gemeten ten opzichte van de zwaartekracht.

Ook wordt gemeten of je sneller of langzamer gaat.

Huid

In de huid liggen meerdere zintuigen.

Tastzintuig: aanraking, structuur (glad of ruw en hard of zacht). Ligging: in tastknopjes vlak onder de opperhuid.

Drukzintuig: waarnemen van druk. Ligging: dieper als de tastzintuigen. Regelen van de kracht waarmee je iets vastpakt.

Koudezintuig: Als je iets vastpakt met een lagere temperatuur dan de temperatuur van de huid. 

Warmtezintuig: reageren door iets wanneer het warmer is dan de temperatuur van je huid.

Pijnpunten:waarnemen pijn en schadelijk prikkels. Het zijn vrije uiteinden van gevoelszenuwen. Ze zitten niet in knopjes of groepjes zoals de andere zintuigcellen.

Wat registreert het drukzintuig?

1. geluid
2. druk
3. smaak
4. temperatuur

Waar liggen de tastzintuigen?

1. onder de opperhuid
2. boven de opperhuid
3. in de spieren
4. in de botten

Wat registreert het evenwichtszintuig?

1. licht
2. druk
3. geluid
4. zwaartekracht

Waar bevindt zich het evenwichtsorgaan?

1. oren
2. ogen
3. mond
4. neus

Wat is de adequate prikkel voor het gehoorzintuig?

1. temperatuur
2. licht
3. druk
4. geluid

Reukzintuig

Orgaanniveau: neus

Celniveau: reukzintuigcellen met reukharen

Adequate prikkel: geurstoffen

Ligging: bovenin de neus in het neusslijmvlies

Smaakzintuig

Orgaanniveau: tong

Celniveau: smaakknopje

(zoet, zuur, zout, bitter en umami (hartig)

Ligging: in de zijkanten van de tonggroefjes.

Wat zijn de smaken van het smaakzintuig?

1. Zacht, scherp, bitter, zuur
2. Zoet, zuur, zout, bitter, umami

Welke prikkel is adequaat voor het reukzintuig?

1. Licht
2. Kleuren
3. Geurstoffen
4. Geluiden

Waar bevinden zich de reukzintuigcellen?

1. Bovenin de neus in neusslijmvlies
2. In de oren
3. In de keel
4. Op de tong

Vond je de uitleg van de leerstof duidelijk?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Corrigeren opdrachten basisstof 1

Maken opdrachten basisstof 2: 1 t/m 7