H1 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica

Leesvaardigheid

Woordenschat

Grammatica

Spelling

zinsdelen

samenstelling

t.t./v.t.

alinea

onderwerp

't eX KoFSCHiP

woordjes leren

persoonsvorm

tussenkopje

Wat ga je leren?

- wat de pv is van een zin

- hoe je een zin in zinsdelen verdeelt

- hoe je het onderwerp vindt van een zin

Weet jij wat werkwoorden zijn?

Wat is het werkwoord?
De kip loopt naar het hok.

DE PERSOONSVORM (PV)

In elke zin staan werkwoorden.

Een werkwoord (ww) zegt wat iets of iemand doet of overkomt.

Eén van de werkwoorden in de zin is de persoonsvorm (pv).

De persoonsvorm is dus altijd een werkwoord!

Persoonsvorm (pv)

De persoonsvorm is een werkwoord die zich

aanpast aan het onderwerp.

Verandert het onderwerp, dan verandert de persoonsvorm mee.

Ik loop

Jij loopt

Wij lopen

Bij het ontleden van zinnen is het heel fijn als je weet wat de persoonsvorm is.

In het Nederlands vormt die de spil van de opbouw van de zin en daarvan kan je gebruik maken bij het vinden van de zinsdelen.

Daarom begin je bij het ontleden van een zin altijd met het vinden van de persoonsvorm!

De persoonsvorm vinden

Je leert drie manieren om de persoonsvorm te vinden

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets

Hij moest zijn fietsband gaan plakken

Janneke praat heel zachtjes

Ik had een groene fiets

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken

Janneke praatte heel zachtjes

2. Vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

Ik krijg nieuwe schoenen

Hij eet alle snoep op

Mijn vriend wil graag naar het zwembad

Krijg ik nieuwe schoenen?

Eet hij alle snoep op?

Wil mijn vriend graag naar het zwembad?

3. Getalproef

Verander de zin van het enkelvoud naar het meervoud.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

De jongen loopt door de straat.

Wij lezen graag boeken.

De bakker wint een prijs voor het lekkerste brood.

De jongens lopen door de straat.

Ik lees graag boeken.

De bakkers winnen een prijs voor het lekkerste brood.

Let op:

Soms begint een vraag met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe, …).

Een vraagwoord kan NOOIT persoonsvorm zijn.

Gebruik dan de tijdproef om de persoonsvorm te vinden.

Waar loop ik?

Wie eet alle snoep op?

Wanneer hebben jullie de les bekeken?

Waar liep ik?

Wie at alle snoep op?

Wanneer hadden jullie de les bekeken?

Welke drie manieren heb je geleerd om de persoonsvorm te vinden?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
In zijn vrije tijd gaat Kees graag crossfietsen.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Harald en Tim zijn goede vrienden.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waar heb jij die leuke tas gekocht?

Wat heb je geleerd?

Zinsdeelstrepen

Een zin verdelen we in zinsdelen om een duidelijke overzicht te krijgen.

Alle stukjes kun je dan een naam geven, zoals pv, o, lv, etc. 

Dit is een lastig onderdeel. Als je dit fout doet, gaat de rest ook fout. 

Zinsdeelstrepen

Zinsdeelstrepen

STAPPENPLAN

1. Onderstreep de persoonsvorm

2. Zet strepen om de persoonsvorm heen

3. Zet strepen om de andere werkwoorden

4. Probeer de zinsdelen die 'over' zijn voor de pv te zetten. 

Zinsdeelstrepen

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Kijk welk deel voor de persoonsvorm kan.

Dit deel is dan een zinsdeel.

Voorbeeld

Ik teken de prachtige bloemen.

Ik | teken | de prachtige bloemen.

Mijn buurjongen vindt zijn verjaardag spannend. 

Mijn buurjongen | vindt | zijn verjaardag | spannend. 

1. pv zoeken

2. alles voor de pv is één zinsdeel

3. zoek de andere werkwoorden

4. plaats zinsdelen voor de pv

Wat is het eerste zinsdeel van de zin: mijn vader is de allerbeste.

1. mijn
2. mijn vader
3. vader
4. is

Nu jullie!

Pak pen en papier

Verdeel de zin in zinsdelen

Mijn lieve oma bakt altijd lekkere koekjes voor mij.

Duur: 2 minuut

Werktijd

Maak opdracht ..... van §1.7. 

Je werkt alleen en in je werkboek!

Herhalingsles grammatica

- persoonsvorm

- zinnen verdelen met zinsdeelstrepen

- onderwerp

Welke drie manieren kun je gebruiken om de persoonsvorm te vinden?

Noteer de persoonsvorm:
Peter Pan kan gemakkelijk vliegen.

Noteer de persoonsvorm:
Tinkerbell is zijn beste maatje.

Noteer de persoonsvorm:
Kapitein Haak probeert Peter Pan nog steeds te pakken.

Maak de zin vragend:
Kapitein Haak probeert Peter Pan nog steeds te pakken.

Zet de zin in een andere tijd:
Tinkerbell is zijn beste maatje.

Wat is de eerste stap die je zet om de zin in zinsdelen te verdelen?

1. het onderwerp zoeken
2. de persoonsvorm zoeken
3. stukjes voor de persoonsvorm plaatsen
4. alle werkwoorden apart zetten

Zinsdeelstrepen

Neem de zinnen over in je schrift

Zet strepen tussen de zinsdelen

Onderstreep de persoonsvorm

Kapitein Haak probeert Peter Pan nog steeds te pakken.

Peter Pan kan gemakkelijk vliegen.

Wat is het onderwerp?
Peter Pan kan gemakkelijk vliegen.

1. Peter Pan
2. gemakkelijk
3. kan
4. vliegen

Wat is het onderwerp?
Kapitein Haak probeert Peter Pan nog steeds te pakken.

1. Kapitein Haak
2. Peter Pan
3. probeert

Welke vraag stel je om erachter te komen wat het onderwerp is van de zin?