Taalbeleid en taalgericht vakonderwijs

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Elke docent is een taaldocent

Aanleiding

Het volgende idee bestaat:

Door corona hebben veel basisvaardigheden een deuk opgelopen.

Bij Nederlands gaat het dan voornamelijk om leesvaardigheid. 

Wij zouden daar als sectie nóg meer aandacht aan kunnen besteden,

maar de waarheid is dat we dat al doen...

Aanleiding

Wij vermoeden dat de leerlingen niet meer zo goed in staat zijn om de link te leggen naar andere vakken.

Voor het puberbrein is het behoorlijk lastig om de koppeling tussen diverse vakken te maken, maar we kunnen hen hierin natuurlijk wel ondersteunen. 

Aanleiding

Als een leerling de leesvaardigheidstools die hij bij Nederlands krijgt aangereikt niet uit zichzelf toepast bij andere vakken, dan zou de betreffende vakdocent hierin ondersteuning kunnen bieden.

Taalvaardigheid moeten onze leerlingen bij Nederlands leren...

Eens

Oneens

Planning

1. Hoe behandel je een tekst? (Maurice)

2. Een les aardrijkskunde (Sofie)

3. Samenvatten (Anne)

Misschien merken jullie het zelf ook wel:
- Leerlingen die vragen niet goed lezen
- Leerlingen die formuleringsfouten maken
- Leerlingen die teksten niet begrijpen

Dit merk ik wel

Dit merk ik niet

Taalexperiment 

De pikkel en de wop

Doel: inzien dat niet alles meteen duidelijk is voor de leerlingen. Taal heeft invloed. 

De pikkel en de wop

Een wop mufte zijn frinse fruin.

Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wop.

"Groes mijn bale fruin", loeg de wop biest.

En hij voegde eraan toe: "Mijn fruin is frins!"

"Proest bedaan!", makkelde de pikkel met tegenzin.

"Mart jij benedal geen lijpjes?"

"Ik mart geen rotse pikkels",

slukte de wop nogal biester.

1. Wat mufte de wop?

2. Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wop?

3. Wat makkelde de pikkel?

4. Mart de wop rotse pikkels?

De Pikkel en de wop

Het is nonsenstaal, maar door goed technisch te lezen 

kun je de vragen gewoon beantwoorden. 

1. Wat mufte de wop? zijn frinse fruin.

2. Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wop? Snerp.

3. Wat makkelde de pikkel? Proest bedaan!

4. Mart de wop rotse pikkels? Nee.

Taalgerichte vakdidactiek

Onderzoek: zodra vakdocenten merken dat leerlingen moeite hebben 

met het vereiste taalniveau van hun vak, zoeken ze zelf naar oplossingen:

Gevolg: er ontstaat een neerwaartse spiraal, leerlingen hebben hier op langer termijn niets aan. 

MBO

Leerlingen kunnen, naar eigen zeggen en bij monde van docenten, de teksten niet lezen, geen fatsoenlijk verslag op papier krijgen en spreken straattaal in plaats van vaktaal.

Bij sommigen heerst de misvatting dat iedere vakdocent die zelf het Nederlands beheerst een goede begeleider en 'rolmodel' zou zijn voor de leerlingen. 

Context, interactie, taalsteun

1. Plaats de nieuwe stof in context:

- Visualiseer 

- Schema's 

- Andere tekstsoorten

2. Zorg voor interactie:

- Stimuleer interactie 

- Laat samenwerken 

- Presentatie 

- Stel vragen en laat antwoorden

3. Zorg voor taalsteun:

- Bied hulp bij begrijpen en produceren van taal 

- Geef feedback op taalgebruik

Hoe dan?

• Extra aandacht sleutelbegrippen
• Samen teksten lezen en hoofdzaken markeren
• Schrijfopdrachten
• Toetsvragen laten maken
• Basislijst schooltaalwoorden doornemen
• Samenvattingsopdracht
• Modelen (voordoen)
• Schema's maken, zorgen voor overzicht