1 vmbo-bk thema 5.5: Waarneming en gedrag: Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

1 vmbo-kgt thema 5 Waarneming en gedrag

5.5 Gedrag

Wat gaan we vandaag doen?

herhalen 5.1, 5.2, 5.3, 5.4

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 5.5 Gedrag

zelf aan de slag

herhalen leerdoelen

Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels

1. waar
2. niet waar

Wat is een prikkel?

1. invloed uit de omgeving op een organisme
2. reactie van een mens of dier op iets
3. een zintuig
4. een zenuw

Wat zijn impulsen?

1. prikkels
2. zintuigen
3. pijnpunten
4. elektrische signalen

Hoe komen impulsen van een zintuig in de hersenen?

1. Via bloedvaten
2. Via zenuwen
3. Via klieren
4. Via prikkels

Welke delen van het oog kunnen het oog draaien?

1. de oogleden
2. de oogzenuw
3. de oogspieren
4. de lens

Om te zien moet er licht in je oog komen. Via welke onderdelen van het oog komt het licht in je oog?

1. hoornvlies, pupil, lens, netvlies
2. lens, pupil, hoornvlies, netvlies
3. pupil, lens, hoornvlies, netvlies
4. netvlies, pupil, lens, hoornvlies

Hoe heet het buitenste vlies van je oog, die je oog beschermt?

1. Vaatvlies
2. Hoornvlies
3. Netvlies
4. Harde oogvlies

welk nummer is
het glasachtig lichaam?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 5

Met welk nummer is de iris aangeven?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

De pupil is een opening in de iris.

1. juist
2. onjuist

Een prikkel voor je oren is

1. geur
2. geluid
3. smaak
4. licht

Wat is de functie van het slakkenhuis?

1. Geeft de trilling door aan de gehoorzenuw
2. Brengt de trilling naar de hersenen
3. Zet de trilling om in een impuls
4. Zet de trilling om in een prikkel

Welk onderdeel regelt de luchtdruk in je oren?

1. Buis van Eastachius
2. Trommelholte
3. Oorschelp
4. Trommelvlies

Welk onderdeel is het trommelvlies?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Wat is de prikkel van de ogen?

1. Geluid
2. Licht
3. Wartme/Kou
4. Pijn

Wat is de functie van het netvlies?

1. Het geeft bescherming aan het oog
2. Het vangt lichtprikkels op en zet deze om in impulsen
3. Het geleidt de impulsen naar de hersenen
4. Hierdoor lopen de bloedvaten van het oog

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je beschrijven hoe een bewuste reactie ontstaat

- kan je beschrijven wat gedrag is

- kan je benoemen waardoor gedrag wordt bepaald

Inleiding

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag.

Bijvoorbeeld lachen en naar iets kijken.

Ook geluiden maken, slapen en zelfs gewoon stilstaan is gedrag.

De jongen fietst naar het stoplicht.

Het stoplicht gaat op rood.

Er gebeurt hierdoor van alles in het lichaam van de jongen.

- Het rode licht is een prikkel voor de ogen.

- In de ogen ontstaan impulsen.

- De impulsen gaan door de zenuwen naar de hersenen.

- De jongen neemt het rode licht waar.

De jongen besluit te stoppen voor het rode licht. Hij moet in de handrem knijpen.

Dat gaat zo:

- In de hersenen ontstaan impulsen.

- De impulsen gaan door zenuwen naar de spieren in de arm.

- De spieren trekken zich samen, de jongen knijpt in de handrem.

- Hij stopt voor het rode licht.

5.5 Gedrag

Stoppen voor een rood licht is een bewuste reactie.

Je kiest ervoor om iets te doen.

Je hersenen sturen impulsen naar de spieren.

Je reageert op een prikkel (het rode licht).

Een reactie op een prikkel heet een respons.

5.5 Gedrag

Er zijn verschillende soorten prikkels.

Iemand kan honger krijgen en gaan eten.

Honger is een prikkel in het lichaam.

Er zijn ook prikkels van buiten het lichaam.

Bijvoorbeeld: je ruikt versgebakken brood.

Een prikkel van buiten het lichaam neem je waar met je zintuigen.

5.5 Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag.

Gedrag bestaat uit reacties op prikkels.

Stoppen voor rood licht is gedrag.

Door rood rijden is ook gedrag.

5.5 Gedrag

Dingen die je doet, noem je handelingen.

Bijvoorbeeld zitten, opstaan, slapen of naar iets kijken.

Gedrag bestaat uit handelingen.

Je kunt zelf bepalen welk gedrag je laat zien.

5.5 Gedrag

Gedrag is voor een deel aangeboren en voor een deel aangeleerd.

Al direct na de geboorte kunnen jonge zoogdieren zich voeden door te zuigen aan de tepel van de moeder.

Dit is een voorbeeld van aangeboren gedrag.

De jongen kunnen het meteen, zonder dat ze het geleerd hebben.

5.5 Gedrag

Veel gedrag van mensen en dieren is aangeleerd gedrag.

Dit gedrag ontstaat door het te leren.

Een peuter leert bijvoorbeeld met een lepel te eten.

Een kat leert om de kattenbak te gebruiken.

5.5 Gedrag

Het gedrag van mensen is anders dan dat van dieren.

Veel mensen denken na over hun gedrag en ze beoordelen het gedrag van anderen.

Afwijkend gedrag wordt vaak slecht bevonden.

5.5 Gedrag

Om goed te kunnen samenleven, hebben mensen normen en waarden voor hun gedrag.

Waarden zijn de dingen die mensen belangrijk vinden in het leven. Voorbeelden zijn eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid en vrijheid.

Normen zijn gedragsregels. Bijvoorbeeld: je mag niet stelen.

Normen horen bij waarden.

VRAGEN??

zelf aan de slag (Planagenda!)

5.5 Gedrag: lees de tekst en maak de opdrachten:

opdracht 1 t/m 7 maken Online!

(vanaf blz. 95)

herhalen leerdoelen

Aan het einde van de les:

- kan je beschrijven hoe een bewuste reactie ontstaat

- kan je beschrijven wat gedrag is

- kan je benoemen waardoor gedrag wordt bepaald